Qazir egemen elimizdiń jańa dáýirge qadam basqanyn kórip te, bilip te otyrmyz. Memleket basshysynyń Jarlyǵyna sáıkes, aldaǵy 5 maýsymda ótetin respýblıkalyq referendým - sonyń jarqyn aıǵaǵy. Ata Zańymyz – Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyna engiziletin ózgerister men tolyqtyrýlar búkilhalyqtyq talqylaý nátıjesinde qabyldanatyn bolady. Mine, osy taqyryp arqaý bolǵan Ulttyq kitaphanadaǵy «dóńgelek ústel» basynda respýblıkalyq jáne aımaqtyq kitaphanalar jetekshileriniń qatysýymen konstıtýsıalyq ózgerister týraly jan-jaqty áńgime órbidi.
Elimizde qaıta jańǵyrǵan senim men túsinistik 2019 jyldyń qońyrqaı kúzinde bastaldy desem, artyq aıtqandyq emes. Bul serpiliske respýblıka Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń 2019 jylǵy 2 qyrkúıektegi «Syndarly qoǵamdyq dıalog – Qazaqstannyń turaqtylyǵy men órkendeýiniń negizi» atty halyqqa Joldaýynda jasaǵan bastamalarynyń, ásirese, «estıtin memleket» qurý jónindegi ustanymynyń negiz bolǵany da shyndyq. Sodan beri Memleket basshysynyń sóılegen sózderinde talaı jyl el-jurttyń qabyrǵasyna batqan ótkir máseleler ashyq qozǵalyp, oǵan jaýaptylarǵa qatań talap qoıylýynyń kýágeri bolyp kelemiz. Máselen, bıznes ókilderimen kezdesýinde Memleket basshysy kásipkerlerdiń jekelegen adamdar jáne qurylymdarmen sybaılastyqqa barýǵa eriksiz májbúr bolatynyn atap kórsetti.
Sondyqtan qazir, saıyp kelgende, burynǵy «qoǵamdyq kelisim» talaptary eleýli túrde ózgertilip, memleket pen azamattyq qoǵamdy ózara seriktes etýdiń saıası, áleýmettik-ekonomıkalyq tetikteri birte-birte iske qosylýda. Bul ábden qordalanyp qalǵan problemalardy shapshań qolǵa alyp, adamdar úshin paıdaly sheshimder qabyldaý múmkindigin áldeqaıda jaqsarta tústi. Ásirese, qoǵamnyń áljýaz toptaryna kómek kórsetýge jete kóńil bóline bastaǵany jurtshylyqtyń rızashylyq sezimin týǵyzýda. Máselen, elimizdegi eń tómengi jalaqynyń mólsheri az ǵana ýaqytta, eń aldymen, 42 500 teńgege kóterilip, bıylǵy 1 qańtardan bastap taǵy da 41 paıyzǵa ósti jáne 60 myń teńgeni qurap otyr.
Biraq halyqty áleýmettik qoldaý baǵytynda atqarylatyn sharýa áli de barshylyq. Kóp balaly otbasylar, jalǵyzbasty analar, múmkindigi shekteýli azamattar kómekke asa zárý. Halyqtyń muqtaj toptarynyń ózekti máseleleri jaıynda qazir jergilikti jerlerde ǵana emes, respýblıkalyq mártebeli bas qosýlarda da aıtylyp, naqty sheshimder alynatynyn kórip júrmiz. Álbette, ol qamqorlyqtyń memleketimizdiń ekonomıkalyq múmkindigine qaraı júzege asyrylatyny da túsinikti. Máselen, dana halqymyzdyń «birinshi baılyq – densaýlyq» degen taǵylymyna oraı ulttyq densaýlyq saqtaý salasyn odan ári damytýǵa basa nazar aýdarylýda. Pandemıa zardabynan sabaq ala otyryp qabyldanǵan sharalar barlyq medısına mekemelerin qajetti qural-jabdyqtarmen tolyqtaı jaraqtandyrýǵa, naýqastarǵa arnalǵan oryndar qoryn 50 paıyzǵa jańartýǵa, eskirgen ınfraqurylymdy aýystyrýǵa, ómir uzaqtyǵyn boljamdy 75 jasqa deıin jetkizýge múmkindik beredi eken.
Jalpy, sońǵy úsh jyldyń bederinde elimizde júzege asyrylyp jatqan keń aýqymdy jumystar Memleket basshysynyń, jańa aıtqanymyzdaı, alǵashqy kúnnen ustanǵan halyq únine qulaq asatyn memleket baǵytynyń jáne qoǵamdyq ómirdiń barlyq salasynda ádilettilikti barynsha ornyqtyrý jónindegi talabynyń qısyndy jalǵasy bolyp tabylady. Máselen, Prezıdentimizdiń 2020 jylǵy 1 qyrkúıektegi «Jańa jaǵdaıdaǵy Qazaqstan: is-qımyl kezeńi» atty halyqqa Joldaýy sonyń taǵy bir dáleli. Joldaý, ádettegideı Ulttyq kitaphana ujymynda da talqylanyp, ondaǵy kóterilgen ózekti máseleler ádebı keshter men basqa da mádenı sharalardaǵy áńgimelerdiń arqaýyna aınalyp keledi.
Ádilettilikke kózderi jetken azamattar ǵana memleket isine belsene aralasyp, eńbektiń nátıjeli bolýyna múddelilik tanytady. El arasynda kópten beri aıtylyp, sheshilýi sozylyp kelgen bir ǵana máselege baılanysty atalǵan Joldaýda aıtylǵan «Ulttyq tabystyń ósiminen túsetin ıgilikterdi ádil bólý, tıimdi áleýmettik «lıftilerdi» ornyqtyrý jónindegi qoǵamnyń ótkir talaby mindetti túrde oryndalýy tıis» degen sózderdiń bılik basyndaǵylar úshin naqty tapsyrma ekeni túsinikti. Buǵan qosa, ádil básekelestik, kásipkerlerdiń jańa býyny úshin naryq ashý, adamı kapıtaldy damytý jolyndaǵy jáne basqa da san-salaly jumys óz jemisin bere bastady.
Respýblıkada azamattardyń áleýmettik ál-aýqatyn odan ári arttyrýǵa basymdyq berilip otyr. Al adamdardyń turmys dárejesi men kúnkóris jaǵdaıynyń, eń aldymen, baspana máselesine tikeleı qatysty ekeni barshaǵa málim. Máselen, qazir Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha el turǵyndarynyń zeınetaqy jınaǵynyń bir bóligin osy maqsatqa paıdalanýǵa múmkindik týǵyzyldy. Teginde, kez kelgen qoǵamda áleýmettik salaǵa qarjylyq jaǵynan qoldaý kórsetip, ony sapalyq jańa deńgeıge kóterý memleket pen qoǵamǵa ortaq mindet bolyp tabylady. Bul jerde adamdardyń jańarýǵa qabilettiligi men belsendiliginiń jáne memlekettiń ekonomıkalyq, ǵylymı-tehnıkalyq áleýetiniń mańyzy zor.
Bıylǵy 16 naýryzdaǵy Joldaýynda Memleket basshysy «Qýatty óńirler – qýatty el» degen ustanymnyń árdaıym ózektiligin, ıaǵnı elimizdegi ákimshilik-aýmaqtyq qurylymnyń ońtaıly bolýy óte mańyzdy ekenin atap kórsetti. Qazir Semeı aımaǵynda Abaı oblysyn, Jezqazǵan oblysynyń aýmaǵynda Ulytaý oblysyn, al Almaty oblysyn ekige bólip, bul óńirde Jetisý jáne Almaty oblystaryn qurý jónindegi jumystar bastalyp ta ketti. Respýblıka aımaqtaryn damytý isine tyń serpin beretin bul qadamdy halqymyz kópten kútken edi.
El qalaýymen qabyldanatyn konstıtýsıalyq ózgerister bizdiń memleketimizdiń halyq tilegine sergek qaraıtyn memleketke aınalyp kele jatqanyn kórsetedi. Táýelsizdik jylnamasynyń tórtinshi onjyldyǵyna jol ashqan bul kezeńniń ońaı bolmaıtyny qazirdiń ózinde baıqalýda. Sondyqtan jańarýǵa qabiletti ulttyń ǵana jahanǵa kadirli ekenin árqashan este ustaýymyz qajet. Demek, 5 maýsymdaǵy respýblıkalyq referendýmǵa bir kisideı qatysyp, el muratyn kózdegen sheshimge qoldaý bildirý – bizdiń árqaısymyz úshin azamattyq paryzymyz dep túsinemin. Qazaqstan kitaphanashylary óz mindetterine osyndaı jaýapkershilik turǵysynan qaraıdy.