بيىل قازاق حالقىنىڭ كورنەكتى اعارتۋشىسى، قوعام قايراتكەرى، جازۋشى جانە اقىن ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ تۋعانىنا 140 جىل تولىپ وتىر. ول – حح عاسىردىڭ باسىندا ۇلت تاۋەلسىزدىگى مەن بوستاندىعى جولىندا كۇرەسكەن الاش قوزعالىسىنىڭ كورنەكتى وكىلى، قازاقتىڭ ۇلتجاندى ۇلى. ءوز حالقىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن ءومىرىن ارناعان ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ 1885 جىلى قازىرگى قوستاناي وبلىسى جانگەلدين اۋدانىنا قاراستى سارىقوپا وڭىرىندە دۇنيەگە كەلگەن. جاستايىنان بىلىمگە قۇشتار بولىپ، تورعايداعى ورىس-قازاق مەكتەبىندە وقىدى. كەيىن ۇستازدىق قىزمەت اتقارىپ، ەل ىشىندەگى وقۋ-اعارتۋ ىسىنە بەلسەنە ارالاستى.
ونىڭ شىعارماشىلىعى قازاق قوعامىن وياتۋعا، ەلدىك پەن ەركىندىك يدەياسىن ناسيحاتتاۋعا ارنالدى. 1909 جىلى جارىق كورگەن «ويان، قازاق!» اتتى كىتابى – حالىق ساناسىن سىلكىندىرىپ، ۇلت نامىسىن جانىپ، ازاتتىق رۋحىن وياتقان بىرەگەي تۋىندى بولدى. بۇل ەڭبەك سول داۋىردە تىيىم سالىنىپ، اۆتور قۋدالاۋعا ۇشىراعانىمەن، قازاق رۋحانياتىنىڭ التىن قورىنا ەندى.
ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ – «قازاق» گازەتىنىڭ بەلسەندى اۆتورلارىنىڭ ءبىرى. ول احمەت بايتۇرسىن ۇلى جانە ءاليحان بوكەيحان سىندى ۇلت كوسەمدەرىمەن بىرگە الاش يدەياسىنىڭ وركەندەۋىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. سونىمەن قاتار، قازاق ادەبيەتىندە تۇڭعىش رومان جازعان قالامگەر رەتىندە تاريحتا قالدى. ونىڭ «باقىتسىز جامال» رومانى ۇلتتىق پروزانىڭ باستاۋى سانالادى.
ءومىرىنىڭ سوڭىندا ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ كەڭەستىك قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراپ، 1935 جىلى ايداۋدا قازا تاپتى. الايدا ونىڭ ەسىمى مەن ەڭبەگى تاۋەلسىز قازاقستان داۋىرىندە قايتا جاڭعىرىپ، ۇلتتىڭ ۇلى پەرزەنتى رەتىندە ماڭگىلىك قۇرمەتكە يە بولدى.
بۇگىندە ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ 140 جىلدىعىنا وراي عىلىمي كونفەرەنسيالار، ادەبي كەشتەر، كورمەلەر مەن ەسكە الۋ شارالارى وتكىزىلىپ جاتىر. بۇل – ۇلت تاريحىنداعى ۇلى تۇلعالاردىڭ ونەگەسىن دارىپتەۋ مەن وتكەندى ۇمىتپاۋعا دەگەن قۇرمەتتىڭ كورىنىسى.
سولاردىڭ ءبىرى – الماتى قالاسىنداعى وقۋشىلار سارايىندا وتكەن رەسپۋبليكالىق پىكىرسايىس ءتۋرنيرى. بۇل شاراعا ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن ۇزدىك وقۋشىلار مەن دەباتشىلار قاتىستى. ءىس-شارانى قازاقستان رەسپۋبليكاسى وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن رەسپۋبليكالىق قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ وقۋ-ادىستەمەلىك ورتالىعى ۇيىمداستىردى.
ءتۋرنيردىڭ باستى ماقساتى – ۇلى تۇلعانىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن جاس ۇرپاققا تانىستىرۋ، وقۋشىلاردىڭ ءوي-ورىسىن كەڭەيتۋ، شەشەندىك قابىلەتىن جانە سىني تۇرعىدان ويلاۋ داعدىلارىن دامىتۋ بولدى.
قاتىسۋشىلار قوعامداعى وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا پىكىر الماسىپ، دالەل مەن دەرەككە سۇيەنە وتىرىپ، ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزدى. پىكىرسايىس بارىسىندا جاستار ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ اعارتۋشىلىق يدەيالارىن، ۇلت بىرلىگى مەن ءبىلىمنىڭ ماڭىزىن تالقىلاپ، ونىڭ ەل دامۋىنا قوسقان ۇلەسىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
جارىس قورىتىندىسىندا ۇزدىك كوماندا مەن شەشەندەر ارنايى ديپلومدارمەن جانە ەستەلىك سىيلىقتارمەن ماراپاتتالدى. ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل تۋرنير الداعى ۋاقىتتا دا ءداستۇرلى تۇردە جالعاسىن تابادى.
وسىنداي ءىس-شارالار جاس بۋىننىڭ رۋحاني دامۋىنا، تاريحي تۇلعالاردى تانۋعا جانە ەلجاندىلىق سەزىمىن ارتتىرۋعا زور ىقپال ەتەدى. مۇنداي رۋحاني كەزدەسۋلەر اقىن مۇراسىن جاڭعىرتىپ قانا قويماي، وسكەلەڭ ۇرپاققا ونەگە بولارى ءسوزسىز.