Jańa jıhaz, sekond hendten alynǵan kıimder qandalanyń paıda bolýyna sebep bolýy múmkin: almatylyq mamandar zıankesterden qalaı qutylý kerektigin jáne dezınfeksıalyq óńdeý qalaı júrgiziletinin aıtyp berdi, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz
ÓKQ alańynda Almaty qalasy boıynsha Sanıtarlyq-epıdemıologıalyq baqylaý departamenti men Dezınfeksıa ortalyǵynyń sarapshy-epıdemıologtarynyń qatysýymen brıfıń ótti, olar qala turǵyndaryn jándikter men qandaladan óz betinshe qutylýdyń ornyna dezınfeksıalaýshy mamandarǵa júginýge shaqyrdy. Sondaı-aq kórshilerdi dezınfeksıa júrgizilip jatqanynan habardar etý qajet.
Tabıǵatta barlyǵy 40 myńnan astam qandala bar, olardyń Qazaqstanda 1500 túri bar. Sarapshylardyń aıtýynsha, qandala adam qanymen qorektenedi. Bir ret shaqqan kezde qurt-qumyrsqalar qandalanyń salmaǵynan 2 ese artyq qan sorady.
«Azamattar úı qandalasyna jıi shaǵymdanady. Olar túngi ýaqytta belsendi bolady. Olar 4 aıǵa deıin ómir súredi jáne tek adam bar jerde bolady. Qandalalar qyryq kún ishinde damıdy jáne bir ýaqytta úsh júzge deıin jumyrtqa salady. Olar úshin qolaıly orta - eski aǵash jıhaz, olar, ádette, eden jaryqtarynda, plıntýs artynda, sondaı-aq jıhazda bolady. Olar úshin qolaısyz orta - jańa beton monolıtti úıler, biraq adam júrgen jerdiń bári qandalanyń jańa ortaǵa beıimdelýi úshin jetkilikti», - dedi Almaty qalasy boıynsha Dezınfeksıa ortalyǵy dırektorynyń orynbasary Vahıt Seıdýalıev.
Sarapshy sonymen qatar bólmeni dezınseksıalyq jumystarǵa daıyndaý boıynsha usynystarymen bólisti.
«Qandalaǵa qarsy óńdeý kezinde birinshi kezekte qoqysty joıý kerek. Eń aldymen, jıhaz artqa tartylady, yńǵaıly jáne kedergisiz óńdeý úshin - barlyq betki qabattar men sańylaýlar dezınseksıa júrgizýge qol jetimdi bolýy kerek. Azyq-túlik, ydys-aıaq pen kıimdi alyp tastaý kerek. Eski, qajet emes jıhazdy da alyp tastaǵan jón. Tósek-oryndy qaǵyp, silkip, dalada keptirip alǵan jón. Óńdeý júrgizý kezinde bólmede artyq adamdar men janýarlar bolmaýy kerek», - dedi V.Seıdýalıev.
Úı-jaıǵa dezınfeksıalyq óńdeý 2-3 saǵat ishinde júrgiziledi. Óńdeý muqıat sýarý jáne súrtý ádisimen júzege asyrylady. Óńdeý jasalyp bolǵannan keıin, úı-jaı adamdar bolmaǵan kezde bir táýlikke jabylýy kerek. Óńdeý júrgizilgennen keıin bir kún ótken soń qandalalar óledi. Aldyn alý maqsatynda bir aıdan keıin atalǵan úı-jaıǵa dezınseksıalyq óńdeýdi qaıtalaǵan jón.
Dezıfeksıalyq preparattarǵa erkin qol jetimdi ekenine qaramaı, qandalalarǵa óz betinshe óńdeý usynylmaıdy. Dezınfeksıa ortalyǵynyń mamandary bul másele boıynsha arnaıy qyzmetterge júginýge keńes beredi.
Óńdeý jáne dezınseksıalyq jumys júrgizetin kompanıany tańdaǵanda, eń aldymen, bul naryqta bar-joǵyn eskerý qajet. Ekinshiden, oqýdan ótkeni týraly kýálikteri bar tájirıbeli mamandardyń bolýy. Úshinshisi, mamandar óz jumysynda qoldanatyn jabdyqtar men preparattar.
«Dezınfeksıa, dezınseksıa, deratızasıa qyzmetteri básekelestik ortada. Almaty qalasynyń aýdandyq sanıtarlyq-epıdemıologıalyq baqylaý basqarmalarynyń baqylaýynda 36 saqtaý nysany jáne dezınfeksıa, dezınseksıa, deratızasıa quraldary men preparattaryn daıyndaý, óndirý, ótkizý boıynsha 24 nysan bar», - dep atap ótti Almaty qalasy Sanıtarlyq-epıdemıologıalyq baqylaý departamenti basshysynyń orynbasary Gaýhar Qatkenova.
Jýrnalıserdiń suraqtaryna jaýap bere otyryp, Gaýhar Qatkenova qandalalardy óńdeý nátıjesinde adamdardyń ýlaný jaǵdaılary bolmaǵanyn, biraq 2019, 2021 jyldary mundaı faktiler tirkelgenin habarlady. Sodan keıin páterler pestısıdter bolyp tabylatyn birinshi dárejeli qaýipti preparattarmen óńdeldi. Olar aýyl sharýashylyǵynda aramshópterdi joıý úshin qoldanylady. Adamdar bul preparattardy naryqtarda tańbalaýsyz jáne nusqaýlyqsyz satyp alady. Óńdeý kezinde azamattar kórshilerine eskertpegen, bul ýlanýǵa ákeldi.
Óz kezeginde Almaty qalasy boıynsha Dezınfeksıa ortalyǵy dırektorynyń orynbasary Vahıt Seıdýalıev olardyń mamandary qandalalardyń joıýǵa ótinimder túsken kezde aldymen páterdi tekseretinin, sodan keıin óńdeý boıynsha is-sharalar jospary ázirlenetinin aıtty. Klıentterdiń qalaýy boıynsha olar kıim men tósek-oryn jabdyqtaryn kameralyq óńdeýdi usynady. Apta saıyn dezınfeksıa ortalyǵyna qala turǵyndarynan 1-2 ótinim kelip túsedi, olar jańa jıhaz alǵanyn nemese sekond hendten kıim satyp alǵanyn túsindiredi. Buryn mundaı ótinimder áldeqaıda az bolatyn. Taǵy bir-eki jyl buryn aıyna bir-eki ótinim kelip tústi, sodan keıin qazir apta saıyn túsip turady.
«Keshe ǵana tórt qabatty úıdiń turǵyny bizge úıinde qandalanyń paıda bolǵany týraly habarlady. Bizdiń mamandar ótinimdi qabyldap, óńdeý jumystaryn bastady», - dedi Vahıt Seıdýalıev.
Dáriger-epıdemıolog Bekbolat Ótegenov qandalanyń páterge turmystyq zattarmen jáne kıimmen birge keletinin aıtty. Ádette olardyń shaqqany bilinbeıdi, tek birneshe kúnnen keıin adam terisiniń qyzarǵanyn kóredi.
«Eger osyndaı jándikter kóp qabatty úıde paıda bolsa, jalpy óńdeý júrgizgen jón. Men tek qandalalar týraly aıtyp otyrǵan joqpyn. Bul JPIK pen PIK-tiń quzyretinde», - dep esepteıdi Bekbolat Ótegenov.
Qorytyndylaı kele, denede jándik shaqqannan keıingi qyzarǵan belgi qandalanyń paıda bolýynyń aıqyn belgisi bolyp sanalady.