Almatyda jyljymaıtyn múlik naryǵynda qalaı alaıaqtardyń qurbany bolmaý týraly aıtyldy
Almatyda Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń alańynda «Stýdenttik maýsymnyń ortasynda qalaı páter jaldap, alaıaqtardyń qurbany atanbaýǵa bolady?» atty baspasóz konferensıasy ótti. Qazaqstan rıeltorlar qaýymdastyǵynyń mamandary alaıaqtardyń qandaı sqemalar men aıla-sharǵylardy jıi qoldanatynyn aıtyp berdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Almaty qalasynyń Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetine silteme jasap.
Qazaqstan rıeltorlarynyń ózin-ózi retteıtin qaýymdastyǵy prezıdentiniń keńesshisi Nına Lýkánenko saıttardy baqylaǵanda, eń aldymen, ornalastyrylǵan habarlandyrýlarǵa muqıat qaraý kerektigin atap ótti.
«Eger fotosýretter sizge tartymdy bolyp kórinse jáne baǵasy odan da tartymdy bolyp kórinse, onda bul birinshi kezekte alańdatýshylyq tanytý kerek. Alaıaqtardyń kópshiligi jarnamaǵa ádemi fotosýretterdi jarıalaıdy jáne tómen baǵany usynady. Ekinshisi, árıne, jyljymaıtyn múlikti tekserýsiz eshkimge aqsha jiberýge bolmaıdy», - dedi N. Lýkánenko.
Jalǵa alǵanǵa deıin jyljymaıtyn múlikpen tanysý kerek, sodan keıin turǵyn úıge quqyq beretin qujattardy tekserý kerek, ol ıesiniń jeke kýáligin tekserýden bastalady. Sonymen qatar, jazbasha kelisimdi saqtaý qajet.
Rıeltorlar qaýymdastyǵynyń ókili kóp jaǵdaıda habarlandyrý jarıalaýshylardyń ózderin rıeltor retinde kórsetetinin atap ótti.
«Rıeltorlyq qyzmetke ne kiretinin túsiný mańyzdy. Birinshiden, rıeltordyń barlyq alaıaqtardan, alaıaq rıeltorlardan jáne aqparattyq qyzmet kórsetetin kompanıalardan aıyrmashylyǵy, ol eń aldymen múlikti kórsetýdi uıymdastyrady. Iaǵnı, adam aldymen turǵyn úıdi óz kózimen kórýi kerek. Rıeltor menshik ıesi men bolashaq jalǵa alýshy arasynda kelisimshart jasaý qyzmetin usynýy kerek», - dep qosty N.Lýkánenko.
Eńbek sharty taraptardyń ótinishi boıynsha jasalatynyn jáne mámileniń jazbasha nysanyn saqtaý kerektigin este ustaǵan jón. Sondyqtan sharttyń nysanasynda, sondaı-aq taraptardyń mindettemelerinde menshik ıesi men jalǵa alýshy arasyndaǵy bolashaq qarym-qatynastyń barlyq bólshekterin aıtý qajet. Bul tranzaksıanyń somasy, jaldaý aqysy, aı saıynǵy nemese toqsan saıynǵy tólem, aýdarý arqyly nemese qolma-qol aqshamen jáne belgili bir kúnnen keshiktirmeı tólenedi jáne shart merziminen buryn buzylǵan jaǵdaıda ne bolady. Jaldaý aqysyna ne kiretinin jáne komýnaldyq tólemderdi kim tóleıtinin qarastyrý kerek. Eger kepildik tólem bolsa, ony qalaı qaıtarýǵa bolady jáne ony qandaı jaǵdaıda paıdalanýǵa bolady.
«Árıne, jazbasha kelisimsharttyń bolýy eki tarapty da qorǵaıdy. Kelisimsharttyń parıtettik bolýyn qamtamasyz etýge, onyń árbir tarap úshin teń quqyqtar men mindetterge ıe bolýyna umtylý qajet. Mysaly, jalǵa alýshynyń kinásinen páter ishinde apat bolǵan jaǵdaıda ne bolady. Nemese páterde órt bolyp, bul jalǵa alýshynyń kinásinen bolady. Bul núanstardy aldyn ala bilý kerek», - dep jalǵastyrdy ÓKQ spıkeri.
Jýrnalıserdiń suraqtaryna jaýap bergen Qazaqstan rıeltorlarynyń ózin-ózi retteıtin qaýymdastyǵy prezıdentiniń keńesshisi Nına Lýkánenko jalǵa alý aqysynyń mólsheri qalaı ózgeretinin eskerý qajettigin aıtty.
«Iesiniń aı saıyn jaldaý aqysyn kóterýine jol bermeý úshin jaldaý shartynda osy sátti eń basynda talqylaý kerek. Ádette, biz ádette jylyna bir retten jıi emes, kem degende 30 kún aldyn ala eskertýmen ıesiniń qunyn ózgertýdi suraımyz», - dedi N. Lýkánenko.
Baspasóz konferensıasyna qatysýshy úı ıeleriniń stýdentterge páter jaldaýǵa jıi kelmeıtinin rastady.
«Bul fakt. Menshik ıeleri úshin jalǵa berý tabys bolyp tabylatyndyqtan, jalqaý bıznes dep atalady, negizinen búkil álemdegi menshik ıeleri tólem qabiletti adamdarǵa óz múlikterin jalǵa berýdi qalaıdy. Al bizdiń stýdentter - basqa sanat. Onyń ústine stýdentterdiń belgilengen sharttardy oryndamaýy jıi kezdesedi. Olar eki adam turady dep ýáde beredi, biraq alty adam turady, keshter uıymdastyrady», - dedi N. Lýkánenko.
Sonymen qatar stýdentter ortaq baspana taba alady. Mundaı jaǵdaılarda, ádette, qojaıyndary qart adamdar ekenin este ustaǵan jón, olar Almatyda óte kóp. Mundaı habarlandyrýlardy kireberisterge ilip qoıýǵa bolady.
Nına Lýkánenko jalǵa beriletin turǵyn úı baǵasy neden qalyptasatynyn aıtty. Onyń aıtýynsha, áleýmettik jelilerde jaldaý baǵasy qanshalyqty mazaq etse de, adamdar ashýlansa da, bul naryqtyq ekonomıka ekenin túsiný kerek.
«Naryqtyq ekonomıka suranys pen tólem qabiletti usynystyń áserinen baǵany qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Jasyratyny joq, sońǵy aılarda jaldaý quny aıtarlyqtaı ósti, biraq bári umytyp ketetin taǵy bir ekonomıkalyq prosesti este ustaǵan jón. Ókinishke oraı, bıyl 15% aıasynda ınflásıa dálizi jarıalandy. Bul baǵanyń barlyǵyna ósetinin bildiredi, al jaldaý – bul naryqta usynylatyn qyzmet», - deıdi spıker.
Nına Lýkáneko aldanǵan áleýetti jalǵa alýshylardyń qaýymdastyqqa jıi júginetinin habarlady. Mundaı jaǵdaılarda mamandar jábirlenýshiler jasasqan qyzmet kórsetý sharttarymen tanysyp, advokattarǵa jiberedi. Barlyǵy jaǵdaıǵa baılanysty.
«Ókinishke oraı, kóp jaǵdaıda kompanıanyń qyzmet kórsetý shartymen tanyspaǵan adamdar júginedi. Qazir óte keń taralǵan sqema – bul aqparattyq qyzmetterdi kórsetý týraly shart jasalǵanda, ıaǵnı kelisimniń máni kompanıanyń áleýetti jalǵa berýshilerdiń telefon nómirlerin berýi bolyp tabylady. Potensıaldy jalǵa alýshy bul telefon nómirleri úshin tóleıdi, sodan keıin ol telefondary jaýap bermeıtin nemese joq bolatyn jaǵdaıǵa tap bolady nemese tergen kezde ol páterdiń eshqashan jalǵa berilmegenin túsinedi. Bul rette aqshany qaıtarýǵa ótinish bergen kezde olar kenetten kelisimsharttan kompanıanyń berilgen telefon nómirlerine jaýap bermeıdi dep oqyp alǵan. Sondyqtan, eń aldymen, jyljymaıtyn múlik qoǵamdastyǵyna qyzmet alý úshin júgingen kezde kelisimshart boıynsha qandaı qyzmet kórsetiletinin oqyp shyǵý mańyzdy», - dep túsindirdi spıker.
N. Lýkánenko kásibı rıeltorlar jyljymaıtyn múlikti kórsetedi, biraq telefon nómirlerin satpaıdy dep qosty.
Qorytyndylaı kele, ÓKQ spıkeri jyljymaıtyn múlikti jalǵa alý kezinde nege kepildik depozıt jıi alynatynyn túsindirdi. Belgili bolǵandaı, bul jalpy qabyldanǵan álemdik tájirıbe. Depozıt – qarjylyq tártiptiń tólem qabilettiliginiń saqtalýyn, múliktiń saqtalýyn saqtandyrý. Jaldaý merziminiń sońynda kepildik jarnany jalǵa alýdyń sońǵy aıyna deıin esepteýge nemese jalǵa alýshyǵa qaıtarýǵa bolady.