Almaty energetıka jáne baılanys ýnıversıtetinde (AEjBÝ) elektr energetıkasyn avtomattandyrý baǵytyndaǵy tuńǵysh hakaton ótýde. Bul erekshe shara ýnıversıtettiń 50 jyldyq mereıtoıyna oraı Central Asia Smart Projects kompanıasymen birlesip uıymdastyryldy. Sonymen qatar, ol 2025 jyldyń «Jumysshy mamandyqtar jyly» dep jarıalanýyna arnalyp otyr.
Hakaton – stýdentterdiń shyǵarmashylyq áleýetin ashyp, teorıalyq bilimderin tájirıbede qoldanýyna arnalǵan ınovasıalyq alań. Jarystyń basty maqsaty – bolashaq ınjenerlerdi energetıkalyq júıelerdi avtomattandyrý baǵytynda daıarlaý, atap aıtqanda, ASKÝE (avtomattandyrylǵan esepke alý júıeleri) jáne SCADA (óndiristik baqylaý júıeleri) tehnologıalary boıynsha tájirıbelik daǵdylaryn jetildirý.
Inovasıalyq jarysqa elimizdegi jetekshi tehnıkalyq joǵary oqý oryndary Almaty energetıka jáne baılanys ýnıversıteti (AEjBÝ), Q.I. Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq zertteý tehnıkalyq ýnıversıteti, Ábilqas Saǵynov atyndaǵy Qaraǵandy tehnıkalyq ýnıversıteti, Toraıǵyrov ýnıversıtetiniń stýdentteri qatysyp, óz bilimderin synaýda.
Jarys barysynda qatysýshylarǵa naqty óndiristik jaǵdaılarǵa negizdelgen tapsyrmalar usynyldy. Olar ASKÝE men SCADA júıelerine arnalǵan jabdyqtardy baptap, ıntegrasıalaý jumystaryn júrgizdi. Qatysýshylarǵa nebári 6 saǵat ýaqyt beriledi. Osy ýaqyt ishinde olar energetıkalyq podstansıanyń basqarý júıesin ázirlep, kompúterlerine shyǵarý mindetin oryndaýy tıis.
AEjBÝ rektory Ǵanı Nyǵymetov hakatonnyń mańyzdylyǵyn atap ótip, bul sharanyń energetıka salasyn damytýda jańa beles ekenin aıtty:
– Bul – avtomattandyrý baǵytyndaǵy alǵashqy hakaton. Mundaı sharalar stýdentterge naqty tájirıbe jınaýǵa kómektesedi. Bizge Qazaqstannyń ár óńirinen tehnıkalyq mamandyqtaǵy talantty jastar jınaldy. Bul bolashaq ınjenerler úshin úlken múmkindik, jarysqa qatysýshylarǵa sáttilik tileımin.
Central Asia Smart Projects kompanıasynyń dırektory Saıat Kalıkov bul hakatonnyń elimizde ǵana emes, álemde de alǵashqylardyń biri ekenin atap ótti:
– Biz Qazaqstanda energetıkany avtomattandyrýmen aınalysamyz. Buǵan deıin hakatondar kóbine İT salasynda uıymdastyrylatyn, al energetıka baǵytynda mundaı sharalar bolmaǵan. Sondyqtan bul jarys – mańyzdy bastama. Biz ony jyl saıyn ótkizip, túrli tehnıkalyq ýnıversıtetterge taratýdy josparlap otyrmyz.
Kompanıa ókilderiniń aıtýynsha, búginde energetıkada sıfrlandyrýdyń mańyzy zor. Qolmen esep júrgizýdiń ornyna, avtomattandyrylǵan júıeler engizilýde. Bul úrdisti damytý úshin bilikti mamandar qajet, al hakaton osyndaı mamandardy daıarlaýdyń alǵashqy qadamy bolmaq.
Qaraǵandy tehnıkalyq ýnıversıtetiniń 4-kýrs stýdenti, komanda kapıtany Madıar Qoshqarbaev, avtomattandyrýdyń zaman talabyna saı suranysqa ıe mamandyq ekenin atap ótti:
– Biz úshin bul – alǵashqy tájirıbe. Bolashaqta energetıka jasandy ıntellektke súıenedi. Sondyqtan mamandyq tańdaýdan jańylmadym dep oılaımyn. Áriptesterime sáttilik tileımin!
Energetıka salasynyń ınjeneri Murat Otarbaev hakatondy stýdentter úshin úlken múmkindik retinde baǵalady:
– Bul jarys – olardyń tórt jyl boıy alǵan bilimderin tájirıbe júzinde dáleldeýge arnalǵan sheshýshi kezeń. Olar zamanaýı SCADA júıelerimen jumys istep, óndiristik jelilerdi basqarýdy úırenýde.
Jarys sońynda bilikti qazylar alqasy úzdik komandalardy anyqtaıdy. Jeńimpazdarǵa aqshalaı syıaqylar tabystalyp, úzdik qatysýshylar jetekshi kompanıalarda taǵylymdamadan ótý jáne jumysqa ornalasý múmkindigine ıe bolady.
Aıta keteıik, bul hakaton – Qazaqstandaǵy energetıka salasyn damytýǵa baǵyttalǵan mańyzdy qadam. Ol bolashaqta jańa ınjenerlerdiń qalyptasýyna yqpal etip, tehnologıalyq damýdyń negizin qalaýǵa septigin tıgizbek.
Uıymdastyrýshylardyń aıtýynsha, jarys dástúrli túrde ótkizilip, jyl saıyn elimizdiń ártúrli tehnıkalyq ýnıversıtetterinde jalǵasyn tabady.
Bul bastama – Qazaqstandaǵy energetıka salasyn avtomattandyrýdyń jańa belesi. Bolashaq ınjenerlerge jol ashqan hakaton endi jyl saıyn ótetin mańyzdy sharaǵa aınalýy ábden múmkin.