QR Parlamenti Senatynyń depýtattary zıandy eńbek jaǵdaılarynda uzaq ýaqyt boıy jumys isteıtin azamattarǵa 55 jastan bastap zeınetkerlik jasqa tolǵanǵa deıin arnaıy áleýmettik tólem engizýdi kózdeıtin zańnamaǵa túzetýlerdi palata otyrysynyń eki oqylymynda qarap, maquldady.
Memleket basshysynyń 2023 jylǵy 1 qyrkúıektegi Qazaqstan halqyna Joldaýynda aıtqan tapsyrmasyn oryndaý úshin, zıandy eńbek jaǵdaılarynda jumys isteıtin adamdardy áleýmettik qorǵaý deńgeıin arttyrý maqsatynda QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi áleýmettik áriptesterdi, onyń ishinde Qazaqstan kásipodaqtar federasıasyn tarta otyryp, zańnamalyq túzetýler toptamasyn ázirledi.
Túzetýler Azamattyq, Eńbek, Áleýmettik kodeksterge jáne «Qyzmetker eńbek (qyzmettik) mindetterin atqarǵan kezde ony jazataıym oqıǵalardan mindetti saqtandyrý týraly» zańǵa engiziledi.
Zańnamalyq túzetýlerdiń negizgi maqsattary men mindetteri: zıandy eńbek jaǵdaılarynda jumys isteıtin jumyskerlerge arnaıy áleýmettik tólem engizý; jumyskerdiń eńbek mindetterin oryndaý kezinde jazataıym oqıǵalardan mindetti áleýmettik saqtandyrý júıesin jetildirý; ótpeli kezeńdegi regresshilerge saqtandyrý tólemderin alý quqyǵyn berý bolyp tabylady.
Arnaıy áleýmettik tólemderdi taǵaıyndaýdyń mindetti sharttary mynadaı: 55 jasqa tolý jáne keminde 7 jyl BJZQ-ǵa kásiptik zeınetaqy aýdarymdarynyń bolýy.
Arnaıy áleýmettik tólem birneshe komponentten turady jáne tórt qarajat kózinen júzege asyrylady: respýblıkalyq búdjetten 2 eń tómen kúnkóris deńgeıi mólsherinde arnaıy kásiptik járdemaqy; ómirdi saqtandyrý jónindegi kompanıalardan 1 eń tómen kúnkóris deńgeıi mólsherinde; jumys berýshilerdiń qarajaty esebinen 1 eń tómen kúnkóris deńgeıi mólsherinde, BJZQ-dan mindetti kásiptik zeınetaqy jarnalary esebinen. Budan basqa, jumyskerlerge BJZQ-daǵy zeınetaqy jınaqtaryn eskere otyryp, mindetti zeınetaqy jarnalary esebinen tólemder alý quqyǵy beriledi.
Tólem zeınetkerlik jasqa deıin tólenedi. Arnaıy tólemderdi alý úshin eńbek jaǵdaılary zıandy jumystarmen aınalyspaýǵa tıis. Iaǵnı, jumyskerler jeńil jumysqa aýysa alady (jalaqy men tólem alady) nemese demalysqa shyǵyp, zeınetke shyqqanǵa deıin tólem ala alady.
Arnaıy áleýmettik tólemderdi engizý memlekettiń, jumys berýshiniń jáne jumyskerdiń ortaq jaýapkershiligin qamtamasyz etedi jáne zıandy eńbek jaǵdaılarynda jumys isteıtin adamdardyń áleýmettik qorǵalý deńgeıin arttyrýǵa múmkindik beredi.
Sondaı-aq, zańnamalyq túzetýler boıynsha jumyskerdi eńbek mindetterin oryndaý kezinde jazataıym oqıǵalardan mindetti saqtandyrý júıesin jetildirý kózdeledi, atap aıtqanda:
- ómirdi saqtandyrý kompanıalarynyń aldyn alý sharalaryna jumsaǵan shyǵystaryn tólengen saqtandyrý syılyqaqysynyń 6 %-na deıin óteýi;
- ómirdi saqtandyrý kompanıalarynyń ońaltý sharalaryna jumsaǵan shyǵystaryn tólengen saqtandyrý syılyqaqysynyń 6%-na deıin óteýi;
- ómirdi saqtandyrý kompanıalarynyń zardap shekken jumyskerdi sanatorıı-kýrorttyq emdelýin 100 aılyq eseptik kórsetkishke deıingi mólsherde tóleýi;
- jazataıym oqıǵa nátıjesinde keltirilgen zıandy óteý (saqtandyrý tólemi) mólsherin aıqyndaý kezinde jumyskerdiń kinásin boldyrmaý.
Budan basqa, zańnamaǵa engizilgen túzetýlerde kásiptik eńbekke qabilettiliginen aıyrylý dárejesi 2015 jylǵy 10 mamyrǵa deıin alǵash ret 30-dan 100 %-ǵa deıingi mólsherde belgilengen jáne 2015 jylǵy 10 mamyrdan bastap 2024 jylǵy 1 qańtarǵa deıingi kezeńde kýálandyrý merziminsiz uzartylǵan nemese qaıta kýálandyrylǵan adamdarǵa saqtandyrý uıymdarynyń qarajaty esebinen saqtandyrý tólemderin ómir boıy júzege asyrý kózdelgen. Mundaı alýshylardyń sany shamamen 1,4 myń adamdy quraıdy.