Almatyda zıandy ádetke qarsy júıeli sharalar júrgizilýde
Sońǵy jyldary Qazaqstanda temeki shegetinder sany 30 paıyzǵa azaıdy. Bul kórsetkish — zıandy ádettiń aldyn alýǵa baǵyttalǵan memlekettik jáne qoǵamdyq sharalardyń tıimdiligin kórsetedi. Bul týraly Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetinde ótken baspasóz máslıhatynda Almaty qalalyq psıhıkalyq densaýlyq ortalyǵy dırektorynyń orynbasary Roza Tátıeva málimdedi, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Onyń aıtýynsha, temekiden bas tartqan jastardyń sany artyp keledi. Kópshiligi sportpen aınalysyp, shyǵarmashylyqqa bet burǵan. Alaıda spıker veıp pen elektrondy shylymǵa áýesterdiń de kóbeıip jatqanyn, ásirese bul ónimderdiń jasóspirimder arasynda keń taraǵanyn atap ótti.
Almatyda qandaı sharalar qabyldanýda?
Qalada nıkotın ónimderiniń taralýyna qarsy baǵyttalǵan birneshe júıeli bastama qolǵa alynǵan:
Quqyqtyq tetikterdi kúsheıtý
- «Veıpsiz jastyq» jobasyn iske asyrý. Jasóspirimder men ata-analarǵa arnalǵan aqparattyq kampanıalar.
- Veıp-shoptarǵa jáne kalán-barlarǵa reıdter uıymdastyrý.
- Saýat ashý baǵdarlamalaryn júzege asyrý.Atap aıtqanda, qoǵamdyq orynda kalán shekken 100 adamǵa aıyppul salynǵan.
- Temekiden bas tartqysy keletinder úshin elimizdiń emhanalarynda 86 arnaıy keńes berý kabıneti jumys isteıdi.
- Ǵalymdardyń aıtýynsha, nıkotın jasóspirim mıynyń damýyna keri áser etedi:
- Este saqtaý qabiletin álsiretedi
- Kúızeliske beıimdilikti arttyrady
- Táýeldilikke jyldam ákeledi
Temeki men veıptiń densaýlyqqa zıany:
- Júrek-qan tamyr júıesine zıan – nıkotın tamyrlardy taryltady
- Ókpe aýrýlary – sozylmaly jótel, bronhıt, HOBL jáne astma órshıdi
- Júktilik kezindegi qaýip – gormondyq buzylýlarǵa ákelýi múmkin
- Imýnıtet álsireıdi – temeki shegetinder jıi aýyrady
- Kalán: zıansyz emes, kerisinshe — óte qaýipti
Keı jastar kalándy qaýipsiz dep qabyldaıdy. Alaıda sarapshylardyń aıtýynsha, bir ret kalán shegý — 100 temeki tartqanmen teń. Onyń tútininde nıkotın, shaıyr jáne aýyr metaldardyń mólsheri temekiden 3–5 ese kóp bolýy múmkin.
Kalándy jabyq bólmede shekkende, onyń tútini ınfeksıalyq aýrýlardyń taralýyna jaǵdaı jasaıdy. Al bir múshtikti birneshe adamnyń qoldanýy — juqpaly aýrýlar úshin tikeleı jol.
«Kalán – aǵzany ýlaıtyn qural ǵana emes, jastardy táýeldilikke ıtermeleıtin áleýmettik qubylys. Ol temekiden de qaýipti», – dedi Roza Tátıeva. Sarapshylardyń pikirinshe, adam zıandy ádetten neǵurlym erterek bas tartsa, oǵan qaıta oralý yqtımaldyǵy soǵurlym azaıady. Sondyqtan jastardyń salaýatty ómir saltyn ustanýyna jaǵdaı jasaý — memleket pen qoǵamnyń ortaq ári mańyzdy mindeti.