Almaty – elektrondy kartaǵa kóshken alǵashqy qala

nemese elektrondy tólem kartasy týraly birer sóz

Qazir qaltańyzda sıfrly tólem kartasy nemese uıaly telefony­ńyzda mobıldi qosymsha bolsa, Almaty avtobýstarynda, trol­leıbýsta, metroda júrý quny 100 teńge. Al kartańyz, mobıldi qosymshańyz bolmasa, júrgizýshige qolma-qol 200 teńge tólep, qolyńyzǵa túbirtek-bıletińizdi alasyz. Qaısysy tıimdi? Árıne, kartamen tóleıtin 100 teńge tıimdi. Al kúnige birneshe kólikke otyratyn bolsańyz, qolma-qol tólenetin 200 teńge qaltańyzǵa ájeptáýir salmaq salatyny anyq.

ASPANDA DA, JERDE DE...

№203 avtobýsta kele jatyrmyz. Kezekti aıaldamadan esik ashylǵanda, «Salamatsyzdar ma, qurmetti jolaýshylar! «Ońaı» kartala­ryńyzdy, bıletterińizdi, sms-tólemderińizdi tekseriske daıyndap otyryńyzdar!» degen daýys sańq ete qaldy. «Ońaı» degen jazýy bar sary jılet kıgen jigit dereý tekseriske kóshti. Bárimiz tártipti oqýshydaı, qaltamyz­ǵa qaraı júgirip, birimiz jol júrý kartamyz­dy, endi birimiz bıletimizdi shyǵara basta­dyq. Janymda otyrǵan áıel:

– Qaıta-qaıta teksere beresińder me?! Qazir ǵana tekserdińder ǵoı! – dep sóılep qaldy.

– Apaı, bul – meniń jumysym. Ol tek­seristen beri jolaı qanshama adam kirip, qanshama jolaýshy shyǵyp jatyr. Tekserýge mindettimiz, – dep, álgi baqylaýshy jigit qo­lyndaǵy apparatyna bizdiń «Ońaı» karta­myzdy taqap, «dıń» degen dybys shyqqan soń ary qaraı kete bardy.

«Osy baqylaýshylardyń jumysy qalaı retteledi eken? Kúnige qansha bıletti tekser­gendigi týraly aqparat álgi qolyndaǵy appa­ratqa jazylyp qala ma sonda, esepti sol bo­ıynsha beretin bolyp tur-aý» dep qoıamyn ishteı jýrnalısik áýestikpen.

Aıaldamaǵa túse bergenimde, qarsy al­dymda álgindeı sary jılet kıgen eki tekse­rýshi tur eken. Sózge tarttym. Maqpal esimdi baqylaýshy aqkóńil áıel saldyrlap ala jó­neldi.

– Segiz saǵat lınıada bolamyz. Ózimizge tıesili avtobýs marshrýttary bar, soǵan minip, túsip, tekserip otyramyz.

– Jol aqysyn tólemegenderdi qaıtesiz­der?

– Túsirip ketemiz.

– Bálkim, shyn máninde ol adam aqshadan qysylyp turǵan shyǵar, jaǵdaıyna qaraı­syzdar ma?

– Qaraıtyn nesi bar, qazir kez kelgen adamda uıaly telefon bar, týysyna, ne tany­syna habarlasa salýyna bolady. «Kaspi Gold» degen taǵy bar. Kóshelerde termınal­dar da tolyp tur. «Ońaı» kartańyzǵa kúndiz be, tún be, qaramaısyz, aspanda da, jerde de aqsha sala beresiz, – dedi qolynda elektron­dy tekserý apparaty bar Mádına.

Iá, ras. Basy-artyq aıtar ýájimiz joq. Mine, sıfrlandyrýdyń jemisi!

«OŃAIMEN» OŃAI

Jalpy, Almaty qalasynyń turǵyndary «Ońaı» kólik kartasy júıesine osydan týra 7 jyl buryn, 2016 jyly kóshken bolatyn.

Álemniń iri qalalarynda osyǵan uqsas tólem júıeleri burynnan bar. Máselen, Re­seıdiń Máskeý qalasynda «Troıka» qo­ǵamdyq kólik kartasy qoldanysta. Londonda – «Qyster», Stambýlda «IstanbulKart» deıdi. Sıngapýr, Gonkong nemese Ońtústik-SHyǵys Azıadaǵy damyǵan memleketterdiń barlyǵy karta arqyly jol aqysyn tóleý júıesine áldeqashan kóship alǵan.

Almaty – Qazaqstandaǵy elektrondy karta júıesine kóshken alǵashqy qala. Al atalǵan júıeni engizýdegi basty maqsat – qo­ǵamdyq kólikpen tasymaldaý salasyndaǵy qarjy aınalymyn kóleńkeli naryqtan shy­ǵaryp, sol arqyly qala búdjetine túsetin qarajat kólemin arttyrý bolatyn. Sol senim aqtaldy ma? Ol týraly sál keıinirek.

KÓLEŃKELİ BIZNESTİ  «SÝ BETİNE» SHYǴARDY

Esińizde me, osy «Ońaı» tólem júıesi eń alǵash engizilgende turǵyndardyń basym kópshiliginiń narazylyq bildirgeni? Tipti, qolma-qol aqshadan qaǵylǵan jeke menshik avtopark júrgizýshileriniń arasynda jolǵa shyqpaımyz dep minez kórsetkenderi de bar. Alǵashqyda ár qoǵamdyq kóliktiń kondýkto­ry kasalyq apparat arqyly bılet kesip bergenimen, onysyn keıde túsip bara jatqan jolaýshydan qaıtaryp alyp, kelesi jolaý­shyǵa usyna qoıatynyn da kóz kórdi.

Iá, qala jurty alǵashynda jańa júıege tosyrqaı qarap, senimsizdik tanytty. Buryn­ǵydaı qolma-qol aqsha tólegendi qolaıly kórdi. Biraq qala bıligi shegingen joq, arnaıy reıdter uıymdastyryp, nátıjesinde jol aqysyn tólemegen jolaýshylardyń árqaısy­syna eki aılyq eseptik kórsetkish mólsherin­de, ıaǵnı 4242 teńge aıyppul sala bastady. Sondaı-aq, avtobýs júrgizýshisi kóliginde elektrondy bılet qurylǵysy buzylyp qal­ǵanyna qaramastan baǵytyn jalǵastyryp, jolaýshylardan qolma-qol aqsha alǵany anyqtalsa, 10 605 teńge kóleminde aıyppul arqalady.

Aıtpaqshy, osy júıeni engizerde sarap­shylar qolma-qol tólem kezindegi túsimniń 30%-y jekelegen adamdardyń qaltasyna ketip jatyr dep boljap kelgen. Al «Ońaı» engizilgende qolma-qol tólemnen túsken paı­danyń 60%-dan astamy jeke qaltaǵa ketip jatqany áshkere bolǵan.

«Ońaı» kartasy alǵash qoldanysqa engen 10 kún ishinde-aq qala búdjetine 67 mln teń­geden astam qarjy túsken eken.

JOL AQYSYN JEMEŃİZ!

«Ońaı» tólem júıesi qyrýar qarjyny kóleńkeli ekonomıkanyń qaltarysynan shy­ǵaryp, qaladaǵy tozyǵy jetip saldyrlap qalǵan avtobýstardyń jańarýyna múmkindik týǵyzdy. Máselen, keıingi 4 jylda qalanyń jyljymaly quramy 95%-ǵa jańardy, 2,5 myń avtobýs satyp alyndy. Sóıtip, halyq óz aqshasynyń qaıda jumsalyp jatqanyn bi­ledi. Iaǵnı almatylyqtar óz qarajatynyń ózderine sapaly qyzmet retinde qaıtyp jat­qanyn biledi.

Men Almaty irgesindegi Talǵar aýdanyn­da turamyn. Bıyldan bastap aýdan ortalyǵy – Talǵar men sol qalaǵa shektesip jatqan eki shaǵyn aýyl men saıajaılarǵa jolaýshylar tasymaldaıtyn avtobýstar elektrondy tó­lem júıesine kóshti. Sóıtip, aýyl jurty da sıfrlandyrý jemisin kórip jatyr. Úlkenniń de, stýdent, oqýshynyń qolynda da elektron­dy karta. Jolaqysyn qolma-qol tólep jat­qan adamdar biren-saran ǵana kezdesedi. De­mek, tıimdi ádis bárimizge jaǵyp tur.

Osy oraıda kókeıge kelip qalǵan bir oıy­myzdy da aıta ketsek. Qoǵamdyq kólikterde jolaqysyn tólemeıtinder, tek sary jılet kıgen baqylaýshy kirip kelgen sátte ǵana «Ońaıyn» basa qoıatyn nemese esik-terezege japsyrylǵan QR kodqa telefondarynyń betin taqaı qoıatyn jolaýshylar da bar. Eger sol avtobýs ne troleıbýs bolmasa, dittegen jerimizge jete almas edik. Al jete almasaq, sol kúnge josparlaǵan barlyq sharýańyz aıaqsyz qaldy degen sóz. Sondyqtan jol aqy­syn jemegen durys-aq. Ári qolaıly ómir súrýimizge árqaısysymyz sol 100 teńge ar­qyly úles qosyp jatqanymyzdy da eskerip júreıik.

JOLYŃYZ BOLSYN!

Taqyrypqa orıy

Bıbigúl TÚNǴATAR,  Alataý aýdanyndaǵy  «Shańyraq» yqshamaýdanynyń turǵyny, kópbalaly ana:

Qoǵamdyq kólik  mádenıetin  qalyptastyrdy

«Ońaıdyń» jolaýshylar úshin óte tıimdi ekenin ýaqyttyń ózi dáleldep berdi. Birinshiden, qoǵamdyq kólik má­denıetin qalyptastyrdy desem, artyq bolmas. Buryn júrgizýshilerdiń ja­nynda bir-bir kondýktor bolatyn. Kóbisi qyz-kelinshekter. Esik kózinde aıaǵyn kóterip qoıyp, bir qolymen shemishkesin shaǵyp, ekinshi qolymen aqsha jınap otyratyn jap-jas áıel­derge qarap talaı qynjylǵan sátterim de bolǵan. Qoǵamdyq kólikte quddy júrgizýshi ekeýi ǵana kele jatqandaı aıqaılap áńgimelesetinderi de bar- tyn. Odan qaldy, jolaýshylarmen daýys kóterip balaǵattasyp jatatyn. Qazir munyń biri de joq. Júrgizýshi óz tizginine ıe. Al jolaýshylar avtobýsqa mine salyp, «Ońaıyn» sary termına­lyna taqap, ári qaraı óte beredi. Kisi aıaǵy kóp ortada, tar jerde, kólik esigi ashylyp, jabylyp jatqan qarbalas sátte siz qaltańyzdy aqtaryp tıyn- teben izdep áýrelenbeısiz, osylaı tó­lem jasaı qoıasyz. Órkenıet degen osy ǵoı!