«Jızel» baleti - eń kóp oryndalatyn baletterdiń biri
19 mamyrda Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq opera jáne balet teatry jańartylǵan qoıylymǵa baılanysty baspasóz-kórsetilimi ótedi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Adolf Adannyń «Jızel» baleti - eń kóp oryndalatyn baletterdiń biri, romantızm dáýirindegi balet shyǵarmashylyǵynyń shyńy. Eki ǵasyrǵa jýyq teatrlardyń repertýaryn bezendiretin álemdik horeografıanyń injý-marjany.
«Jızel» baletiniń sahnalanýyna Genrıh Geıne qaǵazǵa túsirgen kóne vılısalar týraly ańyz-áńgime arqaý boldy.
Ertede úılený toıǵa deıin ómirden ótken qalyńdyqtardy «Vılıster» dep ataǵan. Ańyzǵa súıener bolsaq, túngi ýaqytta ómirden ótken qalyńdyqtar qabirlerinen turyp, bıleıdi eken. Qabir mańynan ótip bara jatqan jolaýshy ádemi kóriniske kýá bolyp, vılıstardyń bıine qosylyp ketedi. Ol álsirep, talyp qalǵansha bıleıdi, al vılıster ony qorshap alady.
Oqıǵa Túrıngı dep atalatyn shaǵyn eldi-mekende ótedi. Qarapaıym sharýa otbasynan shyqqan Jızel esimdi arý Albert degen jigitke ǵashyq bolady. Alaıda, Albert aqsúıek otbasynan shyqqan, qalyńdyǵy bar jigit. Muny bilgen Jızel esinen adasyp, qaıtys bolady.
Balet premerasy 1841 jyly 28 maýsymda ataqty teatrlardyń biri Parıj qalasyndaǵy Grand Opera sahnasynda ótken. «Jızel» baleti birden kórermenderdiń júregine jol taýyp, tusaýkeserden keıin bir aıdyń ishinde jeti ret kórsetilip, jyldyń sońyna deıin 26 ret qoıylǵan bolatyn.
Ańyz jelisimen sahnalanǵan «Jızel» baleti áli kúnge deıin kórermenderdiń ystyq yqylasyna bólenýde.
«Jızel» baleti Abaı atyndaǵy QazUOBT sahnasynda alǵash ret, 1943 jyly 27 shildede KSRO halyq ártisi Galına Ýlanovanyń qoıylymynda kórsetilgen edi. Jızeldiń partıasyn da ózi somdaǵan bolatyn. Keıinirek, 1978 jyly Qazaqstannyń balet mektebiniń negizin qalaýshy Aleksandr Vladımırovıch Seleznev, QazKSR Halyq ártisi jáne keńesshi - baletmeıster, KSRO Halyq ártisi Natalá Mıhaılovna Dýdınskaıa, sýretshi QazKSR eńbek sińirgen óner qaıratkeri Anatolıı Ivanovıch Nenashev 45 jyl boıy teatrymyzdyń sahnasynda bolǵan balettiń ekinshi redaksıasyn júzege asyrdy.
2023 jyldyń 20 jáne 21 mamyrynda balettiń úshinshi qoıylymyn aty ańyzǵa aınalǵan tulǵalar RSFSR eńbek sińirgen ártisi Iýrıı Vasúchenko, Reseıdiń Halyq sýretshisi Vácheslav Okýnevtyń qoıylymynda usynady.