بيىلعى پرەزيدەنت جولداۋىندا كوتەرىلگەن ءبىرپالاتالى پارلامەنت ماسەلەسى قوعامدا دا قىزۋ تالقىلانىپ كەلەدى. قازاقستاندا پارلامەنتتىك رەفورمالار 20 جىلدان استام ۋاقىت بويى ايتىلىپ كەلە جاتقانىمەن، دەپۋتاتتاردىڭ ءوزى حالىقتىڭ سەنىمىنە قانشالىقتى لايىق دەگەن سۇراق ءجيى كوتەرىلەدى. اسىرەسە، سوڭعى ساياسي ماۋسىمدا كەيبىر ماجىلىسمەندەردىڭ قوعامعا جاساعان مالىمدەمەلەرى مەن ارەكەتتەرى جۇرتشىلىق تاراپىنان سىن مەن كۇلكىگە ۇشىراپ، الەۋمەتتىك جەلىلەردە كەڭىنەن تارادى.
Aqshamnews.kz رەداكسياسى ەل اراسىندا ءتۇرلى پىكىر تۋدىرعان، ارەكەتى مەن ءسوزى جۇرت نازارىندا ەرەكشە ەستە قالعان قالعان دەپۋتاتتاردىڭ انتيرەيتينگىن جاساپ كوردى.
حالىققا بەرگەن ۋادەسىن ەسىنە ساقتاي الماعان دەپۋتات ابدەن ساستى
وتكەن اپتادا ءماجىلىس دەپۋتاتى قاراقات ابدەن كۋلۋاردا قويىلعان كۇتپەگەن ساۋالعا جاۋاپ بەرە الماي، مۇدىرگەنى بار. 8 قازان كۇنى پارلامەنت وتىرىسىنان كەيىن جۋرناليستەردىڭ ءبىرى ودان دەپۋتات رەتىندە بەرگەن انتىن جاتقا ايتىپ بەرۋىن سۇراعان ەدى. ءبىراق قاراقات حانىم توسىننان قويىلعان سۇراققا توسىلدى ما، انت ءماتىنىن تولىق ەسكە تۇسىرە المادى.
العاشىندا: «وح، قانداي سۇراقتار قوياسىڭدار؟..» دەپ ابدىراعان دەپۋتات ەكىنشى مارتە ءماتىندى ەسكە تۇسىرۋگە تىرىسقانىمەن، انتتى تولىق ايتىپ بەرە المادى. اقىرىندا ۇمىتىپ قالعانىن ءوزى دە مويىنداپ، «قاراۋ كەرەك ەكەن» دەپ قۇتىلدى.
بۇل جايت كوپ كۇتتىرمەي-اق الەۋمەتتىك جەلىگە تاراپ، قوعامدا ءتۇرلى پىكىر تۋدىردى:
- «انتىن ۇمىتقان دەپۋتاتتان نە قايىر؟»
- «دەپۋتات بولىپ العاندار جىندى ما، سەنىپ جۇرگەن حالىق جىندى ما؟»
- «باسىڭدى نەگە ۇمىتىپ كەتپەيسىڭ؟..»
سىندى بەيتاراپ قابىلداعاندار دا بار، ءبىراق كوپشىلىك مۇنداي جايتتى مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە كۇمان رەتىندە قابىلداعانداي. «حالىققا بەرگەن انتىن ەستە ساقتاي الماعان ادام ەلدىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن قالاي ەسىنە ساقتاپ، بيلىككە جەتكىزەدى؟» دەگەن سارىنداعى پىكىرلەر دە كوپ.
ەسكە سالا كەتەيىك، قاراقات ابدەن 2022 جىلى پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسقان. ال ودان كەيىن “شەتەلدىككە كۇيەۋگە شىققان قىزدارعا سالىق سالۋ كەرەك” دەگەن ۇسىنىسىن پارلامەنتتە كوتەرۋگە دايىن ەكەنىن ايتىپ، باسى داۋعا قالعان جايى تاعى بار.
ارداق نازاروۆ جۇرت نازارىنان تۇسپەي تۇر
ال ماجىلىسمەن ارداق نازاروۆتىڭ ەسىمىنىڭ ەل اۋزىنان تۇسپەگەنىنە ايدىڭ ءجۇزى بولدى. ونداعى بار ايىبى - پارلامەنت وتىرىسىندا 70 جاسقا تولعان اناسىن مىنبەردەن قۇتتىقتاعانى ەدى. اناسىن وسىلاي "ارداقتاۋ" ارقىلى ەل الدىندا ابىرويىن ارتتىرا تۇسكىسى كەلدى مە، دەپۋتاتتىكى «اڭداماي سويلەگەن اۋىرماي ولەدىنىڭ» كەرى بولعان سەكىلدى. حالىق قالاۋلىسىنىڭ بۇل ارەكەتى قوعامدا ەكىۇشتى رەاكسيا تۋعىزدى. جەلىدە نازاروۆقا قاتىستى كۇلكىلى جازبالار، مەمدەر مەن سىن پىكىرلەر ءالى باسىلار ەمەس.
بۇل ارداق نازاروۆتىڭ ءبىرىنشى رەت سىنعا ۇشىراۋى ەمەس. بۇعان دەيىن دە ول شەرزات پولات ولىمىنە قاتىستى تالعارداعى قارالى ۇيگە موبيلوگراف ەرتىپ بارعانى ءۇشىن سىنعا قالعان ەدى. ول كەزدە جۇرت «تويعا بارعانداي ۆيدەو ءتۇسىرىپ ءجۇر» دەپ، ارەكەتىن ورىنسىز ساناعان.
داۋلى مالىمدەمەلەرىمەن ەستە قالعان دەپۋتاتتار
وتكەن جىلى دا حالىق قالاۋلىلارى ويدى جەتكىزەمىن دەپ ورىنسىز ايتىپ قالعان كەزدەر بولدى. ءماجىلىس دەپۋتاتتارى جارقىنبەك امانتاي مەن اناس باققوجايەۆتىڭ تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قاتىستى پىكىرى قوعامدا ۇلكەن داۋ تۋدىرىپ ەدى. ولار وتباسىنداعى داۋ-جانجالدىڭ شىعۋىنا ايەلدەردىڭ دە سەبەپكەر بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتىپ، جۇرتتىڭ سىنىنا قالدى.
ج.امانتاي: «كۇيەۋىن 15 كۇنگە قاماعان ايەلدى دە ءدال سولاي وقشاۋلاۋ كەرەك» دەسە، ا.باققوجايەۆ: «ۇرىس-كەرىستىڭ كوبى ايەلدەردىڭ ءتىلىنىڭ ۇزىندىعىنان شىعادى»، - دەپ كەسىپ ايتتى.
كوللاج: Aqshamnews.kz.
بۇل پىكىرلەر قوعامدا تەرىس قابىلدانىپ، دەپۋتاتتاردىڭ ايتقان سوزدەرى ءالى كۇنگە دەيىن مىسال رەتىندە كەلتىرىلىپ ءجۇر.
جانۋارلار مۇددەسىن قورعايمىن دەپ ورىنسىز مىسال كەلتىرگەن دەپۋتات كۇلكى بولدى
اناس باققوجايەۆتىڭ تاعى ءبىر مالىمدەمەسى جانۋارلاردى كاستراسيالاۋ ماسەلەسى كەزىندە ايتىلدى. كاستراسيا جانۋارلاردىڭ ءومىرىن ۇزارتادى دەگەنگە قارسى شىققان دەپۋتات ءوزىن مىسالعا كەلتىرىپ، پىكىرىن بىلاي جەتكىزگەن ەدى:
«جانۋارلاردى كاستراسيالاۋ ءومىردىڭ ۇزاقتىعىنا ەشقانداي اسەر ەتپەيدى. قۇداي ساقتاسىن، ۇيات بولسا دا ايتايىن، مەنىڭ ءبىر اتالىق بەزىمدى كەسىپ تاستاسا، ءوزىمدى ساۋ ادام رەتىندە سەزىنە المايمىن. مەن – مۇگەدەكپىن».
ونىڭ بۇل پىكىرى دە الەۋمەتتىك جەلىدە قىزۋ تالقىلانىپ، دەپۋتاتتىق ريتوريكانىڭ كورىنىسى رەتىندە مىسقىلمەن قابىلداندى.
«ابوريگەن ەمەسپىز» دەپ اشۋ شاقىرعان دەپۋتات كىمنىڭ ەسىندە؟
ماجىلىستە ورىن العان تاعى ءبىر ەستە قالارلىق ءسات – كولىك جانە جول ماسەلەسى تالقىلانعان جيىندا دەپۋتات ەدىل ءجاڭبىرشيننىڭ «ەير استانا» باسشىسى پيتەر فوستەرگە ايتقان سىنى. دەپۋتات كومپانيا باسشىسىنىڭ جىميىپ قويعانىنا اشۋلانىپ، بىلاي دەپ ايبات شەككەن ەدى:
«سىزگە ءبىر رەت قانا سۇراق قويىلدى. ءبىراق ءسىز قازاقستانعا كەلگەننەن كەيىن ءبىرىنشى كەزەكتە قازاقستان ازاماتتارىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋىڭىز كەرەك... ءسىز كۇلمەڭىز. ءسىز ءبىزدى مەنسىنبەي وتىرسىز. ءبىز سىزگە افريكاداعى ابوريگەن ەمەسپىز. ەشتەڭەنى تۇسىنبەيتىن! ويناماڭىز، ءبىزدى كۇلىپ مەنسىنبەي. بۇل پارلامەنت! وسى جەردە وتىرعانداردىڭ ءبارى – حالىق سايلاعان ادامدار».
Cۋرەت: BAQ.kz
بەلسەندىلىك پەن بەدەل - قاتار جۇرسە جاقسى
جوعارىدا اتالعان كەيبىر مالىمدەمەلەر مەن ارەكەتتەر دەپۋتاتتاردى ەل الدىندا سىنعا ۇشىراتىپ، كۇلكىگە دە قالدىرعان بولار. الايدا بۇل جاعداي ولاردىڭ وتكەن ساياسي ماۋسىمدا بەلسەندىلىك تانىتپاعانىن بىلدىرمەيدى. كەرىسىنشە، VIII شاقىرىلىمداعى ءماجىلىس 266 زاڭ جوباسىن ۇسىنىپ، ونىڭ 167-سىنە پرەزيدەنت قول قويدى. تاعى 61 جوبا قارالۋدا، 30 جوبا سەناتقا جولدانعان، ال 7-ەۋى كەرى قايتارىلعان نەمەسە قابىلدانباعان.
فراكسيالار بويىنشا ەڭ كوپ دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان — Amanat (619 ساۋال). ودان كەيىنگى ورىندا اق جول (162)، اۋىل (114)، قازاقستان حالىق پارتياسى (113)، جسدپ (63) جانە Respublica (56) تۇر. ايتا كەتەرلىگى، ماندات سانى بويىنشا ەكىنشى ورىندا تۇرعان Respublica فراكسياسى ساۋال سانى جاعىنان سوڭعى ورىندا قالعان.
سونداي-اق جەكە دەپۋتاتتار اراسىندا ەڭ كوپ ساۋال جولداعاندار:
-
ەرجان بەيسەمبايەۆ – 42
-
ماگەررام ماگەرراموۆ – 42
-
ازات پەرۋاشيەۆ – 40
-
نارتاي سارسەنعالييەۆ – 36
-
ەرلان سايىروۆ – 28
-
اسقار سادىقوۆ – 27
-
يرينا سميرنوۆا – 25
-
مارحابات جايىمبەتوۆ – 24
-
گۇلدارا نۇرىم – 22
-
دۇيسەنباي تۇرعانوۆ – 22
-
باقىتجان بازاربەك – 21
-
ابزال قۇسپان – 21
-
اجار ساعاندىقوۆا – 21
-
ەكاتەرينا سمىشليايەۆا – 21
-
قايرات بالابييەۆ – 20
ەل اراسىندا سوڭعى بىرنەشە جىلدا سىنعا ۇشىراعان دەپۋتاتتاردىڭ قاتارىندا داۋلەت تۇرلىحانوۆ پەن جيگۋلي دايرابايەۆتىڭ ەسىمدەرى اتالدى. الايدا، قوعامداعى كەرى پىكىرلەر نەگىزىنەن ولاردىڭ تىكەلەي دەپۋتاتتىق قىزمەتىنە ەمەس، بالالارىنىڭ ارەكەتتەرىنە بايلانىستى تۋىنداعان ەدى.
ايتا كەتەيىك، حالىق دەپۋتاتتاردىڭ بارىنە بىردەي "كۇيە" جاقپايدى. ءماجىلىس پەن سەناتتاعى باقىتجان بازارباەك، داۋلەت مۇقايەۆ، رينات زايىتوۆ، اسحات ايماعامبەتوۆ سىندى دەپۋتاتتار ەلدىڭ العىسىن الىپ جۇرگەن حالىق قالاۋلىلارىنىڭ قاتارىندا.
ايتا كەتۋ كەرەك، قوعامنىڭ سىنىنا ىلىككەن بىرنەشە دەپۋتاتتىڭ ارەكەتى بۇكىل ءماجىلىس جۇمىسىن جوققا شىعارمايدى. قوعامدا كەرى پىكىر تۋعىزعان كەيبىر مالىمدەمەلەر مەن وعاش قىلىقتار بولعانىمەن، بۇل بارلىق دەپۋتاتتىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن جاۋاپكەرشىلىگىنە كولەڭكە تۇسىرمەۋى ءتيىس. ويتكەنى، پارلامەنت قابىرعاسىندا ەل مۇددەسى ءۇشىن ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن، باستاماشىل ءارى بەلسەندى دەپۋتاتتار دا بار
ماسەلەن، باقىتجان بازاربەك، داۋلەت مۇقايەۆ، رينات زايىتوۆ، اسحات ايماعامبەتوۆ سىندى حالىق قالاۋلىلارى سوڭعى ۋاقىتتا قوعامدا وڭ باعالانىپ ءجۇر. ولار كوتەرگەن ماسەلەلەردىڭ وزەكتىلىگى، اشىق ازاماتتىق ۇستانىمى مەن بەلسەندىلىگى الەۋمەتتىك جەلىدە دە، قوعام تالقىسىندا دا قولداۋ تاپتى. دەمەك، بەلسەندىلىك پەن بەدەل قاتار جۇرگەندە عانا حالىق سەنىمى مەن قۇرمەتىنە يە بولۋعا بولادى.