ارىپتەسىمىز بازاربەك اتىعايەۆ – «قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى!
مادەنيەت – ۇلتتىڭ رۋحاني وزەگى، ەلدىڭ ەڭسەسىن كوتەرەر، رۋحىن اسقاقتاتار بيىك قۇندىلىق. سول كيەلى مۇرات جولىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن ساناۋلى ساڭلاقتار بار. سولاردىڭ ءبىرى – بازاربەك قايىربەك ۇلى اتىعايەۆ. جۋىردا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قولىنان «قۇرمەت» وردەنىن العان ازامات – قازاق مادەنيەتىنىڭ جاناشىرى عانا ەمەس، ونى جۇيەلى تۇردە جيناقتاپ، عىلىمي-تانىمدىق نەگىزدە ناسيحاتتاپ جۇرگەن تۇلعا.
رۋحانياتتىڭ جوعىن جوقتاعان...
بازاربەك اتىعايەۆ – قازاق رۋحانياتىنىڭ ءار سالاسىندا وزىندىك قولتاڭباسىن قالدىرىپ كەلە جاتقان مادەنيەتتانۋشى-عالىم، پروديۋسەر-سەناريست، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، «Almaty» تەلەراديوكومپانياسى اق باس ديرەكتورىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى. ۇزاق جىلدار بويى ول ۇلتتىق مۇرالاردى جيناقتاۋ، ساقتاۋ جانە ۇرپاققا جەتكىزۋ جولىندا تىنىمسىز ەڭبەك ەتىپ كەلەدى.
مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونيا ديرەكتورىنىڭ شىعارماشىلىق جونىندەگى ورىنباسارى قىزمەتىندە جۇرگەندە، ەل مادەنيەتى ءۇشىن ءبىرقاتار ايتۋلى جوبالاردى جۇزەگە اسىردى. سولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ اۋقىمدىسى – «قازاق دالاسىنىڭ اۋەندەرى» اتتى 500 حالىق انىنەن تۇراتىن «ۇلى دالا سازى» انتولوگياسى. بۇل 24 ديسكىدەن تۇراتىن بىرەگەي جيناقتا قازاق حالقىنىڭ كونە تاريحى مەن جان دۇنيەسىن سۋرەتتەيتىن اندەر توپتاستىرىلعان.
انتولوگيا ءۇشىن ماتەريالدار تەك قازاقستان اۋماعىنان عانا ەمەس، ءۇش ميلليونعا جۋىق قازاق مەكەندەيتىن قىتايدىڭ ىلە، تارباعاتاي، التاي ايماقتارى مەن موڭعوليانىڭ بايان-ولگەي ولكەسىنەن جينالعان. بۇل ەڭبەك – شەكارا سىرتىنداعى باۋىرلارىمىزدىڭ دا رۋحاني مۇراسىن ۇرپاق جادىنا سىڭىرۋگە باعىتتالعان اسا ماڭىزدى جوبا. «ماڭگىلىك سارىن»، «الداسپان» (باتىرلار جىرى) جيناقتارى وسى بارىستاعى تاباندى ەڭبەكتەرىنىڭ ناتيجەسى بولدى. سوعان قوسا، بازاربەك قايىربەك ۇلى – «قازاقتىڭ ءداستۇرلى 1000 ءانى»، «قازاقتىڭ ءداستۇرلى 1000 كۇيى» انتولوگيالارىن شىعارۋشىلاردىڭ ءبىرى. ال ەتنومۋزىكالىق ەكسپەديسيا ارقىلى شەتەلدەگى اعايىندار ورتاسىنان جوعالۋ قاۋپىندە تۇرعان 2000-عا جۋىق كۇيىمىزدى جيناپ، تاسپاعا ءتۇسىرۋ – بۇگىنگى ۇلت رۋحانياتى ءۇشىن وراسان ولجا.
ۇلى اباي ءىلىمى – ۇرپاققا باعدار
عالىم رەتىندە دە بازاربەك قايىربەك ۇلى تىڭ تاقىرىپتارعا بارىپ، قازاق ادەبيەتىن زەرتتەۋدە جاڭاشا كوزقاراس ۇسىندى. «قازاق كوركەم اۋدارماسىنىڭ باستاۋى: اباي مەكتەبى» اتتى مونوگرافياسى – قازاق ادەبيەتتانۋىنا قوسىلعان سۇبەلى ەڭبەك. بۇل ەڭبەكتە ابايدىڭ اۋدارماشىلىق ءداستۇرىن، كوركەم ويلاۋ جۇيەسىن، ءتارجىمالىق مەكتەبىنىڭ نەگىزدەرىن تەرەڭ تالداعان. اۆتوردىڭ ءوزى اتالعان ەڭبەكتى ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ كىتاپحاناسىنا رەسمي تۇردە تاپسىردى.
سونىمەن قاتار، ول اباي شىعارمالارىنداعى ادامگەرشىلىك، ادىلدىك، ءبىلىم مەن رۋحاني دامۋعا قاتىستى مازمۇندى دارىستەر وقىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە ارنالعان تاعىلىمدى كەزدەسۋلەر وتكىزدى. بۇل – ۇلى ويشىلدىڭ مۇرالارىن بۇگىنگى قوعامعا بەيىمدەپ، ونى تاربيەلىك قۇندىلىق رەتىندە ناسيحاتتاۋ جولىنداعى سۇبەلى جۇمىس.
رۋحاني ساباقتاستىق جارشىسى
بازاربەك اتىعايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن تاعى ءبىر تاعىلىمدى شارا – «اكە مەن بالا: ۇرپاقتار ساباقتاستىعى» اتتى عىلىمي-تانىمدىق كەزدەسۋ بولدى. بۇل باسقوسۋ اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 180 جىلدىعى مەن كەمەڭگەردىڭ ۇلى تۇراعۇلدىڭ 150 جىلدىعىنا ارنالدى. ول ءوز بايانداماسىندا اباي مۇراسىن جالعاعان تۇراعۇلدىڭ ادەبي-تانىمدىق كەلبەتىن اشىپ، جاستارعا ونەگەلى ءومىر جولىن ۇلگى ەتتى.كىتاپ وقۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ، رۋحاني ساباقتاستىقتى ناسيحاتتاۋ، ۇلتتىق دۇنيەتانىمدى كەڭەيتۋ – وسىنداي ءىس-شارالار ارقىلى جۇزەگە اسىپ جاتقانى انىق. بۇل جولدا بازاربەك قايىربەك ۇلى – ەل سەنىمىنە يە بولعان زيالى ازامات رەتىندە تانىلىپ وتىر.
ۇلتتىق مادەنيەتىمىز بەن رۋحانياتىمىزدىڭ يگىلىگىنە سىڭىرگەن جانكەشتى ەڭبەگى ءۇشىن بەرىلگەن «قۇرمەت» وردەنى – تەك ماراپات ەمەس، بۇل – ارىپتەسىمىز ءۇشىن جاڭا بەلەس، ءارى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك دەپ بىلەمىز.
ول – بۇگىنگى مادەنيەت مايدانىنداعى تىنىسى تەرەڭ، بولمىسى بەكەم، ۇلتتىڭ ءۇنىن الەمگە تانىتقان قايراتكەر. شىعارماشىلىق تابىس پەن تولاعاي ىستەرىڭىز باياندى بولعاي، رۋحانيات جاناشىرى!