Qazaq kınosy men teatrynyń jaryq juldyzy, ulttyq mádenıettiń ajyramas bóligi – Merýert Ótekeshova. Ol – kórermen júregin «Qyz Jibek» obrazymen birden jaýlap alǵan dara daryn.
1951 jylǵy 25 aqpanda Oral qalasynda dúnıege kelgen Merýert Ótekeshova – búginde «Halyq ártisi» atanǵan tulǵa. Onyń óner joly – qazaq halqynyń baıyrǵy epostary men zamanaýı drama janrlarynyń toǵysynda órbigen uzaq sapar.
Balalyq shaǵy, bilim joly
Merýert Ótekeshova qarapaıym otbasynda ósti. Ákesi Qarataı – qarapaıym eńbek adamy, al anasy – úı sharýasymen, bala tárbıesimen aınalysqan jan. Bala kúninen ónerge jaqyn bolǵan Merýert mekteptegi kórkemsóz jáne drama úıirmelerinde shyńdaldy. Jas talanttyń daryny erte baıqaldy: mektep sahnasynda oınaǵan rólderi kórermenderdi birden baýrap aldy.
1968 jyly Merýert Almatydaǵy Qazaq memlekettik óner ınstıtýtyna (qazirgi Qazaq ulttyq konservatorıasy) oqýǵa tústi. Bilim alýy ońaı bolmady – mekemedegi qatań talap pen túrli qıyndyqtan qaıyspaı ótýge týra keldi. Instıtýttaǵy mamandardyń jetekshiligimen ol klasıkalyq drama men ulttyq fólklordyń negizderin meńgerdi.
1972 jyly ınstıtýtty úzdik dıplommen bitirgen soń, Merýert birden M. Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademıalyq drama teatryna jumysqa qabyldandy. Bul – onyń kásibı óner jolynyń bastamasy boldy.
Shyǵarmashylyq jetistigi
M.Áýezov teatrynda Merýert Ótekeshova 50 jyldan astam qyzmet etti. Ol klasıkalyq jáne zamanaýı pesalarda júzdegen ról somdady. Merýerttiń teatr sahnasyndaǵy keıipkerleri – qazaq ádebıetiniń jarqyn beıneleri. Buol oraıda, «Aqan seri – Aqtoqty» pesasyndaǵy Aqtoqty – mahabbat pen erkindiktiń sımvoly; «Eńlik-Kebek» dramasynday Eńlik – qazaq qyzynyń aıshyqty obrazy.
Onyń sahnadaǵy óneri synshylardyń joǵary baǵasyn aldy. Merýert teatrdyń jetekshi aktrısalarynyń biri bolyp, jas urpaqqa úlgi kórsetti. Ol sahnada tek ról oınap qana qoımaı, ulttyq mádenıettiń damýyna zor úles qosty.
Jýyrda aktrısa «Qazaqstannyń halyq ártisi» ataǵyn aldy, bul – Merýerttiń ónerdegi eńbeginiń eń joǵarǵy marapaty.
Kıno álemindegi jaryq juldyz
Merýert Ótekeshovanyń kıno salasyndaǵy jetistikteri de kóp. 1972 jyly ««Qyz Jibek» fılminde basty róldi somdaýy onyń ómirindegi eń mańyzdy oqıǵa boldy. Rejıser Sultan Qojyqov túsirgen týyndyda Merýert Jibektiń obrazyn sheber somdap, qazaq halqynyń lıro-epostyq benesin ekranǵa alyp shyqty. Fılm qazir de qazaq kınosynyń klasıkasy sanalady, al Jibektiń róli Merýertti «qazaqtyń Qyz Jibegine» aınaldyrdy. Osy róli úshin ol kóptegen marapat aldy, halyqaralyq festıválderden júldemen oraldy.
Merýert Ótekeshova «Bizdiń Ǵanı», «Ótelmegen paryz», «Ábilqaıyr han», «Aıdaı sulý Aısulý», «Tuman», «Aqan seri – Aqtoqty» sıaqty basqa da fılmderde kóptegen obrazdar somdady. Kınodaǵy jıyrmadan astam róliniń árqaısysy qazaq óneri tarıhynan ózindik oryn aldy.
Marapattar men qurmetter
Merýert Ótekeshovanyń eńbegi memleket tarapynan joǵary baǵalandy:
1979 jyly – Qazaqstan Lenın komsomoly syılyǵynyń laýreaty;
1982 jyly – Qazaq KSR Eńbek sińirgen ártisi;
2008 jyly – «Qurmet» ordeni;
2016 jyly – «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 25 jyl» merekelik medali;
2017 jyly – «Parasat» ordeni;
2022 jyly – Almaty qalasynyń Qurmetti azamaty;
2025 jyly – Qazaqstannyń halyq ártisi jáne Batys Qazaqstan oblysynyń Qurmetti azamaty atandy.
Ol sonymen birge halyqaralyq festıválderdiń júldegeri, «Qazaqfılm» kınostýdıasyndaǵy juldyzdar aleıasynda taqtaǵa ıe.
Jeke ómiri jáne qoǵamdyq qyzmeti
Merýerttiń jeke ómiri de ónermen baılanysty. Ol tanymal akter Quman Tastanbekovpen otbasyly boldy. Qos talant ómirde de, ónerde de seriktes retinde bir-birin qoldady. Qumannyń ómirden erterek ótýi oǵan aýyr soqqy bolǵanymen, ónerden alystaǵan joq.
Merýert Ótekeshova qoǵamdyq jumystarǵa da belsendi túrde aralasyp, jas ónerpazdardy qoldady, ulttyq dástúrdi nasıhattady. Suhbattarynyń birinde «Qazaqtyń Qyz Jibegine qylaý túsirmedim» dep, ulttyq obrazdyń salmaǵyn arttyrar taǵylymdy syr aıtty.
Merýert Ótekeshova – qazaq sahnasynyń tiri ańyzy. Ol somdaǵan obrazdar ulttyq rýhty oıatady. Merýert Ótkeshova – aktrısa ǵana emes, ult maqtanyshy, mahabbat pen áıelge tán jigerdiń aıqyn sımvoly.