Zertteýshilerdiń málimetinshe, 1927-1953 jyldary Qazaqstan boıynsha 125 myńnan astam adam qýǵyn-súrginge ushyraǵan
Almaty oblysynyń Jańalyq aýylynda 5000-ǵa jýyq repressıa qurbany jerlengen, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Almaty.tv-ge silteme jasap.
Alaıda, «áli kúnge deıin ár buryshtan olardyń qańqa súıekteri tabylady» deıdi aýyl azamattary. Bir kezderi atý jazasyna ushyraǵan «qyzyl terrordyń» qurbandaryn munda kólikpen tıep ákep, shuńqyrǵa tastaǵan. Sol qaraly tarıhtyń kýási bolǵan meken búgin qýǵyn qurbandaryn eske aldy, rýhyna taǵzym jasady.
Qabyrǵadaǵy qara taqtada 4125 adamnyń aty-jóni jazylǵan. Dini, tili túrli bolǵanymen bul tizimdegilerdiń bári «Alashtyq» ıdeıanyń jaqtaýshylary sanalyp, Almaty oblysynda atý jazasyna ushyrady. Ult tarıhynda uly, al keńestik tarıhta «halyq jaýy atanǵan» azamattar týraly tolyq aqpardy myna monıtordan tıisti nómirdi terip, kórýge bolady. Munda repressıaǵa ushyraǵan qurbannyń nemen aınalysqany, qandaı aıyp taǵylyp, qaı kúni jazaǵa kesilgeni týraly aqpar bar.
Jazyqsyzdardyń júzin jasyrǵan Jańalyqtaǵy zırat mańynda saıası qýǵyn qurbandaryna arnalǵan mýzeı bar. Bul – ázirge Almaty aımaǵyndaǵy ashtyq pen zulmattan qaza bolǵandarǵa táý etetin jalǵyz oryn. Al tizimde bar degen 4000-nan asa adam osynda jerlengenderdiń resmı tirkelgeni ǵana.
«Bizdiń mýzeıdegi myna 4125 adamnyń tizimi kún saıyn tolyqtyrylýda. Sebebi, bul tizimge kirmeı qalǵan 10 myńǵa jýyq Almaty oblysy boıynsha qýǵynǵa ushyraǵandar bar. Olardyń árqaısysyn kúndelikti urpaǵynyń ákelegen qujatymen jáne ózimizdiń arhıvten tapqan derekterdiń negizinde tizim tolyqtyrylyp jatyr», – dedi Saıası qýǵyn-súrgin qurbandary mýzeıiniń meńgerýshisi Meıirjan Musabaev.
Zertteýshilerdiń sońǵy málimetine súıensek, 1927-1953 jyldary Qazaqstan boıynsha 125 myńnan astam adam qýǵyn-súrginge ushyraǵan. Olardyń ishinde kóshbasshy, kózi ashyq, zıaly degen 25 myńynyń jelkesine oq tıdi. Osy repressıa jyldarynda KSRO aýmaǵynda 953 lager bolsa, bir ǵana Qazaqstanda onyń 20-dan astamy ornalasty.
«Ne 10 jylǵa sottaıdy, ne atý jazasy. Basqa ol jerde bap joq. Iaǵnı, osy boıynsha biz Almaty oblystyq memlekettik arhıvinde 2 myńnan asa adamnyń tizimin anyqtadyq. Olar da aqtalǵan joq. Tizim qazir tolyqtyrylyp jatyr. Negizi sol baıaǵyda birinshi komısıada aıtylǵan sannyń 10 eselengen túri ǵoı dep esepteımin», – dedi Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi memlekettik komısıanyń top jetekshisi Erkin Stamshalov.
Tarıhtyń qandy beti qaıta qaralǵaly bıyl 2-jyl. Memleket basshysy bekitken Jarlyqqa sáıkes, qazir saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaýǵa baılanysty jumys júrgizilip jatyr. Komısıanyń qyzmeti túsiniksiz bappen túrmege toǵytylǵan, jazyqsyz jazalanyp, jasyryn kómilgenderge ádil baǵa berilgende ǵana aıaqtalady.