Bul - jyldyń alǵashqy eki aıynyń qorytyndysynyń kórsetkishi.
Qazaqstandyq avtoóndirýshiler eldegi jáne álemdegi daǵdarystyq qubylystarǵa qaramastan, ótken jyldardaǵy oń úrdisti saqtaı aldy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Finprom.kz saıtyna silteme jasap.
Ulttyq ekonomıka mınıstri Álibek Qýantyrov óńdeýshi ónerkásip salasynda mashına jasaý ónimderin óndirýdiń serpindi ósimi qamtamasyz etilgenin bólek atap ótti: kórsetkish 9,2%-ǵa ósken, onyń ishinde avtomobıl ónerkásibinde 10,2%-ǵa artqan.
Shynynda da, sońǵy jyldary avtomobıl ónerkásibi Qazaqstan Respýblıkasynyń ónerkásibinde mańyzdy ról atqaryp keledi. Máselen, aǵymdaǵy jyldyń eki aıynyń qorytyndysy boıynsha, bul salada aqshalaı túrde 133,6 mlrd teńgeniń ónimi óndirildi (bir jyl buryn 93,5 mlrd teńge bolǵan). Bul qazirdiń ózinde Qazaqstan Respýblıkasynyń mashına jasaý segmentindegi jalpy ónim kóleminiń 38,4%-yn quraıdy.
Salystyrý úshin: jalpy 2021 jyldyń sońynda bul kórsetkish 32,1 paıyzdy qurasa, bes jyl buryn, 2016 jyldyń sońynda nebári 9,9 paıyzdy quraǵan. Óz kezeginde mashına jasaý salasynyń ózi 2021 jyldyń sońynda Qazaqstan Respýblıkasynyń óńdeý ónerkásibiniń jalpy óniminiń 14%-ǵa jýyǵyn qamtamasyz etti, bul kórsetkish bes jyl buryn 9,4% ǵana bolǵan.
Anyqtama úshin: jalpy alǵanda, 2021 jyldyń qorytyndysy boıynsha avtomobılder, tirkemeler men jartylaı tirkemeler sektoryndaǵy óndiris qundyq mánde birden rekordtyq 739,1 mlrd teńgeni qurady. Saladaǵy ónerkásip óndirisiniń ósimi jyl qorytyndysy boıynsha 24,3%-ǵa jetti.
Salystyrý úshin: jalpy mashına jasaý salasynda óndiris ósimi 20,4%, óńdeý ónerkásibinde 5,5%, jalpy ónerkásip salasynda bar bolǵany 3,8% boldy.
Osylaısha, búkil álemdegi «koronakrız», «jartylaı ótkizgishter daǵdarysy», jahandyq logıstıkalyq problemalar men sektordyń basqa da kúrdeli máselelerine qaramastan, qazaqstandyq mashına jasaý isi burynǵy qarqynyn saqtap qalyp otyr, al eldegi «temir tulpar» óndirisi rekordtar jańartyp keledi.
Eki aıda elde 14,3 myń kólik, tirkeme jáne jartylaı tirkeme shyǵaryldy, bul bir jyl burynǵydan 10 paıyzǵa derlik artyq. Onyń ishinde tek jeńil avtokólikter sany – 12,4 myń, bul jylyna 7,2%-ǵa artyq degen sóz.
Jalpy, ótken jyldyń qorytyndysy boıynsha, bul sektordaǵy ónim birden 93,5 myń tehnıka birligin qurady, bir jyl ishinde 20,8% artyq, bul qazaqstandyq avtomobıl ónerkásibi úshin jańa rekord. Tikeleı jolaýshylar vagondary 80,7 myń dana shyǵaryldy, bul jylyna 24,5%-ǵa artyq.
Qazaqstandyq avtomobıl bıznesi qaýymdastyǵynyń (AQAB) málimetinshe, Qostanaıdaǵy «SaryarqaAvtoProm» zaýytynda 60 myńnan astam kólik shyǵaryldy, bul bir jyl burynǵydan bir jarym ese kóp. Bul Qazaqstan Respýblıkasy kórsetkishiniń 64,2 paıyzyn quraıdy.
Taǵy 26,7 myń jeńil kólik pen jeńil komersıalyq kólik Almatydaǵy avtoóndirýshi kásiporyndardan shyqty, Shyǵys Qazaqstan oblysynda 4,3 myń birlik, Aqmola oblysynda 1,6 myń birlik tehnıka shyǵaryldy. Tómendegi kartada Qazaqstandaǵy avtomobıl ónerkásibiniń negizgi óndiristeri kórsetilgen.
Qazaqstandyq avtomobılderdiń eksporttyq jetkizilimi 2021 jyly 49%-ǵa ósip, 12,1 myńdy qurady. Negizgi eksporttyq baǵyttar Reseı, Ózbekstan jáne Belarýs elderi.
Óz kezeginde respýblıkanyń ózinde qazaqstandyqtar 2021 jyly 117,6 myń jańa avtokólik satyp aldy, bul bir jyl burynǵydan 25,9%-ǵa kóp (93,4 myń boldy). Qazaqstan Respýblıkasynda satylǵan úsh avtokóliktiń ekeýi Qazaqstan Respýblıkasynda shyǵarylǵan: ótken jyly dılerler 73,2 myń otandyq jáne jeńil komersıalyq kólikterdi satqan, bul 2020 jylmen salystyrǵanda 9,5%-ǵa kóp (66,8 myń boldy).
Qazaqstannyń kólik naryǵynda qyzyǵýshylyq týdyratyndaı jańalyq bar. Ústimizdegi jyldyń aqpan aıynda Premer-Mınıstrdiń birinshi orynbasary Roman Sklár avtomobıl kóligi men aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń barlyq túrleriniń ýtıl alymy mólsherlemelerin 50%-ǵa tómendetetinin málimdedi. Al naýryz aıynda QR Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi kádege jaratý tólemin esepteýdiń jańa ádistemesin talqylaýǵa usynǵan bolatyn.
Eskertý: Qazaqstan Respýblıkasynyń Indýstrıa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstri Qaıyrbek Óskenbaev qazaqstandyq avtokólikterdiń satylymdaǵy úlesi joǵary bolǵandyqtan, ýtıl tóleminiń ózgerýi satylǵan kólikterdiń baǵasyna áser etpeıtinine senimdi. Sonymen qatar, keıbir resmı dılerler baǵalardyń dál qutqarý aqysynyń azaıǵan somasyna sáıkes tómendeıtinin alǵa tartady.
Alaıda, qazirgi jaǵdaıda munyń kóp kómegi tımeıdi: qazirgi valúta baǵamyn eskersek, syrttan ákelinetin kólikterdiń qunynyń ósetini sonsha, jańa baǵa qazaqstandyqtardy qýanta qoımas. Máselen, dollar baǵamy jyldyń birinshi kúnindegi 431,8 teńge bolsa, 16 naýryzda 512,2 teńge boldy, al 1 qańtardaǵy 489,1 teńge turǵan eýro 563,6 teńgege jetti.
Tym optımısik emes taǵy bir jańalyq bar. Ótken jyldyń ózinde-aq geografıalyq jaǵynan bizge jaqyn reseılik avtoónerkásip Reseı Federasıasynyń avtokólik naryǵyndaǵy tapshylyqty jeńe almady, bul týraly reseılik basylymdar da jazǵan bolatyn. Bıylǵy jyly álemdik qaýymdastyqtyń Reseıge buryn-sońdy bolmaǵan sanksıalaryna baılanysty reseılik avtoónerkásip qazirdiń ózinde qýattylyǵyn eki esege qysqartyp úlgerdi jáne quramdas bólikterdiń jetispeýshiliginen óndiristi tolyǵymen toqtatý qaýpi bar.
Mundaı jaǵdaıda qazaqstandyqtar úshin kólik ıesi bolýdyń eń qoljetimdi nusqasy – otandyq kólikter bolyp otyr. Memleket óndiris salasyn da, otandyq «temir tulparlardy» satyp alýshylardy da laıyqty qoldaýǵa daıyn dep úmittený ǵana qaldy.