Búgingi qoǵamda kópshiliktiń, ásirese, jastar men olardyń izderinen ókshelep kele jatqan oqýshylardyń basym bóliginiń bastary tık-tokta qaýyshady. Óıtkeni qazir kóbi soǵan baılaýly. Zaman ózgerip, adamdar smartfondardan bir eli ajyraı almaı qalǵan qoǵamda, bir jaǵynan, bul – qalypty qubylys.
Muǵalimdershe aıtsaq, zýmda onlaın sabaqqa qosylmaǵan balalardy tık-toktan jolyqtyrýǵa bolady. Kóshege shyǵyp, telefonyńyzǵa úńilmeı, bir sát aınalańyzdy baqylap kórińizshi. Syrt kózge qylyqtary oǵash kórinetin, toptasyp tık-tok vıdeolaryn túsirip júrgenderdi kórip qalarsyz.
Ótkende shamamen 35-40 shamasyndaǵy bir ana «tık-tok degen qyzymnyń minezin ózgertip boldy» dedi keıisti únmen. Aıtýyna qaraǵanda, qyzy budan kishirek kezinde qaıta qolqabys etip, úı tirligine aralasyp, anasyn qýantatyn. Al qazir jumsasa, til almaı, tipti sóz qaıtaratyn bolǵan. Sharasyz ana osy áleýjeli kóp balanyń sanasyn ýlap boldy dep shyryldaıdy.
Tık-tok áleýmettik jelisin kóbine-kóp jastar, sonyń ishinde oqýshylar kóp paıdalanatynyn eskerip, olardyń ata-analarynyń pikirin surap kórdik:
Zıash: «Men bul áleýmettik jelige qarsymyn. Balalardyń ýaqytyn alady. Qazir buǵan tipti úlkender de, jastar da áýes bolyp ketti. Paıdasyz jaǵy óte kóp. Balalar kórgenin qaıtalap, tárbıeden asyp bara jatqan sekildi».
Dınara: «Bizdiń balalar tık-tok qoldanbaıdy. Bári ózimiz beretin tárbıe men tártipke baılanysty. Áıtpese, jurttyń balalary ustap júrgen telefon men ınternet meniń balalarymda da bar. Balany únemi qadaǵalap otyrsa, ol ýystan shyqpaıdy, ýaqytty qur bosqa shyǵyndaıtyn isterge úıir bolmaıdy».
Janna: «Tık-tokty balalar turmaq, ózimiz de qaraımyz. Odan, menińshe, úlken problema jasaýdyń qajeti joq. Ár nárseniń óz ýaqyty bolady. Qazir dáýreni júrip-aq turǵan shyǵar. Biraq kele-kele bul da qyzyq bolmaı qalady, taǵy birdeńesi shyǵady. Sondyqtan ol úshin baıbalam salýdyń qajeti joq dep oılaımyn. Ár nárseniń keregi de, kereksizi de bolady».
Aınur: «Tık-tok qoldanady. Biraq men shekteý qoıdym. Sebebi, balalar jaqsy-jamandy, paıdaly nemese kesirli zattardy aıyratyn jasta emes, sondyqtan da shektedim. Al endi bireýler tık-tokqa paıdaly dúnıelerdi de júkteıdi. Biraq ókinishke qaraı, balapandarymyzdy zıandy, qatygez, uıatsyz beıneler kóbirek tartyp ketedi».
Árkim ár túrli oıda. Biraq kópshiliginiń oıy bul áleýmettik jelige qandaı da bir shekteý bolsa degenge saıady. Dese de, balanyń kóz almaı, altyn ýaqytyn qury arzan kúlki men qyzyq úshin ekran aldynda erbeńdep bıleýi oılanatyn jaıt.
Tık-tok - álemdegi tanymal jelilerdiń biri. Kóptegen ata-analardyń alańdaýshylyǵyn týdyryp otyrǵan jelige Qytaıda balalardyń qoldanýyna belgili shekteýler qoıyldy. Iaǵnı, endi bul elde bir kúnde balalar tık-tokty tańǵy 6 men keshki 22 aralyǵynda 40 mınýt qana qoldana alady. Mundaı sheshim kámelettik jasqa tolmaǵandardy onyń keri áserinen qorǵaý maqsatynda qabyldap otyr. Baıbalam salmaıtyndaı áleýmettik jeli bolsa, ózderi shyǵarǵan ónimge qytaılar osylaı shekteý qoıar ma edi?!
Tık-tokqa ketirgen ýaqytty bala ata-anasymen sapaly ýaqyt ótkizýge, kitap oqýǵa, til úırenýge jumsasa, áldeqaıda quba-qup bolar ma edi?!