Teatr - Parkınson dertine shaldyqqan adamdar úshin paıdaly ekeni belgili boldy. Ispanıalyq ǵalymdar teatrlyq qoıylymdarǵa qatysý naýqastardyń emosıonaldy jaǵdaıyn aıtarlyqtaı jaqsartatynyn dáleldedi. Bul zertteý Arts & Health jýrnalynda jarıalandy.
Katalonıa ýnıversıteti men Barselonadaǵy Sant-Paý gospıtaliniń mamandary 50-75 jas aralyǵyndaǵy 34 adamdy eki topqa bólip, úsh aılyq tájirıbe júrgizdi. Bir top teatrǵa baryp, qoıylymdar men sheberlik saǵattaryna qatyssa, ekinshi top úıde kognıtıvti jattyǵýlarmen shekteldi.
Nátıjesinde, teatrǵa barǵan qatysýshylarda mazasyzdyq pen kúızelis deńgeıi tómendep, oqshaýlaný sezimi azaıǵan. Olar kúndelikti ómirge degen senimdiliktiń artqanyn da baıqaǵan.
Ǵalymdardyń aıtýynsha, mundaı oń ózgeristerge birlesken jumys, emosıany erkin bildirý jáne naýqastyń ózin toptyń bir múshesi retinde sezinýine yqpal etken. Tipti bir ret teatr sabaǵyna qatysýdyń ózi emosıonaldyq shıelenisti jeńildetýge septigin tıgizgen.
Bul zertteý Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń 2019 jyly aıtqan usynysyn rastaıdy. Ónerdi aýrýmen kúrestegi «áleýmettik dári» retinde qoldaný kerektigi osydan birneshe jyl buryn aıtylǵan. Ásirese dári-dármek kómektese almaıtyn apatıa men emosıalyq oqshaýlanýǵa qarsy teatr tıimdi sheshim bola alady.
Aıta keteıik, sońǵy zertteýler Parkınson aýrýy mıdyń ózinen emes, búırekten bastalýy múmkin ekenin kórsetip otyr. Ǵalymdar α-sınýkleın aqýyzy aldymen búırekte jınalyp, keıin qan arqyly mıǵa jetip, júıke júıesine zıan keltiretinin anyqtaǵan.
Eske sala keteıik, Parkınson aýrýy – qımyl-qozǵalystyń baıaýlaýymen, bulshyqet rıgıdtiligimen (qataıýymen) jáne tynyshtyqtaǵy tremormen (diril) kórinetin júıke júıesiniń sozylmaly degeneratıvti aýrýy. Aýrý kezinde mıdyń neırondary buzylyp, birtindep óle bastaıdy. Negizgi belgileri: qoldyń dirildeýi, qozǵalystyń báseńdeýi, qımyldyń kenet bógelip qalýy, aýyrsyný, qozǵalys úılesiminiń nasharlaýy jáne psıhıkalyq aýytqýlar.
Aýrý aqyl-estiń saqtalýymen qatar múgedektikke ákelýi múmkin.
Epıdemıologıalyq málimetterge súıensek, bul dert jer sharyndaǵy árbir 100 000 adamnyń 60-140-ynda kezdesedi. Jas ulǵaıǵan saıyn aýrý qaýpi de arta túsedi. Máselen, 60 jastan asqandardyń shamamen 1%-y osy dertpen aýyrady. Er adamdardyń bul aýrýǵa shaldyǵý yqtımaldyǵy áıelderge qaraǵanda joǵary.