بيىل ناۋرىز ايىندا مەملەكەت باسشىسى سوت جۇيەسى مەن سۋديالاردىڭ مارتەبەسىندە وزگەرىستەر ەنگىزۋدى كوزدەيتىن كونستيتۋسيالىق زاڭعا قول قويعان بولاتىن. سوت تورەتىلىگى جۇيەسىندەگى رەفورمالار جايلى تولىعىراق وكق بريفينگىندە الماتى قالالىق سوتىنىڭ سۋدبيالارى يرينا فەدوتوۆا مەن رۋسلان بايشيەۆ ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
«2022 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە مەملەكەت باسشىسى قاسىم جومارت توقايەۆ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا سۋديالار كورپۋسىن جاڭارتۋ، سوت بيلىگىنىڭ بەدەلىن ارتتىرۋ، وعان قوعام تاراپىنان سەنىم ارتۋ ءۇشىن سوت جۇيەسىن جاڭعىرتۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارىن ايقىندادى. قويىلعان مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن سوت جۇيەسى جانە سۋديالاردىڭ مارتەبەسى تۋرالى زاڭعا جانە سوت جۇيەسىن رەفورمالاۋعا باعىتتالعان ءبىرقاتار باسقا زاڭدارعا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى»، - دەدى ي.فەدوتوۆا.
وسىلايشا، سۋديالاردىڭ وزدەرى سوت ءتوراعالارىنىڭ لاۋازىمدارىنا كانديداتۋرالاردى سايلاۋ تەتىگى، جوعارعى سوت سۋديالارىن سايلاۋداعى بالاما ءتاسىل - جوعارعى سوت سۋديالارىن سەنات بالامالى نەگىزدە، كەم دەگەندە ەكى سۋديادان سايلايدى.
سونىمەن قاتار، جوعارى بىلىكتى زاڭگەرلەردىڭ سۋديالار كورپۋسىن كۇشەيتۋى، سۋديالىققا كانديداتتاردى دايارلاۋ، قازىرگى سۋديالاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ، شەكتى جاستى ۇزارتۋ، جۇمىس ىستەپ تۇرعان سۋديالاردىڭ وكىلەتتىكتەرىن توقتاتا تۇرۋ جانە توقتاتۋ ماسەلەلەرى قارالاتىن دەربەس مەملەكەتتىك ورگان رەتىندە جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ مارتەبەسىن نىعايتۋ كوزدەلگەن. جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ قاراماعىنا سوت تورەلىگى اكادەمياسى بەرىلدى.
سونىمەن قاتار، ءبىر جاعىنان سۋديالاردىڭ قىزمەتىنە ارالاسۋدى شەكتەۋ جانە ەكىنشى جاعىنان سۋديالاردىڭ ورەسكەل قاتەلىكتەرى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ، سوت تورەشىسىنىڭ زاڭدىلىقتى ورەسكەل بۇزۋدىڭ ءاربىر فاكتىسىن تەكسەرە وتىرىپ، شارالار ىسكە اسىرىلۋدا.
«اپەللياسيا ينستيتۋتىن رەفورمالاۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى، ونىڭ ناتيجەسى اپەللياسيالىق ينستانسيانىڭ ءبىرىنشى ساتىعا قايتارىلماي، ءمانى بويىنشا شەشىم شىعارۋ مىندەتى بولدى. بۇل سۋديالىق قاتەلىكتەردىڭ سانىن ازايتۋعا، سوت اكتىلەرىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا، سوت پراكتيكاسىنىڭ بىركەلكىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە، ناتيجەسىندە ازاماتتار مەن كاسىپكەرلەردىڭ بۇزىلعان قۇقىقتارىن تەزىرەك قالپىنا كەلتىرۋگە ءتيىس»، - دەپ اتاپ ءوتتى سپيكەر.
بۇدان باسقا، زاڭناماداعى وزگەرىستەر اكىمشىلىك ادىلەت سالاسىن كەڭەيتۋگە، مەملەكەتتىك ورگاندارمەن قۇقىقتىق داۋلاردىڭ كەڭ اۋقىمىن راسىمدىك – پروسەستىك كودەكسكە بەرۋگە اسەر ەتتى.
ءوز كەزەگىندە الماتى قالالىق سوتىنىڭ سۋدياسى رۋسلان بايشيەۆ سوت جۇيەسىندە جۇرگىزىلىپ جاتقان بارلىق رەفورمالار سوتتا ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ەسكە سالدى.
«بارلىق وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار بۇل ءبىز كورىپ وتىرعان قاجەتتىلىك جانە قوعام سوت جۇيەسىنەن جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالارعا سايكەس دامۋىمىزدى تالاپ ەتەدى. سوت جۇيەسى تەك قاعاز جۇزىندە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ءىس جۇزىندە دە تاۋەلسىز بولىپ، ازاماتتارىمىزدىڭ، ۇيىمدارىمىزدىڭ جانە مەملەكەتتەرىمىزدىڭ قۇقىقتارىن ادامداردىڭ قۇقىققا قارسى قول سۇعۋىنان نەمەسە باسقا ۇيىمداردىڭ وسى قۇقىقتاردى بۇزۋدان قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋى ءۇشىن. بارلىق يننوۆاسيالار ەنگىزىلىپ، زەردەلەنەدى جانە ءبىزدىڭ سۋديالار ولاردى زاڭ تالاپتارىنا تولىق سايكەس ورىندايتىن بولادى»، - دەدى ول.
وزگەرىستەر اراسىندا اۋداندىق سوتتاردى اۋدانارالىق سوتتارعا بىرىكتىرۋ دە قاراستىرىلعان. اۋداندىق سوت ءتوراعاسىنىڭ لاۋازىمى جويىلىپ، سۋديالىق لاۋازىمعا اۋىستىرىلاتىن بولادى.
سۋديالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە كەلەتىن بولساق، سۋديالارعا قاتىستى تارتىپتىك ىستەردى قاراۋ ءۇشىن جوعارعى سوت كەڭەسىنىڭ جانىنان سوت تورەلىگى قۇرىلادى.
سپيكەرلەردىڭ مالىمەتىنشە، الماتى قالاسىندا 243 سۋديا جۇمىس ىستەيدى، ونىڭ ىشىندە 44 سۋديانىڭ 20 جىلدان استام جۇمىس ءوتىلى بار، 176 سۋديانىڭ 5 جىلدان 20 جىلعا دەيىنگى جۇمىس ءوتىلى بار، 23 سۋديانىڭ جۇمىس ءوتىلى 5 جىلدان اسپايدى. الماتى قالاسىنىڭ سوتتارى 2023 جىلدىڭ 6 ايىندا 76 860 ءىستى قارادى، ونىڭ ىشىندە 50 210 ازاماتتىق، 21 885 اكىمشىلىك جانە 2 265 قىلمىستىق ءىس. اكىمشىلىك راسىمدىك-پروسەستىك كودەكس بويىنشا 2500 ءىس. 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا ىستەردىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋى بايقالادى. 2022 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا 28 059 ازاماتتىق ءىس، 16 330 اكىمشىلىك جانە 1 683 قىلمىستىق، 2 203 اكىمشىلىك راسىمدىك-پروسەستىك كودەكس بويىنشا ءىس جۇرگىزۋ اياقتالدى.