Májiliste QR «Qazaqstan Respýblıkasynyń Qylmystyq kodeksine ólim jazasy máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrý engizý týraly» zańynyń jobasy birinshi oqylymda maquldandy, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz QazAqparatqa silteme jasap.
«Gýmanızm jasaýdyń mańyzdy bir qadamy ólim jazasyn joıý bolyp tabylady. BUU ólim jazasyn joıýdy adamnyń ómir súrý quqyǵyn qamtamasyz etý jolyndaǵy progres retinde qaraıdy. Ekinshi fakúltatıvtik hattama ólim jazasyn joıý adamnyń qadir-qasıetin nyǵaıtýǵa jáne quqyqtaryn damytýǵa yqpal etedi dep esepteıdi. Gýmanızm basshylyqqa ala otyryp, Qazaqstan árbir adamnyń ómir súrý quqyǵynyń ajyramas ekendigin bekitti jáne ólim jazasyn satyly túrde joıý baǵytyn qolǵa aldy. 2005 jyly Azamattyq jáne saıası quqyqtar týraly paktige ratıfıkasıa jasady. Osy pakttiń 6-babyna sáıkes, ólim jazasy tek qana aıryqsha aýyr qylmys jasaǵany úshin zańǵa sáıkes taǵaıyndalýy múmkin. Qazaqstan 2006 jyly EO «Ólim jazasyn joıý týraly» úndeýine qosyldy, 2007 jyly BUU Ólim jazasyna moratorıı engizý týraly rezolúsıasyn qoldady. Osynyń aıasynda ólim jazasyn qoldaný satylaı azaıyp keledi», - dedi QR Bas prokýrorynyń orynbasary Áset Shyndalıev.
Onyń aıtýynsha, Táýelsizdiktiń alǵashqy jyldary ólim jazasy 26 asa aýyr qylmys úshin taǵaıyndalatyn edi. Bul jaza 1997 jylǵy Qylmystyq Kodekstiń 18 babynda ǵana qaldy. Al 2014 jyly Qylmystyq kodekstiń 17 babynda saqtalǵan. Barlyq sanksıalarǵa balama retinde ómir boıy bas bostandyǵynan aıyrý kózdelgen. Sottar ólim jazasyn nemese balama jazany qylmystyq aýyrlyǵyn, sottalýshynyń jeke basyn jáne onyń qylmys saldarynan qarym-qatynasyn eskerip taǵaıyndaıdy.
«2003 jyly Elbasy merzimsiz moratorıı engizý týraly jarlyqqa qol qoıdy. Bul sheshim ólim jazasyn tolyq joıǵan kezge deıin qoldanylady. Ólim jazasyn joıý baǵyttalǵan mańyzdy aktilerdiń biri – ekinshi fakúltatıvtik hattama. Ony Qazaqstan bıylǵy qańdarda ratıfıkasıalady. Hattama ólim jazasyn joıý úshin barlyq sharalardy qabyldaýdy mindetteıdi. Alaıda bul jazany hattama eskertpesiniń sheńberinde qaldyrý múmkindigi bar, Qazaqstan osy shartty basshylyqqa alyp, hattamany eskertpemen ratıfıkasıalady. Eskertpege sáıkes, Qazaqstan soǵys ýaqytynda jasalǵan áskerı sıpattaǵy asa aýyr qylmystar úshin kináli dep tanylǵannan keıin, soǵys ýaqytynda ólim jazasyn qoldaný quqyǵyn ózine qaldyrdy», - dedi Á. Shyndalıev.
Usynylyp otyrǵan zań jobasy Qylmystyq kodeksti hattama men oǵan jasalǵan eskertpege sáıkes keltirýge baǵyttalǵan jáne Qylmystyq kodekske birqatar túzetý engiziledi.
«Birinshiden, ólim jazasy Qylmystyq kodekstiń 13 babynan alynyp tastalady. Ekinshiden, soǵys ýaqytynda jasalǵan áskerı sıpattaǵy asa aýyr qylmystar retinde ólim jazasyn qoldaný shekteri bekitiledi. Qylmystyq kodekstiń 4 babynda osy jaza saqtalady. Atap aıtqanda, beıbitshilik pen adamzat qaýipsizdigine qarsy asa aýyr qylmystar. Bul qylmystar soǵys áreketterimen baılanysty bolyp, soǵys kezinde jasalýy qajet. Basqynshylyq soǵysty júrgizý, jappaı qyryp-joıý qarýyn qoldaný, áskerı tutqyndar men beıbit turǵyndardy óltirý arqyly soǵys zańdary men dástúrin buzý jáne soǵys ýaqytynda jasalǵan genosıd. Bul baptar atalǵan qylmystardyń aýyrlyǵyn eskerip, soǵys ýaqytynda kóp adamdy óltirgeni úshin jaýapqa tartýdy kózdeıdi. Osyndaı adamgershilikke qarsy áreketter belgilengen halyqaralyq aktiler bizge ólim jazasy qoldanylýy múmkin qylmystardy anyqtaýǵa baǵyt bolyp tabylady. Atap aıtsaq, BUU Ekonomıkalyq jáne ál keńesiniń rezolúsıasyna sáıkes, ólim jazasy kózdelgen áreketter tizimi kóptegen adam ólimine jáne basqa da aýyr zardaptarǵa ákeletin qasaqana qylmystar sheginen shyqpaýy tıis. Zań jobasyn qabyldaý elimizdiń álemdik arenadaǵy bedelin kúsheıtedi, halyqaralyq qaýymdastyq addam quqyǵyn qamtamasyz etýge progres jáne izgi qadam retinde qabyldaıdy. Sonymen birge, eń joǵary konstıtýsıalyq qundylyq – ómir súrý quqyǵyn kúsheıtýdiń kepili bolady», - dep túsindirdi Áset Shyndalıev.