Táýelsizdik kúni áleýmettik jelide memlekettik týdy kóligine ilip júrgen júrgizýshilerdi jolda toqtatyp, eskertý jasaǵan polısıa qyzmetkerleriniń vıdeosy tarady. Kópshilik óz elimde óz týymdy kótergenim úshin aıyppul arqalaımyn ba?” degen suraqqa jaýap izdeı bastady. Zańger Arman Sháripovtiń aıtýynsha, tý kóterý zańsyz áreket emes, biraq ony paıdalaný (ornatý, ornalastyrý) tártibin buzbaý mańyzdy. Aqshamnews.kz tilshisi anyqtap bildi.
Arman Sháripov
zańger, quqyq qorǵaýshy
"Týdy jelbiretý zańsyz áreket emes"
Arman Sháripovtiń túsindirýinshe, memlekettik týdy jelbiretý – azamattardyń patrıottyq ustanymyn bildiretin qalypty áreket. Iaǵnı týdy kóterýge, kórsetýge álbette tyıym salynbaǵan. Alaıda týdy qalaı iletinińiz (ornatý/bekitý, ornalastyrý) memlekettik nyshandar týraly zańnamada belgilengen qaǵıdalarǵa saı bolýy kerek.
"QR "Memlekettik rámizder týraly" Konstıtýsıalyq zańynda: "Memlekettik Tý onyń kólemine qaramastan ulttyq standartqa sáıkes kelýge tıis" dep naqty kórsetilgen. Máselen, kólik júrgizýshileri kólik paneline kishkentaı týdy ilip qoıady. Eger týdy ilýge bolmaıtyn bolsa, onda sol júrgizýshilerdiń bárine aıyppul salynyp keter edi. Sol sebepti memlekettik týdy kórnekilik retinde ilýge, qoldanýǵa bolady", - dep qosty maman.
Aıyppul qandaı jaǵdaıda salynady?
Zańgerdiń sózinshe, aıyppuldyń negizgi táýekeli - týdy zańnama talaptaryn buza otyryp paıdalaný (mysaly, durys bekitpeý, talapqa saı emes kúıde qoldaný, qorlaý sıpatyndaǵy áreketter).
Ákimshilik jaýapkershilik boıynsha:
-
QR ÁQBtK 418-bap, 1-1-bólik: memlekettik týdy (ne eltańbany) zańnamany buza otyryp paıdalaný (ornatý, ornalastyrý) – eskertý nemese jeke tulǵalarǵa 5 AEK aıyppul.
-
QR ÁQBtK 418-bap, 1-bólik: ulttyq standartqa saı kelmeıtin týdy daıyndaý – jeke tulǵalarǵa 25 AEK aıyppul (bul kóbine óndiris/satý jaǵyna qatysty).
Al eger áreket “qasterleý” emes, qorlaý/mazaq etý sıpatynda bolsa, qylmystyq jaýapkershilikke deıin barady:
-
QR QK 372-bap: memlekettik rámizderdi qorlaý – 3000 AEK-ke deıin aıyppul nemese ózge jaza túrleri kózdelgen.
Anyqtama retinde: 2025 jyly 1 AEK = 3932 teńge. Demek, 5 AEK ≈ 19 660 tg, 25 AEK ≈ 98 300 tg.
Zańger keńesi: aıyppulǵa ilikpeý úshin nege mán berý kerek?
Arman Sháripovtiń jaýabyna súıensek, júrgizýshilerge eń qaýipsiz joly - týdy uqypty ári talapqa saı paıdalaný:
-
Tý taza, bútin bolýy kerek (jyrtyq, eski, boıaýy ońǵan kúıde qoldanbaǵan durys);
-
Tý jerge/jolǵa salbyrap tımeýi, qulap ketpeýi kerek;
-
Belgileri anyq kórinetindeı, durys qalypta turýy qajet;
-
Kólikke ilseńiz, myqtap bekitip, qaýipsizdikke kedergi keltirmeıtindeı ornalastyryńyz (jol kórý aımaǵyn jappaý, basqa qatysýshylarǵa qaýip týdyrmaý).
Dese de, eskere ketetin jaıt, keı jaǵdaıda týdy paıdalaný naqty jaǵdaı boıynsha qaralyp, (qaı jerde, qandaı talap buzyldy, hattama toltyryldy ma) quqyqtyq baǵany tek qujattarǵa qarap berýge bolady.