Et tutynýdy azaıtý, áýe arqyly saıahattaýdan bas tartý jáne bir ret qoldanýǵa jaramdy plasıkten bas tartý. Bul - klımattyń ózgerýiniń aldyn alý men planetany qutqarýda eýropalyqtar qolǵa alýǵa daıyn is-áreketterdiń bir bóligi ǵana.
Jańadan júrgizilgen saýalnamaǵa sáıkes, nemisterdiń úshten ekisi planetany klımattyń ózgerýinen qorǵaý úshin jeke qurbandyqqa barýǵa daıyn.
Welt am Sonntag gazetiniń tapsyrysymen YouGov júrgizgen saýalnama el turǵyndarynyń planetany saqtaý úshin neden bas tartýǵa (jáne neden bas tartpaıtyndaryn) daıyn ekendikterin kórsetti.
Respondentterdiń 43 paıyzy ushaqpen azyraq ushýǵa daıyn ekenin kórsetse, 40 paıyzy – jylytqyshtardy azyraq paıdalanýǵa kelisetinderin aıtqan.
Biraq klımatty qorǵaýdyń basqa da nusqalary aıtylǵan kezde, nemisterden qulshynys baıqalmaǵan. Úshten birinen azyraǵy tamaqtaný rasıonyn ózgertýge daıyn bolsa, tek 13%-y ǵana jeke kólikten bas tartýǵa daıyn.
Eýroodaq elderinde ómir súrý saltyn ózgertýge bet bursa da, olardyń qalaýlary ártúrli. Eýropalyq ınvestısıalyq banktiń 2022/23 jylǵy saýalnamasyna sáıkes, EO-ǵa múshe 27 memleket turǵyndarynyń 80 paıyzy klımattyń ózgerýiniń saldaryn kúndelikti ómirinde sezinedi.
Turǵyndardyń 80 paıyzdan astamy aldaǵy jyldary energıa men taýar tutynýdy kúrt qysqartpasaq, onda biz jahandyq apatqa tap bolýymyz múmkin dep sanaıdy.
Sonymen Eýropanyń qaı elinde adamdar tutynýdy azaıtyp, ómir salttaryn qalaı ózgertýge daıyn eken?
Fransıa: satyp alynatyn et pen sút ónimderiniń mólsherin azaıtý
Zertteý kórsetkendeı, Fransýz respondentteriniń kópshiligi (57%) kómirtegi búdjeti júıesin qoldaıdy. Bul ár adamǵa jyl saıyn avıakompanıalar men et sıaqty «kómirtegi izi» kóp taýarlar men qyzmetterge jumsaı alatyn nesıelerdiń belgilengen mólsherin bólýge múmkindik beredi.
Tamaq fransýzdar úshin de mańyzdy orynda bolyp shyqty. Toǵyz respondenttiń altaýy jergilikti óndirilgen jáne ekologıalyq taza azyq-túlik úshin sál kóbirek tóleýge daıyn ekenin aıtty. Kópshiligi (57 paıyzy) et pen sút ónimderin tutynýdy shekteýdi jaqtady.
Jalpy, Fransıa turǵyndary bıliktegiler adamdardyń tańdaýyn retteýde mańyzdy ról atqarady dep sanaıdy. Úshten ekisi klımattyń ózgerýimen kúresý úshin qatań sharalar qabyldaý kerek dep sanaıdy.
Brıtanıa: bir ret qoldanýǵa jaramdy plasıkten bas tartý
2023 jyldyń basynda Ulybrıtanıada júrgizilgen YouGov saýalnamasy respondentterdiń 36 paıyzy sút pen et ónimderin tutynýdy aptasyna eki-úsh retke deıin azaıtýǵa daıyn ekenin kórsetti. Tek 12 paıyzy et pen sútti rasıonnan tolyǵymen alyp tastaýǵa daıyn.
60 paıyzǵa jýyǵy bir ret qoldanýǵa jaramdy plasıkten jasalǵan ónimderdi eshqashan satyp almaýǵa daıyn ekenin aıtty.
Germanıaǵa qaraǵanda kópshilik adam kólikten bas tartýǵa jáne jaıaý júrýge, velosıpedpen júrýge nemese qoǵamdyq kólikti paıdalanýǵa daıyn. Respondentterdiń 20 paıyzy mundaı ózgeristerge barýǵa daıyn ekenin aıtty, al 14 paıyzy bolsa, osy áreketterin bastap ketedi.
Aıtýynsha, brıtandyqtardyń tórtten bir bóligi ǵana qorshaǵan ortaǵa áserin óteý úshin reıster úshin qosymsha aqy tóleýge daıyn.
Ispanıa bıliktiń barynsha qatań sharalaryn qoldaıdy
Ispanıa-EO elderiniń biri, ol qazirdiń ózinde klımattyń ózgerýinen, atap aıtqanda uzaqqa sozylǵan qurǵaqshylyqtyń áserinen qatty zardap shegýde, keıbir aımaqtar sý qoımalarynyń sarqylýyna baılanysty turǵyndardyń sýǵa qol jetimdiligin shektep otyr.
Alaıda, Ispanıanyń ǵylym jáne tehnologıalar qorynyń jaqynda júrgizgen saýalnamasy klımattyń ózgerýin kúrdeli másele dep sanaıtyn adamdardyń paıyzy 2020 jylmen salystyrǵanda azaıǵanyn kórsetti.
Osyǵan qaramastan, saýalnama barysynda Ispanıa adamdardyń minez-qulqynyń ózgerýine baılanysty, qatań memlekettik sharalardy qoldaıtyn elderdiń biri ekenin kórsetti. Respondentterdiń 80 paıyzy olardyń áreketteri ózgeris engizýi múmkin dep sanaıdy.
2021 jyly Santágo-de-Kompostela ýnıversıtetiniń zertteýi úılerdi, qalalardaǵy shyǵaryndylary tómen aımaqtardy jáne lastaýshy kólikterdi paıdalanýdy shekteýdi sýbsıdıalaýǵa qoǵamdyq qoldaýdyń artyp kele jatqanyn kórsetti.
Italıa: azyq-túlik ónimderin klımatqa keltiretin zardabyn kórsetip, tańbalaý
Bıliktiń qatań sharalaryn qoldaýǵa kelgende ıtalándyqtar EO elderi boıynsha ortasha kórsetkishi joǵary boldy.
Azyq-túlikti klımatqa keltiretin zardabyn kórsetip, tańbalaý ıdeıasyn osy saýalnamaǵa qatysqan ıtalándyq respondentterdiń 85 paıyzy qoldady. Adamdardyń 64 paıyzy jergilikti azyq-túlik úshin sál kóbirek tóleýge daıyn ekenin aıtty.
Italándyqtardyń úshten ekisinen astamy parnıktik gazdar shyǵaryndylaryn azaıtýǵa kómektesý úshin et pen sút ónimderin tutynýdy shekteýdi jaqtady.
Aqparat Euronews.com derekteri negizinde ázirlendi