Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Qazaqstan halqy Assambleıasynyń «Ádiletti Qazaqstan: birlik, turaqtylyq, damý» atty HHHİİ sesıasynda sóılegen sóziniń tolyq mátini jarıalandy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz. Aqordaǵa silteme jasap.
Qurmetti Assambleıa músheleri!
Qadirli qaýym!
Elimiz jaqynda Qazaqstan halqynyń birligi kúnin atap ótedi. Bul – yrys-yntymaqty, tatýlyq pen kelisimdi dáripteıtin meıram. Qazaqstan úshin bul – asa mańyzdy mereke. Elimiz Birlik kúnin mindetti túrde atap ótýge tıis. Sebebi, qasıetti Otanymyzdyń irgesi bútin, tuǵyry myǵym bolsyn desek, birligimiz árqashan bekem bolýy kerek. Bul – anyq aqıqat.
Assambleıanyń alqaly jıynyn jyl saıyn el birligi kúnine oraı ótkizý dástúrge aınaldy. Bul sesıa – kóktem mezgilinde memlekettik deńgeıde ótetin eń aýqymdy is-shara. Munda elimiz úshin óte mańyzdy usynystar aıtylady.
Men byltyrǵy sesıada Ata zańymyzǵa ózgeristerdi referendým arqyly engizý týraly bastama kóterdim. Kóp uzamaı halqymyz óziniń tarıhı tańdaýyn jasady. Konstıtýsıaǵa engiziletin ózgeristerdi qoldap daýys berdi. Bul – Ata zańymyz qabyldanǵannan keıingi alǵashqy referendým. Biz osy bastama kóterilgen kezde el taǵdyryn aıqyndaıtyn mańyzdy joldyń bastaýynda turdyq. Maqsatymyzdy aıqyndap, naqty jospar qurdyq. Dál osyndaı tarıhı sátte halyqtyń biraýyzdan qoldaý bildirýi óte mańyzdy boldy. Osyǵan oraı túrli usynys aıtyldy. «Ózgeristi Parlament arqyly jasaý qajet» degen pikirler de boldy. Biraq biz árbir azamattyń pikirin bilgen jón dep sheshtik. «Memlekettik bıliktiń birden-bir bastaýy – halyq» degen qaǵıdatty ustandyq. Osylaısha, «Kelisip pishken ton kelte bolmaıtynyna» búkil el bolyp kóz jetkizdik.
Bir jyldyń ishinde atqarylǵan jumysqa zer salsaq, byltyrǵy referendýmnyń tarıhı mańyzy zor ekenin túsinemiz. Bul Ádiletti Qazaqstandy qurý isine búkil halyqty jumyldyrǵan naýqan boldy. Jurtymyz jaýapty sátte ult retinde uıysa alatynyn kórsetti. Referendýmnyń túpki nátıjesi jáne halqymyzdyń basty jetistigi – osy.
Biz «birlik pen turaqtylyq bolmasa, saıası-ekonomıkalyq reformalar júzege aspaıdy» deımiz. Árıne, bul – durys paıym. Biraq birlik degenimiz maqsatymyzǵa aparatyn jol ǵana emes. Bul – memlekettiligimizdiń eń basty tireginiń biri.
Men buǵan deıin de aıttym: elimizdiń táýelsizdigi jáne aýmaqtyq tutastyǵy bárinen qymbat. El birligi osy myzǵymas qundylyqtarmen qatar turýǵa tıis. Sonda ǵana bolashaǵymyz baıandy bolady. Tatýlyq pen kelisim tek memlekettik saıasatta emes, qoǵamda, úıde, ujymda, jalpy, barlyq jerde dáriptelýi qajet. Bul jalań uran emes, ár azamattyń kúndelikti ustanymy bolýy kerek.
Halqymyz birliktiń jáne tynyshtyqtyń qadirin biledi. Bul – nebir qıyn-qystaý zamandy ótkergen, qazaq jerinen pana tapqan barsha etnostar úshin de qymbat qundylyqtar. Osy qundylyqtardy baǵalaı bilgenniń arqasynda jurtymyz beıbit ómir súrip jatyr. Bul – teńdessiz jetistik!
Árbir azamat birlikti nyǵaıtý úshin qyzmet etýi kerek. Bul qyzmet eshqashan toqtamaıdy, úzdiksiz jalǵasa beredi. Óıtkeni birlik bolsa ǵana, tirlik bolady. Biz osy myzǵymas qaǵıdaǵa árdaıym adal bolýymyz kerek. Tatýlyq pen kelisimniń erekshe mańyzdy ekenin jurttyń bári birdeı sezinbeýi múmkin. Sol sebepti keıde «Assambleıanyń qajeti joq» degen ushqary, ıaǵnı kúmándi pikirler aıtylyp jatady. Shyn máninde, Assambleıa – memlekettiligimizdiń irgesin bekitip turǵan basty ınstıtýt.
Qazaqstan halqy Assambleıasy – birligimizdi nyǵaıtýǵa qyzmet etetin biregeı qurylym. Assambleıa qasıetti qazaq jerin meken etken barsha etnosty uıystyryp otyr. Onda eńbek etip júrgen azamattardy birliktiń elshisi deýge bolady. Barshańyz osy mańyzdy mısıany abyroımen atqara beresizder dep senemin.
Qurmetti otandastar!
Qazaqstan halqy Assambleıasynyń XXXI sesıasynan beri elimizde túbegeıli ózgerister boldy. Saıası júıe júıeli túrde transformasıalandy, memlekettik qurylymnyń jańa ári anaǵurlym demokratıalyq úlgisi qalyptasty. Bılik ókilettikterin Prezıdentten Parlamentke, ortalyqtan óńirlerge deıin ortalyqsyzdandyrý jumysy júrgizildi. Jeti jyldyq merzimge bir ret prezıdenttikke saılaný týraly norma zańnamalyq turǵyda bekitildi. Ol qaıta qaraýǵa jatpaıdy.
Májilis pen máslıhattardy qalyptastyrýdyń aralas modeli engizildi. Parlamenttiń baqylaýshylyq qyzmeti kúsheıtildi, zań shyǵarý rásimderi ońtaılandyryldy. Partıalardy tirkeý prosesi jeńildetildi. Depýtattyq mandatty qaıtaryp alý mehanızmi engizildi. Oblystardyń ákimderi máslıhat depýtattarynyń kelisimimen balamaly negizde taǵaıyndala bastady. Nátıjesinde azamattardyń elimizdi basqarýǵa atsalysý múmkindigi aıtarlyqtaı artty.
Saılaý júıesindegi jańashyldyqtardyń, aýyl ákimderin tikeleı saılaýdy engizýdiń nátıjesinde azamattar jergilikti bılikke naqty yqpal ete alatyn shynaıy tetikter paıda boldy. Konstıtýsıalyq sottyń qurylýy, Adam quqyqtary jónindegi ýákilge konstıtýsıalyq mártebe berilýi quqyq qorǵaý salasyn túbegeıli kúsheıtti.
Referendýmda qoldaý tapqan jańa memlekettik model halqymyzdyń úmitin tolyq aqtaıdy jáne demokratıalyq damýdyń jalpyǵa ortaq qaǵıdattaryna saı keledi dep senemin. Ol bılikti turaqty túrde rotasıalaýdy jáne saıası júıeniń ornyqtylyǵyn qamtamasyz etedi. Qazaqstannyń damýyn tek demokratıalyq qaǵıdattar men ashyq saıası básekelestik negizinde kúsheıte túsedi. Aýqymdy ózgerister barysynda Assambleıaǵa basa mán berildi. Atalǵan biregeı ınstıtýt parlamenttik ókildiktiń jańa tetikterine ıe boldy. Bul ozyq halyqaralyq tájirıbege tolyq saı keledi.
Assambleıanyń usynysy boıynsha Prezıdent taǵaıyndaıtyn Senattyń bes depýtaty keri baılanysty, qoǵamdyq baqylaýdy zańnamalyq deńgeıde júzege asyrady jáne Qazaqstandaǵy barlyq etnostyń múddesin Parlamentte qorǵaıdy. Budan bólek, Assambleıanyń 12 múshesi Ulttyq quryltaıdyń quramyna kirdi. Olar jalpyulttyq dıalogtyń ámbebap modelin ilgeriletý jónindegi Quryltaıdyń jumysyna ólsheýsiz úles qosyp keledi. Assambleıa elimizdi saıası turǵyda jańǵyrtyp, jalpyulttyq tutastyqty nyǵaıtý isinde mańyzdy ról atqarǵanyn atap ótken jón. Assambleıa reformalardyń jurtshylyq tarapynan keń qoldaý tabýyna, memleketti damytýdyń strategıalyq mindetterin sheshý isine barlyq etnosty jumyldyrýǵa yqpal etti. Osylaısha, Qazaqstan óz geosaıası aımaǵynda aýqymdy ózgeristerdi júzege asyryp jatqan birden-bir elge aınaldy.
Qolǵa alǵan isimizdiń ońaıǵa soqpaıtyny belgili. Biraq alǵan betimizden qaıtýǵa nemese qarqynymyzdy baıaýlatýǵa múlde bolmaıdy. El múddesi bárinen qymbat ekenin, al azamattardyń múddesi báriniń bel ortasynda turatynyn árdaıym este saqtaýǵa tıispiz. Sondyqtan reformalarymyzdyń barlyǵy, eń aldymen, memlekettilikti nyǵaıtýǵa, halyqtyń ál-aýqatyn arttyrýǵa baǵyttaldy. Saıası reformalar baǵdarlamasy barlyq etnosty bir ultqa biriktirýdiń shynaıy ári tartymdy jańa platformasyna aınaldy.
Saıası qurylymnyń jańa modeli negizgi memlekettik ınstıtýttardy onyń quramyna qosý arqyly úılesimdi mehanızmge aınalýǵa tıis. Dál osy model aıasyndaǵy saıası baǵdardyń jańa júıesinde damýǵa jáne jasampazdyqqa negizdelgen úılesimdi etnosaralyq qatynastar jańasha qalyptasady.
Byltyrǵy referendým jáne saılaý naýqandary birligimizdiń bekem ekenin aıqyn kórsetti. Sondaı-aq memleket pen qoǵamnyń ózara senimin nyǵaıtty. Barsha azamattardyń el bolashaǵyna qatysty ustanymy bir ekenin tanytty. Azamattyq biregeılikti nyǵaıtý nátıjesinde ótken saılaý naýqandarynda etnıkalyq nemese basqa da tar túsinikterge, eski taptaýryndarǵa jol berilmedi. Naǵyz saıası básekelestik, kózqaras pen oı-pikir alýandyǵy saılaýdyń eń basty jalpy azamattyq motıvine aınaldy.
Biz Ádiletti Qazaqstandy qurýdyń praktıkalyq kezeńine qadam bastyq. Qoǵamda jańa ıdeıalar, jańa ınstıtýttar, jańa qoǵamdyq qatynastar belsendi qalyptasyp keledi. Qoǵam men memlekettiń beınesin ózgertetin naǵyz reforma degenimiz – osy.
Jýyrda ǵana aıtqan strategıalyq josparymyz iske asqan shyndyqqa aınaldy. Erteńimiz birtindep búginge aınalyp keledi. Biz asa mańyzdy sheshimderdi birge qabyldap, ortaq bolashaǵymyzdyń irgetasyn birge qalaımyz. Ortaq maqsatymyz reformalarymyzdyń qozǵaýshy kúshi bolatynyna kámil senemin. Jalpy aıtqanda, bizdiń eń basty ári teńdessiz jetistigimiz – osy.
Qurmetti sesıaǵa qatysýshylar!
Naǵyz demokratıa ultty qarqyndy damytý jáne azamattyq ıdeıalardy sińirý úshin eń qolaıly jaǵdaıdy sóz júzinde emes, is júzinde qalyptastyrady. Táýelsizdik jyldary elimizde jańa jalpyulttyq biregeılik qalyptasty dep batyl aıta alamyz. Onyń kórinisi men sımvoldary qandaı? Bul suraqqa jaýap berý úshin jasandy ıdeologıalyq tujyrymdar ázirlep, túsindirmeler jasaýdyń jáne oılanyp-tolǵanýdyń qajeti joq. Shyn máninde, bári anyq kórinip tur.
Bizdiń kók pasportymyz ben kók baıraǵymyz – tarıhymyzben astasqan jáne mıllıondaǵan adamnyń júreginen oryn alǵan biregeıligimizdiń naǵyz sımvoly. Bizdiń pasportymyz etnıkalyq shyǵý tegine, dinı ustanymyna, áleýmettik mártebesine qaramastan, adamdy Qazaqstan Respýblıkasynyń azamatyna tıesili quqyqtarmen jáne mindettermen tolyq qamtamasyz etedi. Bizdiń pasportymyzdy ıelený halyqaralyq arenada bedeldi eldiń azamaty bolý jáne dúnıejúzin kedergisiz sharlaýǵa múmkindik alý, ózińdi qazirgi álemniń ajyramas bólshegi retinde seziný degendi bildiredi. Demek, bul – azamattarymyz árdaıym jáne barlyq jerde óz memleketiniń qorǵaýynda bolady degen sóz.
Qazaqstan pasporty – bizdiń birligimiz ben tatýlyǵymyzǵa negiz bolǵan progresıvti qundylyqtardyń kórinisi. Óz kezeginde kók baıraǵymyz – qasıetti táýelsizdigimiz ben kópǵasyrlyq memlekettiligimizdiń jarqyn belgisi. Týymyz iri halyqaralyq sport jarystarynda jáne basqa da sondaı sharalarda joǵary kóterilgen saıyn bizdiń boıymyzdy elimizge degen maqtanysh sezimi kerneıdi. Dańqty otandastarymyzdy – sportshylarymyzdy, mádenıet qaıratkerlerimizdi, ǵalymdarymyz ben stýdentterimizdi, kásipkerlerimizdi shyqqan tegine qaramastan, shetelde únemi qazaqtar dep ataıdy. Bul – tabıǵı qubylys. Solaı bolýǵa tıis.
Bizdiń qoǵam – ortaq ıdealdar men qundylyqtar biriktirgen erkin ári jaýapkershiligi mol azamattardyń odaǵy. Bul – jalpyulttyq biregeıligimizdiń taǵy bir jarqyn kórinisi. Sondyqtan búginde azamattarymyzdyń barlyǵy ózderin úlken ári birtutas qazaq otbasynyń, shyn máninde, qazaq ultynyń múshesi sezinedi. Biz bárimiz – bir otbasymyz. Bul – artyq aıtqandyq emes. Bul – bizdiń shynaıy bolmysymyz. Osy rette biz maqtanysh etetin etnomádenı áralýandyǵymyz eshqaıda joǵalyp ketpeıdi. Kerisinshe, birtutas azamattyq negiz esebinen nyǵaıa túsedi.
Elimizde túrli mádenıet dástúrleri jalpyulttyq biregeıliktiń berik irgetasy bolyp qalanatyn ózimizge tán aıryqsha ómir súrý salty qalyptasty. Osynaý erekshe biregeıligimiz ýaqyt tezine tótep berip, qoǵamdyq sananyń ózegine aınaldy. «Birligimiz áralýandyqta», «Túrli kózqaras, biraq birtutas ult» qaǵıdattary – bul uran emes, kúndelikti turmys-tirshiligimizdiń máni.
Bıyl qasıetti Ramazan aıynyń bastalýy Naýryz meıramymen qatar keldi. Pasqa men Oraza aıtty merekeleý kúnderiniń de arasy jaqyn boldy. Munyń erekshe sımvoldyq máni bar. Oraza kezinde musylmandar myzǵymas adamgershilik qundylyqtardy dáripteıdi. Bir-birine izgi tilekterin arnaıdy. Sol sekildi Pasqa da – adamdardy joǵary gýmanısik ıdealdarǵa úndeıtin mereıli meıram. Sondyqtan bul merekelerdiń bári etnıkalyq shyǵý tegine qaramastan, elimizdiń mıllıondaǵan azamaty úshin ortaq meıramǵa aınaldy. Biz azamattarymyzdyń erekshe aýyzbirshiligine kýámiz.
Qazaqstandaǵy barlyq etnos ókilderi qazaqtyń bolmysyn boıyna sińirýde. Elimizde qazaqtyń salt-dástúrin ustanatyn ózge ult ókilderi óte kóp. Ony ózderińiz jaqsy bilesizder. Qazaqstan olar úshin týyp-ósken, erjetken, bilim alǵan, otbasyn qurǵan qasterli mekeni, Otany bolyp sanalady. Bul – tabıǵı úrdis.
Dástúrlerdiń osylaısha biteqaınasýy, etnosaralyq jáne konfesıaaralyq kelisim, ózge mádenıetke tolerantty bolý – bizdiń baǵa jetpes baılyǵymyz, qazirgi tilmen aıtsaq, ulttyq brendimiz. Otansúıgishtik, ádeptilik, qonaqjaılyq, eńbekqorlyq, halyqtyq dástúrler men otbasy qundylyqtaryn qurmetteý ultymyzdyń mádenı jáne adamgershilik qasıetteri sanalady. Muny búkil qoǵamymyzdyń adamgershilik negizi dep aıtýǵa bolady. Ár adamnyń ishki moraldyq ózegi týraly ultymyzdyń ǵasyrlar boıy qalyptasqan tanym-túsinigi osyǵan súıenedi.
Uly Abaıdyń «Aqyl, qaırat, júrekti birdeı usta, sonda tolyq bolasyń elden erek» degen sózi bar. Rasynda, sanasy sergek, jaýapkershiligi joǵary adamdar ǵana qoǵamdy jańǵyrtady, túrli etnostar men mádenıetterdiń basyn qosqan ultymyzdy alǵa qaraı jeteleıdi.
Ár azamattyń Otanǵa degen súıispenshilik seziminen, týǵan eliniń taǵdyryna beı-jaı qaramaıtyn jaýapkershiliginen ultymyzdyń jańa sapasy kórinis tabady. Elimizdiń barlyq azamaty úshin eń durys ómirlik ustanym osy dep sanaımyn. Meniń oıymsha, elimizdegi úılesimdi etnosaralyq qatynastyń syry da – osynda.
Qazaqstannyń basqa memlekettermen qarym-qatynasy da birlikke, tatýlyqqa jáne ózara tilektestikke negizdelýi kerek. Ásirese, kórshiles, baýyrlas eldermen bolashaǵymyzdy bóle-jara qaramaımyz.
Jaqynda Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov áleýmettik jelide qazaq pen qyrǵyzdyń dostyǵy týraly lebizin bildirdi. Shyn máninde, biz – tamyrlas, taǵdyrlas, bir týǵan jurtpyz. Qıyndyqty birge eńserip, qýanyshty birge bólisip, qıly zamannyń bárinen birge ótip kelemiz.
Uly Abaı «Esh qazaq qyrǵyz ben qazaqtyń bir tuqymdas ekenine talaspaıdy» degen. Muhtar Áýezov «Manas» jyryn ıdeologıa quryǵynan qutqarýǵa erekshe eńbek sińirgen. Molda Qylysh pen Shyńǵys Aıtmatovqa óz baýyryndaı arasha túsken. Bul eki eldiń erekshe jaqyndyǵyn jáne janashyrlyǵyn aıqyn kórsetedi. Shyńǵys Aıtmatov shyǵarmalaryndaǵy oqıǵalar jáne keıipkerler qazaq jerimen tyǵyz baılanysty. Alataýdyń bókterin qatar jaılaǵan egiz halyq bolashaqqa birge qadam basa beredi. Men buǵan kámil senemin. Biz basqa da baýyrlas eldermen, kórshi memlekettermen qarym-qatynasty osyndaı deńgeıde jalǵastyrýymyz kerek.
Qurmetti sesıaǵa qatysýshylar!
Assambleıa – elimizdiń saıası júıesiniń asa mańyzdy bóligi. Bul qurylym el birligin nyǵaıtýǵa orasan zor úles qosyp keledi. Assambleıanyń qyzmetine kóptegen azamatymyz atsalysyp júr. Byltyr Assambleıany damytý tujyrymdamasy bekitildi. Onda jumystyń basym baǵyttary aıqyndaldy. Basty mindettiń biri – jurtty azamattyq biregeılikti damytý isine jumyldyrý. Memleket pen azamattyq qoǵam arasynda syndarly dıalog ornatý da óte mańyzdy.
Búginde Assambleıa jalpyulttyq mańyzy bar jobalardy júzege asyryp jatyr. Onyń bári barsha halqymyzǵa ortaq rýhanı qundylyqtardy nyǵaıtýǵa arnalǵan. Assambleıa volonterlik jáne qaıyrymdylyq sharalarǵa uıytqy bolýda. Tileýlestik, janashyrlyq, qamqorlyq sıaqty qasıetterdi dáripteýde. Sonyń arqasynda qoǵamda áleýmettik jaýapkershilik ıdeıasy ornyǵa tústi. Assambleıa medıasıa ınstıtýtyn damytýǵa úles qosyp keledi. Jastarmen tyǵyz jumys júrgizilip jatyr. Bul – óte aýqymdy jáne mańyzdy jumys. Bir sózben aıtsaq, Assambleıa músheleri – elimizdiń bolashaǵy jarqyn bolýy úshin eńbek etip júrgen naǵyz otanshyl azamattar, naǵyz patrıottar.
Osy oraıda jyl boıy atqarǵan jemisti eńbegi úshin qoǵamdyq orynbasarlarym – Taýfık Akramovıch Karımovke jáne Natalá Grıgorevna Dementevaǵa alǵys aıtamyn. Sondaı-aq etnomádenı birlestikter atynan jańadan taǵaıyndalǵan orynbasarlarym – Akbarjon Iahıahojaevıch Ismaılovty jáne Aýrıka Georgıevna Dákti tanystyrýǵa ruqsat etińizder! Jumystaryńyzǵa tabys tileımin!
Qurmetti Assambleıa músheleri!
Qadirli dostar!
Qazir dúnıejúzindegi ahýal túbegeıli ózgerip jatyr. Jańa basymdyqtar paıda bolýda. Syrttan tóngen syn-qaterlerdiń betin qaıtarý asa ózekti máselege aınaldy. Memleketter úshin egemendikti qorǵaýdyń, ulttyq biregeılikti saqtaýdyń mańyzy arta tústi. Bul rette etnosaıasat baıyppen júrgizilýi kerek. Iaǵnı tatýlyq pen birlik – tabysty memleket bolýdyń basty kepili.
Sesıa aıasynda keshe naqty máselelerge arnalǵan pikirtalas ótkenin bilemin. Etnosaıasatta jahandyq jáne aımaqtyq úderister eskerilýge tıis ekeni aıtyldy. Bul – óte oryndy usynys. Iaǵnı, etnosaralyq qatynas máselesin zaman talabyna saı retteý qajet. Bul jumys aýqymdy reformalarmen úndes bolýǵa tıis.
Buǵan nemquraıly qaraýǵa bolmaıdy, etnosaralyq saıasat aıryqsha nazar aýdaryp, udaıy jetildirip otyrýdy qajet etedi. Shyn máninde, azamattardyń birligin, jalpyulttyq biregeılikti jáne elimizdiń etnoáleýmettik tutastyǵyn nyǵaıtý jónindegi irgeli, tipti qasıetti dep aıtýǵa bolatyn mindetterdi júzege asyrmaıynsha, memlekettiń birde-bir strategıalyq mindetiniń oryndalýy múmkin emes ekenin esten shyǵarmaǵan jón. Osyǵan baılanysty jumysymyzda mynadaı basymdyqtarǵa mán berýdi usynamyn.
BİRİNSHİ. Birligimiz ben tatýlyǵymyzǵa syna qaqqysy keletin kez kelgen arandatýshylyq áreketke batyl túrde tosqaýyl qoıý qajet.
Qoǵamda túrli jalǵan aqparat nemese feıkter men destrýktıvti jarıalanymdar aıtarlyqtaı kóbeıgenin kórip otyrmyz. Onyń basym bóliginde avtorlarynyń Qazaqstanǵa túk qatysy joq. Shetelde otyryp, bizdiń qoǵamda irikti salǵysy keledi. Olardyń sózi men áreketi adamdar arasyndaǵy senimge selkeý túsirip, alaýyzdyqty qozdyrýǵa, memlekettik qaýipsizdikke nuqsan keltirýge baǵyttalǵan. Osyndaı jaıttardy eskersek, qylmystyq jáne turmystyq sıpattaǵy kez kelgen oqıǵa teris pıǵyldy adamdardyń kesirinen etnosaralyq janjalǵa aınalýy jáne onyń saldary aýyr bolýy múmkin. Sizder ony jaqsy bilesizder. Sondyqtan jaýapkershiligi bar azamat retinde radıkalızm, ekstremızm jáne separatızmniń kez kelgen túrine qarsy turýǵa tıispiz. Bul oraıda abaı bolǵan jón. Biraq qataldyq ta kerek. Túptep kelgende, ádil bolý qajet.
Árbir azamat óz bolashaǵyn Qazaqstanmen tyǵyz baılanystyrýy kerek. Sonda ǵana halqymyz birtutas el bolyp tura alady. Eshkimdi ultyna, tiline, dinine qarap kemsitýge bolmaıdy. Qoǵamda mundaı ustanymǵa saı bólektenýge jol berilmeıdi. Árqaısymyz – Qazaqstan atty qasıetti qara shańyraqtyń perzentimiz. Bárimiz – búgingi ómiri jáne bolashaǵy –bir baýyrlas azamattarmyz.
Memleket zań aıasynda etnosaralyq qarym-qatynas, til jáne áleýmettik máselelerge qatysty barlyq arandatýshylyq árekettiń jolyn kesedi. Bas prokýratýra, İshki ister mınıstrligi jáne Ulttyq qaýipsizdik komıteti bul máseleni aıryqsha baqylaýda ustaıdy jáne zańǵa saı áreket etedi. Bul rette elimizdiń árbir azamaty óz sózi men áreketi úshin jaýap beretinin sezinýge tıis. Emosıaǵa boı aldyryp, syrttan tańylǵan alaýyzdyq pen óshpendiliktiń jetegine erýge bolmaıdy. Ózgeniń aqparattyq soǵysy men ıdeologıalyq daýynyń bizge qajeti joq.
Demokratıa týraly sóz qozǵaǵanda, tarazynyń bir jaǵynda azamattyń quqyqtarymen jáne bostandyǵymen qatar, onyń mindetteri men jaýapkershiligi turǵanyn eshqashan esten shyǵarmaýymyz kerek. Erkindikti júgensizdikpen shatastyrmaıyq. Al dıalog mádenıetin álsizdik dep qabyldamaǵan jón. Bir adamnyń bostandyǵy shekteletin jerden, ekinshi adamnyń erkindigi bastalatyny ejelden belgili.
Yntymaǵy jarasqan qoǵam quramyz desek, biz zań men tártipke múltiksiz baǵynýymyz qajet. Bul – Ádiletti memleket qurýdyń eń basty qaǵıdaty. Ony júzege asyrý úshin kez kelgen quqyqbuzýshylyq áreket jazasyz qalmaýy kerek. Zań normalary qaǵaz kúıinde qalyp qoımaı, is júzinde, ıaǵnı qoǵamdaǵy ornyna nemese sińirgen eńbegine qaramastan, azamattardyń barlyǵyna birdeı qoldanylýǵa tıis. Ekinshi jaǵynan, halyqtyń quqyqtyq saýatyn dáıekti túrde arttyryp, qoǵam sanasyna adamı qundylyqtardy sińirgen jón. Árbir azamat óz sózi men áreketine zań turǵysynan esep berip, onyń quqyqtyq saldary qandaı bolatynyn naqty túsinýge tıis.
«Plúralızmdi quptaımyz, al radıkalızmge jol joq» – bul bizdiń myzǵymas qaǵıdatymyz. Aqparattyq keńistigimizde jáne qoǵamda dostyq pen tatýlyq, syndarly dıalog pen adamı qarym-qatynas rýhy saltanat qurýǵa tıis. Qazaqstan úshin bul oıdan shyǵarylǵan nemese jasandy uǵymdar emes. Bul – bizdiń tarıhymyz, búgingi tirshiligimiz, eń bastysy, keleshegimiz.
Ulttyq birligimizdi, dostyǵymyzdy, azamattarymyzdyń toleranttylyǵy men otanshyldyq sezimin aıshyqtaıtyn tamasha mysaldar jeterlik. Assambleıa men onyń músheleriniń áleýmettik jelide beıbitshilik, tatýlyq ıdeıasyn belsendi túrde nasıhattaıtyny jáne arandatýshylyq áreketterge qarsy shuǵyl shara qoldanyp, birligimizdi qorǵaıtyny qýantady. Ótken jyly Assambleıa ókilderi birlikke shaqyratyn pragmatıkalyq ustanymnan aınymaıtynyn kórsetip, qoǵamda rezonans týdyrǵan jaǵdaılarǵa qatysty birneshe ret málimdeme jasady.
Sizderdi jaı ǵana qoǵamdyq birlestiktiń bóligi emes, beıbitshilik pen kelisim ıdeıasynyń naǵyz quzyretti ókili dep bilemiz. Etnosaralyq jáne konfesıaaralyq qatynastarǵa baılanysty shetin máseleler talqylanǵan kezde, únemi parasattylyq pen kóregendiliktiń úlgisin kórsetip kelesizder. Osy baǵytymyzdan taımasaq, qoǵamymyzǵa iritki salatyn kez kelgen qaýip-qaterge tótep bere alamyz.
Árbir azamat el ishinde de, shetelde de halqymyzdyń birligi men yntymaqtastyqqa negizdelgen qundylyqtaryn tabandy túrde qorǵaýǵa tıis. Onyń bir mysaly – áleýmettik jelidegi chellendjder. Onda etnıkalyq shyǵý tegi ártúrli azamattarymyz halqymyzdyń birligin dáriptep, elimizde kemsitýshilikke jol berilmeıtinin aıtady. Kreatıvti ındýstrıa ókilderi jáne qarapaıym shyǵarmashylyq adamdary Qazaqstandaǵy dostyq pen ózara túsinistikti, azamattarymyzdyń meıirimdiligi men toleranttylyǵyn pash etetin kontent jasaıtyny qýantady. Mundaı mazmundaǵy ánder, óleńder, beınerolıkter árqashan aýdıtorıanyń erekshe yqylasyna bólenedi.
Halqymyzdyń yntymaq-birligi bul –taǵdyrdyń bere salǵan syıy emes. Bul – eń aldymen, jurtymyzdyń kúndelikti tabandy eńbeginiń arqasy ekenin durys túsinýimiz kerek. Sondyqtan biz birligimizdi kún saıyn nyǵaıtyp otyrýymyz qajet. Iaǵnı, tatýlyq pen kelisim halqymyzdyń ómir saltyna aınalýǵa tıis. Áıtpese, eldikti saqtap qalýymyz óte qıyn bolady.
Jaqsy tilek aıtý – halqymyzdyń qanyna sińgen qasıet. «Jaqsy sóz – jarym yrys» dep beker aıtylmaǵan. Men barsha otandasymyzdy elimizdiń bereke-birligin baǵalaı bilýge shaqyramyn. Shyn máninde, el birligin nyǵaıtý úshin qyzmet etý – eń jaýapty ári saýapty is. Eldikti buzý, birlikti shaıqaltý, bul – zań aldynda – qylmys, Qudaı aldynda – kúná. Osyny bárimiz tereń túsinýimiz qajet.
EKİNSHİ. Etnoáleýmettik shıelenistiń shyǵý sebepterin joıý úshin naqty sharalar qabyldaǵan jón.
Ótken sesıada men tomaǵa-tuıyq tirshilik etetin etnıkalyq aýdandar men kvartaldardyń paıda bolýyna jol bermeý máselesimen aınalysýdy tapsyrdym. Búginde keshendi sharalar ázirlenip, aldaǵy jumys jospary jasaldy.
Endi onyń sapaly ári ýaqtyly oryndalýyn qamtamasyz etý kerek. Bul óte shetin jumys ekenin eskerip, ony qajetti resýrstarmen kúsheıtý qajet. Bul rette etnoáleýmettik toptardyń qoǵamǵa tolyqqandy kirigýine kedergi keltiretin aımaqtyq erekshelikterge, mádenı jáne basqa da faktorlarǵa basa mán berý mańyzdy.
Sońǵy kezdegi janjaldar negizinen aýyldyq jerde boldy. Sondyqtan shalǵaı aýyldardyń turǵyndary arasynda belsendi aqparattyq jumys júrgizý qajet. Bul, ásirese, bir etnos ókilderi shoǵyrlana qonystanǵan aýdandarǵa tikeleı qatysty. Jurtshylyqqa memlekettiń etnosaralyq qatynastar salasynda júrgizip otyrǵan saıasatyn túsindirý kerek. Ulty ártúrli azamattarymyzdyń ózara dostyǵy men tatýlyǵy týraly mysaldardyń kóp ekenin kórsetýmiz qajet.
Jergilikti qoǵamdastyqtyń Assambleıa men onyń qoǵamdyq qurylymdarynyń jumysyna atsalysýyna múmkindik jasaý óte mańyzdy. Etnostardyń ózara aralas-quralas ómir súrýine barynsha jaǵdaı jasaý qajet. Bul, túptep kelgende, elimizde biryńǵaı jalpyulttyq komýnıkasıalyq keńistik qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Assambleıa kópultty halyq turatyn aýdandardaǵy jumysqa basa mán berýi kerek.
Assambleıanyń qyzmetin birtindep ulttyń yqpaldastyq áleýetin kúsheıtýge baǵyttaý kerek. Sondaı-aq Assambleıa etnomádenı jáne basqa da qoǵamdyq birlestikterdiń qyzmetine tyń serpin berý máselesine aıryqsha nazar aýdarýy qajet. Olar etnosaralyq komýnıkasıanyń tıimdi joldaryn qalyptastyrýǵa tıis. Túrli etnostardyń mádenıet qaıratkerleri arasynda qoǵamdyq dıalogtyń bolýy óte mańyzdy. Jumys tásili qazirgi zamanǵa saı bolǵany jón. Úkimet osy aıtylǵan máselelerge nazar aýdarýy kerek.
ÚSHİNSHİ. Kópmádenıetti ortany damytyp, barlyq azamattyń memlekettik tildi meńgerýi úshin júıeli qadamdar jasaý qajet.
Jalpyulttyq azamattyq biregeılik etnıkalyq erekshelikterdi joqqa shyǵarmaıdy. Ol azamattyq qoǵamnyń jańa modeliniń negizin qalyptastyrýdy kózdeıdi. Qazaqstandaǵy árbir etnostyń óz dástúrin, mádenıeti men tilin damytýǵa múmkindigi boldy jáne bola beredi. Bul, shyn máninde, jalpyulttyq biregeıligimizdiń negizi. Sonymen qatar Qazaqstannyń barlyq azamaty memleketimizdiń ótkenine, búginine jáne bolashaǵyna, ultymyzdyń rámizderine jáne onyń mádenı ózegine qatysy bar ekenin sezinýi kerek. Men aıtqan «Túrli kózqaras, biraq birtutas ult», «Birligimiz áralýandyqta», qaǵıdattary mektepke deıingi, orta jáne joǵary bilim berý júıesiniń berik negizi bolýǵa tıis.
Ulttyq teatrlar men olardyń shyn mánindegi halyqtyq ujymdary shyǵarmashylyǵynyń máni zor. Bul teatrlardyń elimizdiń barlyq aımaǵynda jáne úlken sahnalarynda, sondaı-aq shetelde gastróldik saparyn uıymdastyrý qajet dep sanaımyn. Qazaqstannyń etnomádenı áralýandyǵy kórkem fılmderde, telehıkaıalarda, teatrlandyrylǵan qoıylymdarda kórinis tabýǵa tıis.
Qazaqstandaǵy túrli etnostardyń tilinde shyǵatyn buqaralyq aqparat quraldaryn qoldaýǵa arnaıy kóńil bólý qajet. Olar birlik pen ózara túsinistikke negizdelgen qundylyqtardy jan-jaqty nasıhattap, jalpyulttyq máselege basa mán berýi qajet. Elimizdegi úılesim men tatýlyqty nyǵaıtýǵa naqty isterimen úles qosyp júrgen azamattardy jan-jaqty kótermeleý qajet.
Qazaqstan halqy Assambleıasynyń eki syılyǵyn taǵaıyndaýdy usynamyn. Birinshisi – ádebıet pen jýrnalısıka salalaryndaǵy úzdik jumys úshin. Ekinshisi – mádenıet pen óner salasyndaǵy úzdik shyǵarmalar úshin. Atalǵan syılyqtardy jekelegen avtorlar da, shyǵarmashylyq ujymdar da ala alǵany mańyzdy. Bul rette syıaqy mólsheri memlekettik syılyqtan kem bolmaýǵa tıis.
Buǵan qosa jańa memlekettik nagrada – Qazaqstan halqy Assambleıasynyń «Qoǵam birligin nyǵaıtý jolyndaǵy tabysty eńbegi úshin» ordenin bekitken jón. Bul nagradany alǵashqy ıegerlerine bıyl qazan aıynda Respýblıka kúnine oraı tabystaýǵa bolady. Azamattarymyzdyń elimizdegi beıbitshilik pen kelisimdi saqtaýǵa qosqan úlesin memlekettik deńgeıde moıyndaý jalpyulttyq birlikti nyǵaıtýǵa tyń serpin beretinine senimdimin.
Jalpy, elimizdiń geraldıkalyq belgilerin odan ári jetildirý jóninde oılanýymyz kerek. Ol azamattarǵa jaqyn ári túsinikti, álemniń ozyq tájirıbelerine saı jáne halqymyzdyń erekshe biregeıligin tanytatyndaı bolýǵa tıis. Bul máseleni Ulttyq quryltaıdyń kezekti otyrysynda talqylaımyz.
Barlyq azamattyń memlekettik tildi meńgerý máselesi saıasatymyzdyń strategıalyq baǵyty bolyp qala beredi. Qazaq tili – azamattyq ıntegrasıanyń tıimdi quraly, mádenı-rýhanı tutastyqtyń jarqyn kórinisi. Sondaı-aq qazaq tili ǵylymı progres pen bilimniń ozyq jetistikterine jol ashatyn quralǵa aınalýy kerek.
Bul – tek salalyq mınıstrlikterdiń ǵana emes, búkil qoǵam bolyp sheshetin tarıhı mindet. Osy rette asyrasilteýshilik pen dańǵazalyqqa jol bermeı, parasatty ári dáıekti túrde áreket etken jón. Memlekettik tildi oqymaǵan jáne tıisti deńgeıde meńgermegen azamattar til bilmegeni úshin qysym kórmeýge tıis. Sonymen qatar bizdiń qoǵamda memlekettik tildi úırený, ony bilýge umtylý qalypty jaǵdaıǵa aınalýy qajet.
Qazaq tiline suranys artqanda ǵana ol kópshilik keń qoldanatyn til bolady. Túptep kelgende, birneshe til bilý – ár adamnyń mádenıettiliginiń belgisi. Al memlekettik tildi, ásirese ana tilin, ıaǵnı qazaq tilin bilý – qandaı da bir azamattyń mádenı óresi, azamattyq jaýapkershiligi qanshalyqty bıik ekenin bildiredi. Sondaı-aq qanshalyqty patrıot ekenin kórsetedi.
Jalpy, memlekettik til tóńireginde oń kózqaras ustaný qajet. Til máselesine qatysty barlyq pikirtalas etnıkalyq emes, azamattyq jáne saıası sıpatqa ıe ekenin túsiný mańyzdy. Bul máselede kez kelgen jónsiz árekettiń saldary aýyr, tipti qaıǵyly bolýy múmkin.
TÓRTİNSHİ. Assambleıanyń saıası partıalarmen jáne memlekettik organdarmen ózara qarym-qatynasyn kúsheıtý kerek.
Bul jumysty ortalyqta jáne aımaqtarda júrgizgen jón. Biz aýqymdy saıası reformalardyń nátıjesinde shynaıy pikir alýandyǵyna qol jetkizdik. Árıne, ár saıasatkerdiń óz pikiri bolýy oryndy. Elimizdi damytý, kúndelikti máselelerdi sheshý týraly kózqarastar únemi birdeı bola bermeıdi. Bul – túsinikti. Alaıda el birligin saqtaýǵa kelgende biz judyryqtaı jumyla bilýimiz kerek.
Etnosaralyq kelisim saıasatynda sóz ben is bir jerden shyǵýǵa tıis. Assambleıa saıası partıalarmen aqyldasyp, keńesip otyrýy qajet. Sonda birligimizdi nyǵaıtamyz. Etnosaralyq qatynasqa qatysty kez kelgen arandatýdyń jolyn kesemiz.
Partıalardy ortaq iske jumyldyrýdyń taǵy bir mańyzdy joly – Parlamentte depýtattyq birlestik qurý. Assambleıadan saılanǵan bes senator bul sharýanyń basy-qasynda júrýi kerek. Etnosaralyq qatynas salasyndaǵy ózin-ózi basqarý ınstıtýttaryn damytý – mańyzdy mindettiń biri. Assambleıa bul jumysty etnomádenı birlestikterdiń qyzmetin úılestirý arqyly atqarýda.
Osynda mınıstrlikterdiń, mekemelerdiń, aımaqtardyń, Parlamenttiń jáne Prezıdent Ákimshiliginiń basshylary otyr. Olardyń kópshiligi – Assambleıa múshesi. Assambleıa qyzmetine belsene atsalysý – barshańyzǵa ortaq mindet. Assambleıa da ákimdikter men máslıhattardyń jumysyna atsalysýy qajet. Bir sózben aıtqanda, Assambleıa jáne bılik organdary ózara tyǵyz baılanysta bolýǵa tıis. Munyń aıryqsha máni bar. Quzyretterdi joǵarydan tómenge berý isinde osy máseleni eskergen jón. Memlekettik organ basshylary Assambleıa ókilderimen turaqty kezdesip otyrýy qajet. Mundaı kezdesýler kem degende jarty jylda bir ret ótkizilýi kerek.
Assambleıanyń barlyq negizgi jumysy jergilikti jerde, ıaǵnı halyq arasynda júrgizilýge tıis. Osy sesıada júktelgen mindetterdiń júzege asyrylýy ǵana emes, sondaı-aq jalpy reformalardyń tabysty bolýy da aımaqtyq assambleıalar men jergilikti etnomádenı birlestikterge tikeleı baılanysty.
Assambleıa kóptegen ıgilikti iske uıytqy bolyp júr. Máselen, rekordshy Sergeı Syrýlnıkov «100 aýyl» jobasy boıynsha bastama kóterdi. Ol aýyldyq jerdegi 100 mektepti sportqa qajetti qural-jabdyqpen qamtamasyz etti. Munyń bárin búdjetten qarjy suramaı júzege asyrdy.
«Úıde sóıle» atty jobanyń aıasynda aýla klýbtary ashylyp jatyr. Turǵyndar sol jerde bas qosyp, qazaq tilin úırene bastady. Ákimdikter osyndaı utymdy bastamalarǵa barynsha qoldaý kórsetýge tıis. Etnomádenı birlestikterdiń jergilikti bılikpen tikeleı qatynas ornatýy mańyzdy.
BESİNSHİ. Bizdiń etnosaıasatymyz birtutas bolyp, dáıekti túrde júrgizilýge tıis.
Sondaı-aq ǵylymı tujyrymdarǵa negizdelýi qajet. Osy saladaǵy tapsyrmalardy oryndaý barysynda meniń saılaý aldyndaǵy tuǵyrnamam jáne basqa da strategıalyq qujattar basshylyqqa alynýy kerek. Mysaly, qazir áleýmettik salada júıeli ózgerister jasalyp jatyr.
Men jaqynda Áleýmettik kodekske qol qoıdym. Mundaı mańyzdy qujat TMD memleketteri ishinde alǵash ret qoldanysqa engizilip otyr. Bul kodeks elimizdiń jańa áleýmettik saıasatyn aıqyndaıdy, memleket pen azamattar arasyndaǵy qarym-qatynastyń múlde jańa úlgisin qalyptastyrady. Sondaı-aq jańa áleýmettik kelisimniń negizin qalaıdy. Bir sózben aıtqanda, jańa kodeks búgingi kúnniń talaptarymen meılinshe úndesedi.
Sol sıaqty, etnosaıasat ta memlekettiń basymdyqtaryna tolyq saı kelýi kerek. Memlekettik saıasattyń tıimdiligin arttyrý úshin keshendi taldaý qajet. Úkimet jyl sońyna deıin ulttyń qalyptasý prosesiniń qazirgi jaı-kúıine taldaý jasalǵan jáne tıisti ózekti usynystar berilgen saraptamalyq baıandama ázirleýi kerek. Osy máselege qatysty ǵylymı zertteýlerge basa nazar aýdarý qajet.
Memlekettik organdardyń ǵylymı usynymdarǵa nemquraıly qarap, kóbinese eskerýsiz qaldyrýy – bul, jalpy, muqıat qarastyratyn mańyzdy másele. Salalyq mınıstrlikterden, Memlekettik basqarý akademıasynan dál osy saladaǵy ǵylymı-taldaý jumystarynyń sapasyn jáne praktıkalyq tıimdiligin arttyrý jóninde naqty usynystar kútemin. Bul – óte mańyzdy.
Qurmetti jıynǵa qatysýshylar!
Búgingi sesıanyń taqyryby aldaǵy maqsat-mindetterdiń óte ózekti ekenin kórsetedi. Kesheden beri aıtylǵan usynystar muqıat qaralyp, mindetti túrde jumys barysynda eskeriletin bolady. Mınıstrlikterge jáne basqa da quzyrly mekemelerge tıisti tapsyrma beriledi.
Assambleıa ózin shynaıy demokratıalyq qaǵıdattar men qundylyqtarǵa súıenetin ári ony naqty júzege asyratyn asa mańyzdy qoǵamdyq-saıası ınstıtýt retinde tanytty. QHA ártúrli mádenıettiń qatar damýyna jáne ózara qarym-qatynasyna qatysty qaǵıdattardy sátti júzege asyryp keledi. Bul – qazirgi álemniń eń ózekti máselesi.
Álemdegi qaqtyǵystar men soǵystardyń bári ulttyq tákapparlyqtan, ózge etnos ókiline jáne ózge ultqa jaqyn adam ne dos dep qaraǵysy kelmeý saldarynan týyndaıdy. Naǵyz patrıotızmdi ulttyq menmendikpen esh shatastyrmaý kerek. Sondyqtan biz Assambleıany odan ári damytamyz. Onyń jumys isteý tásilderin jetildirip, quramyn únemi jańartyp otyramyz.
Biz – bir eldiń perzenti, bir halyqtyń ul-qyzymyz! Uly dalanyń ulan-ǵaıyr jerinde bárimizge oryn jetedi. Osy kıeli mekende bárimizdiń de kózdiń qarashyǵyndaı saqtaıtyn jáne sol úshin eńbek etip, ómir súretin qasterli dúnıelerimiz bar.
Qazaqstannyń bolashaǵy, balalarymyzdyń taǵdyry, ata-baba murasy – bári óz qolymyzda. Biz ýaqyttyń kez kelgen syn-qaterine eńsemizdi tik ustap qarsy turamyz. Biz – birtutas halyqpyz, biz barlyq synaqty eńseremiz.
Árbir otandasymnyń boıynan shynaıy patrıotızmniń, joǵary azamattyq jaýapkershiliktiń, óz isine degen adaldyqtyń úlgisin kóremin. Dál osy qasıetter – Ádiletti Qazaqstandy sátti qurýdyń kepili!
Búgin Assambleıa sesıasynda zamanymyzdyń qaharmandaryna, eńbek adamy men naǵyz azamattyń úlgisin kórsetip júrgen jandarǵa alǵys aıtýǵa ruqsat etińizder. Sizderdi laıyqty marapattaryńyzben quttyqtaımyn! Jalpyulttyq birlikti nyǵaıtyp, Qazaqstannyń damýyna úles qosa beretinderińizge senimdimin.
Qurmetti Assambleıa músheleri!
Qadirli otandastar!
Sesıanyń sońynda mynadaı máselege nazar aýdarǵym keledi. Qazaqstan etnosaralyq tatýlyq pen kelisimdi saqtaý úshin árdaıym ornyqty jáne salıqaly saıasat júrgizedi. Bul – memleketimiz úshin myzǵymas ustanym. Qazir dúnıejúzi kúrdeli kezeńdi bastan ótkerýde. Álemde túbegeıli ózgerister bolyp jatyr. Jahandyq deńgeıde jańa syn-qaterler paıda boldy. Biz zamannyń osyndaı qıyndyǵyna qaramastan, keleshekke nyq senimmen qadam basyp otyrmyz.
Ádiletti Qazaqstan kóz aldymyzda qurylyp jatyr. Árqaısymyz túrli qorqynyshtardyń, stereotıpter men jalǵan senimniń shyrmaýynda qalsaq ta, artqa jaltaqtamaı, alǵa qadam basýymyz kerek.
Elimizdiń barsha azamatynyń taǵdyry jalpyulttyq birligimizben astasyp jatyr. Qazaqstan – birtutas ult, elimizdi árbir etnosy dostyqty, úılesim pen kelisimdi nyǵaıtýǵa óziniń ólsheýsiz úlesin qosyp otyrǵan komanda dep aıtýǵa bolady.
Biz ózimizdiń irgeli qundylyqtarymyzǵa berik bolýymyz kerek. Bárimiz jáne árqaısymyz úshin qýatty memleket pen ádiletti qoǵam qurý jolyn tabandy túrde jalǵastyra otyryp, elimizdi azattyq pen táýelsizdiktiń myzǵymas tiregine aınaldyra alatynymyzǵa senimdimin.
Yntymaǵy bekem jurttyń bolashaǵy baıandy bolady. Biz bárimiz bir el bolyp, tatýlyq pen turaqtylyqty saqtaý úshin eńbek etemiz. El birligin nyǵaıtý jáne Otanymyzdy órkendetý – qasıetti paryz.
Barshańyzǵa amandyq, baq-bereke tileımin!
Elimiz – bir!
Halqymyz da – bir bolsyn!