Respýblıkanyń barlyq óńirlerinde derlik shekteý sharalarynyń saqtalýyna qaramastan, BJZQ salymshylarynyń jeke zeınetaqy shottaryna jarnalar túsip jatyr. Olarǵa 2020 jáne 2021 jyldary eseptelgen ınvestısıalyq tabys ótken jyldardyń kórsetkishterinen asyp tústi. BJZQ salymshylar men alýshylarǵa óz shottaryn baqylaý jáne basqa da zeınetaqy qyzmetterin alý múmkindigin jeńildetý úshin barynsha zamanaýı ári yńǵaıly qyzmetterdi usynýda. Bul týraly bizge «BJZQ» AQ Almaty qalasyndaǵy fılıalynyń dırektory Nurlan Slámbekuly Ámirenov aıtyp berdi.
– Nurlan Slámbekuly, aǵymdaǵy jyl zeınetaqymen qamsyzdandyrý máselelerine eleýli ózgerister engizdi. Olardyń eń bastylaryna toqtalyp ótseńiz...
– Eń kóp talqylanatyn taqyryptardyń biri – qazaqstandyqtardyń óz jınaqtarynyń bir bóligin aǵymdaǵy kezek kúttirmeıtin qajettilikterge, atap aıtsaq, turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý men emdelýge paıdalaný quqyǵy. Sondaı-aq, salymshyǵa ınvestor bolý – ınvestısıalyq portfeldi basqarýshyny tańdaý jáne oǵan óziniń zeınetaqy jınaqtarynyń bir bóligin aýdarý múmkindigi paıda boldy. Jınaqtaryn merziminen buryn paıdalaný jáne Investısıalyq portfeldi basqarýshylarǵa aýdarýdyń basty sharty – jınaqtardyń jetkiliktilik sheginen asatyn bóliginiń bolýy. Basqasha aıtqanda, bul múmkindikti kóptegen jyldar boıy turaqty túrde (qazaqstandyq jınaqtaýshy zeınetaqy júıesine bıyl 23 jyl) aýdarymdar jasap jáne zeınetaqynyń eń tómengi mólsherin qamtamasyz etý úshin qajetti somany jınaqtaǵandar paıdalana alady.
Zeınetaqy jınaqtarynyń ulǵaıýyna jáne keıin olardy uzaq merzimdi paıdalanýǵa yqpal etetin basqa da mańyzdy jańalyqtar bar. Mysaly, BJZQ-dan tólenetin zeınetaqy tólemderi ádistemesiniń, erikti zeınetaqy jarnalaryn ashý jáne tóleý sharttarynyń ózgerýi.
– Zeınetaqy jınaqtaryn merziminen buryn paıdalaný úderisinde BJZQ-nyń atqaratyn róli qandaı?
– Esterińizge sala keteıik, BJZQ-da mindetti zeınetaqy jarnalary (MZJ) jáne (nemese) mindetti kásiptik zeınetaqy jarnalary (MKZJ) esebinen qalyptastyrylǵan zeınetaqy jınaqtary bar tulǵalar ózderiniń zeınetaqy jınaqtarynyń bir bóligin turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý jáne emdelý aqysyn tóleý úshin paıdalana alady, ol úshin:
1) jeke zeınetaqy shotyndaǵy MZJ jáne MKZJ esebinen jınaqtalǵan zeınetaqy qarajatynyń somasy jınaqtalǵan zeınetaqy qarajatynyń eń az jetkiliktilik sheginen asýy tıis.
Bul rette birjolǵy zeınetaqy tóleminiń mólsheri salymshynyń (alýshynyń) MZJ jáne MKZJ esebinen jınaqtalǵan zeınetaqy qarajatynyń somasy men jınaqtalǵan zeınetaqy qarajatynyń eń az jetkiliktilik shegi arasyndaǵy aıyrma somasynan aspaýy tıis.
2) al otstavkadaǵy sýdıalar úshin zeınetaqy mólsheri Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti bekitken tártippen aıqyndalatyn 40 paıyzdan tómen emes deńgeıde alýshynyń ortasha aılyq tabysyn almastyrý koefısıentin qamtamasyz etedi. Ortasha aılyq tabysty almastyrý koefısıentin esepteý kezinde alýshynyń zeınetkerlikke shyǵý kúniniń aldyndaǵy, biraq respýblıka boıynsha ortasha aılyq tabystan aspaıtyn tabysy eskeriledi.
Bul rette birjolǵy zeınetaqy tóleminiń mólsheri salymshynyń (alýshynyń) MZJ jáne MKZJ esebinen zeınetaqy jınaqtary mólsheriniń 50 paıyzynan aspaýy tıis.
3) saqtandyrý uıymymen zeınetaqy anýıteti shartyn jasaǵandar úshin. Bul rette birjolǵy zeınetaqy tóleminiń mólsheri salymshynyń (alýshynyń) jeke zeınetaqy shottaryndaǵy MZJ jáne MKZJ esebinen jınaqtalǵan zeınetaqy qarajatynyń mólsherinen aspaýy tıis.
Osylaısha azamattardyń óz paıdasyna nemese jubaıynyń, jaqyn týystarynyń turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartýǵa zeınetaqy jınaqtaryn alý úshin, emdelýine aqy tóleý úshin atalǵan sharttardyń birine saı kelý jetkilikti.
Eń aldymen, azamattar zeınetaqy jınaqtarynyń bir bóligin paıdalaný quqyǵyn iske asyrý úshin ózderiniń zeınetaqy jınaqtaryn tekserip, BJZQ-daǵy jeke zeınetaqy shotynda alýǵa qoljetimdi somanyń bar ekenine kóz jetkizýleri tıis. Qordyń enpf.kz korporatıvtik saıtyndaǵy jeke kabınette, sondaı-aq, BJZQ jańartylǵan mobıldi qosymshasynda osy jyldyń qańtar aıynan bastap alý úshin qoljetimdi soma týraly aqparatty onlaın-rejıminde tekserý múmkindigi iske asyryldy. Zeınetaqy jınaqtary týraly qajetti málimetterdi egov.kz portaly arqyly da alýǵa bolady.
BJZQ-daǵy óziniń zeınetaqy jınaqtaryn teksergennen keıin turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý jáne emdelýge aqy tóleý maqsatynda zeınetaqy jınaqtarynyń bir bóligin paıdalaný týraly sheshim qabyldaǵan salymshylar (alýshylar) arnaıy shot ashý jáne elektrondyq sıfrlyq qoltańbany (ESQ) paıdalana otyryp, birjolǵy zeınetaqy tólemine ótinish berý úshin ýákiletti operatorǵa ınternet-portaly arqyly júginýge tıis.
Bul rette ýákiletti operatorǵa tólem jasaýǵa ótinish bergen kezde salymshy (alýshy) birjolǵy zeınetaqy tólemi kezinde jeke tabys salyǵyn (JTS) tóleý tásilin ózi tańdaýy tıis (jarnalardy BJZQ-ǵa aýdarǵan kezde JTS alynbaıtynyn esterińizge salamyz). Iaǵnı azamattar BJZQ-ǵa JTS-ti birjolǵy zeınetaqy tólemi somasynan qaı ýaqytta ustap qalý keregin ózderi kórsetedi. Onyń eki joly bar: birden tolyq kólemde nemese keıinge qaldyrylǵan kezeńde alý (zeınetaqy tólemderiniń kestesi boıynsha zeınetaqy jasyna jetken kezde aı saıyn teń úlestermen).
Ýákiletti operator eki jumys kúni ishinde BJZQ-ǵa elektrondyq habarlama jiberedi. Ony alǵannan keıin Qor 5 jumys kúni ishinde ýákiletti operatorǵa salymshynyń (alýshynyń) birjolǵy zeınetaqy tóleminiń somasyn aýdarady, ol óz kezeginde ony salymshynyń (alýshynyń) arnaıy shotyna salady.
Birjolǵy zeınetaqy tóleminiń somasy ýákiletti operatorda (eger bul «Otbasy bank» AQ bolsa) ashylǵan salymshynyń (alýshynyń) arnaıy shotynda 45 jumys kúninen aspaıtyn merzimde bolýy múmkin. Osy merzim ishinde ýákiletti operatorǵa nysanaly maqsattarǵa arnalǵan qujattar usynylýy qajet. Olar kórsetilgen merzimde berilmegen jaǵdaıda birjolǵy zeınetaqy tólemi salymshynyń (alýshynyń) BJZQ-daǵy jeke zeınetaqy shotyna qaıtarylady.
Osylaısha azamattardyń turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý jáne (nemese) emdelýge aqy tóleý máseleleri jónindegi barlyq ótinishterin ýákiletti operator «bir tereze» qaǵıdaty boıynsha qaraıdy jáne azamattar tarapynan BJZQ-ǵa jeke ótinish jasaý talap etilmeıdi.
Qarasha aıynyń basyna qaraı (02.11.2021) BJZQ salymshylardyń (alýshylardyń) turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý úshin zeınetaqy jınaqtaryn paıdalanýǵa bergen 485 772 ótinishin oryndady. Ýákiletti operator-bankterde ashylǵan qazaqstandyqtardyń arnaıy shottaryna BJZQ 1,96 trln. teńge aýdardy. Birjolǵy zeınetaqy tólemderiniń ortasha somasy – 4,0 mln. teńge.
Almaty qalasyndaǵy fılıal boıynsha turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý úshin zeınetaqy jınaqtaryn paıdalanýǵa bergen azamattardyń 82 555 ótinishi oryndaldy. Osy ótinishterdi oryndaý úshin 406 792 mlrd. teńge kóleminde, ıaǵnı jalpy aýdarylǵan somanyń 20,76% quraıtyn qarajat aýdaryldy.
Aıta keteıik, shamamen 270,5 mlrd. teńge ótinish berýshiniń ótinishi boıynsha jáne ózge de sebepter boıynsha qazaqstandyqtardyń birjolǵy zeınetaqy tólemderin belgilengen merzimde paıdalanbaýyna baılanysty ýákiletti operatorlardan salymshylardyń (alýshylardyń) jeke zeınetaqy shottaryna (JZSH) qaıtaryldy.
Sondaı-aq, BJZQ jalpy somasy 54,0 mlrd. teńge bolatyn 59 464 ótinishti oryndady. Bul rette alymdardyń ortasha somasy 0,9 mln. teńge boldy. Sonymen qatar, salymshylardyń (alýshylardyń) BJZQ-daǵy JZSH-na ýákiletti operatordan («Otbasy bank» turǵyn úı qurylys jınaq banki» AQ) 7,9 mlrd. teńge qaıtaryldy, bul qarajat ótinish berýshiniń ótinishi jáne ózge de sebepter boıynsha belgilengen merzimde paıdalanylmaǵan.
Almaty qalasyndaǵy fılıal boıynsha emdelý úshin berilgen 7889 ótinish oryndalyp, oǵan 8874 mlrd. tenge kóleminde qarajat aýdaryldy. Bul kórsetkish jalpy aýdarylǵan qarajattyń 16,43% quraıdy.
Esepteýler salymshynyń naqty jınaqtaryna negizdeledi
– Árıne, turǵyn úı alýǵa jáne emdelýge alynǵan birjolǵy tólemder bolashaq zeınetaqynyń mólsherine áser etýi múmkin ekenin elemeýge bolmaıdy. Zeınetkerlikke shyqqan kezde salymshy úshin birjolǵy zeınetaqy tólemderiniń saldary qandaı bolýy múmkin?
– Siz durys aıtasyz, jınaqtardan alynǵan kez kelgen birjolǵy tólem salymshynyń bolashaq zeınetaqysyna áser etedi. Bolashaqta ol birjolǵy tólem alý múmkindigin paıdalanbaǵan salymshylarǵa qaraǵanda tómen zeınetaqy alatynyn este ustaǵan jón.
Zeınetaqy jınaqtaryn alýǵa múmkindik beretin zeınetaqy jınaqtarynyń eń tómen jetkiliktiliginiń shegi árbir jas úshin, tym bolmaǵanda eń tómen jalaqydan turaqty jarnalar kezinde salymshy óziniń jeke zeınetaqy shotynda bazalyq zeınetaqy tóleminiń eń tómen mólsherin alyp tastaǵandaǵy (2021 jyly – 43 272 teńge) bir eń tómen zeınetaqy mólsherinde BJZQ-dan aı saıynǵy tólemderdi alý úshin jetkilikti somaǵa (2021 jyly –
18 524 teńge) ıe bolatyndaı etip eseptelgen. Basqasha aıtqanda, Qordan beriletin eń tómengi aı saıynǵy tólemder 24 748 teńgeden kem bolmaıdy.
Bolashaq zeınetaqyńyzdyń mólsherin BJZQ-nyń boljamdy zeınetaqy kálkýlátory qyzmeti arqyly boljaýǵa bolady. Ol kópdeńgeıli zeınetaqy júıesindegi zeınetaqynyń barlyq quramdaýyshtaryn esepteıdi: memlekettik búdjetten beriletin bazalyq tólemniń jáne jasyna baılanysty zeınetaqynyń (ortaq zeınetaqynyń) bolashaq mólsherin, sondaı-aq, BJZQ-dan tólenetin (mindetti zeınetaqy, mindetti kásiptik zeınetaqy jáne erikti zeınetaqy jarnalary esebinen) jınaqtaýshy zeınetaqyny esepteıdi.
BJZQ-dan tólenetin bolashaq tólemderdi esepteý tabystylyqtyń kútiletin deńgeıin eskere otyryp, úsh (pesımısik, shynaıy jáne optımısik) senarıde usynylǵan. Bul rette barlyq boljamdy nátıjeler naqty (ıaǵnı boljamnyń tıisti kezeńiniń ınflásıasyn shegergende) qundyq mánde usynylady. Esepteýler salymshynyń naqty jınaqtaryna negizdeledi jáne óz zeınetaqysyn josparlaýǵa múmkindik beredi, sonyń ishinde birjolǵy zeınetaqy tólemderin alý kezinde onyń qanshalyqty azaıatynyn kórneki túrde kórýge bolady.
– Osyǵan baılanysty zeınetaqy jınaqtaryn basqarýshy kompanıalarǵa aýdarý taqyrybyn qozǵaǵym keledi. Bul jańalyq salymshylar arasynda tanymal ma?
– 2021 jylǵy qańtardan bastap ınvestısıalyq portfeldi basqarýshy (IPB) kompanıalarǵa ınvestısıalyq basqarýǵa berý úshin de paıdalaný quqyǵyn beretin zańnamalyq normalar kúshine endi.
Basqarýshy kompanıany tańdaý úshin, múmkindiginshe, onyń qyzmetimen tanysý kerek. Qazirgi ýaqytta BJZQ zeınetaqy aktıvterin senimgerlik basqarý týraly tórt IPB-men, atap aıtsaq, «Jusan Invest» AQ, «Halyk Global Markets» AQ, «BCC Invest» AQ jáne «Sentras Sekúrıtız» AQ arada kelisim-sharttarǵa qol qoıdy.
Zeınetaqymen qamsyzdandyrý týraly zańǵa sáıkes jeke kásipkerler ınvestısıalyq basqarý úshin komısıalyq syıaqy alýǵa quqyly. IPB-lardyń komısıalyq syıaqysynyń shekti shamasy alynǵan ınvestısıalyq tabystyń 7,5%-nan aspaýy tıis. Komısıalyq syıaqynyń naqty shamasyn jyl saıyn IPB basqarý organy bekitedi jáne ol jylyna kóp degende bir-aq ret ózgertiledi.
Zeınetaqy jınaqtaryn bir nemese birneshe IPB-ǵa aýdarý úshin salymshy BJZQ-ǵa ótinishpen júginýi kerek. Ótinish enpf.kz saıtyndaǵy jeke kabınet arqyly nemese BJZQ-nyń kez kelgen óńirlik bólimshesine barǵan jaǵdaıda berilýi múmkin.
BJZQ-dan zeınetaqy aktıvterin alǵannan keıin IPB olardy QR Ulttyq Banki Basqarmasynyń 2014 jylǵy 3 aqpandaǵy №10 qaýlysymen bekitilgen Investısıalyq portfeldi basqarý jónindegi qyzmetti júzege asyrý qaǵıdalarynda kórsetilgen jáne IPB ınvestısıalyq deklarasıasynda kózdelgen ruqsat etilgen qarjy quraldaryna ınvestısıalaıdy.
Salymshy zeınetkerlik jasqa tolǵanǵa deıin Ulttyq Banktiń basqarýynda bolatyn zeınetaqy jınaqtaryna ınflásıa deńgeıi eskerilip otyratyn saqtalý kepildigi qoldanylady. Zeınetaqy jınaqtary IPB-nyń basqarýyna aýdarylǵan jaǵdaıda, memlekettik kepildik basqarýshy kompanıanyń zeınetaqy aktıvteriniń eń tómengi kiristilik deńgeıin qamtamasyz etetin kepildigimen almastyrylady. Kiristiliktiń eń tómengi deńgeıi naryqta áreket etetin IPB-nyń basqarýyna berilgen zeınetaqy aktıvteriniń ortasha alynǵan kiristiligin negizge ala otyryp, eseptelinedi.
Árbir IPB-nyń ınvestısıalyq qyzmetine jalpy sholý enpf.kz saıtyndaǵy «Kórsetkishter» bóliminde jarıalanady.
Zeınetaqy aktıvteri IPB-nyń senimgerlik basqarýyna alǵash berilgennen keıin salymshy:
– BJZQ-ǵa óziniń zeınetaqy jınaqtaryn bir IPB-dan ekinshi IPB-ǵa senimgerlik basqarýǵa berý týraly jylyna tek bir ret ótinish berýge;
– BJZQ-ǵa IPB senimgerlik basqarýyndaǵy zeınetaqy jınaqtaryn Ulttyq Banktiń senimgerlik basqarýyna qaıtarýǵa (zeınetaqy jınaqtary IPB-nyń senimgerlik basqarýyna alǵash berilgennen keıin eki jyldan erte emes) ótinish berýge quqyly.
Salymshy zeınetaqy jasyna jetkenge deıin kúntizbelik 10 kún buryn salymshynyń zeınetaqy jınaqtary Ulttyq Banktiń ınvestısıalyq basqarýyna qaıtarylady.
Aǵymdaǵy jyldyń 2 qarashasyndaǵy jaǵdaı boıynsha shamamen 5,4 mlrd. teńge aýdaryldy, BJZQ 2 myń 912 ótinishti oryndady. Aýdarymnyń ortasha somasy – 1,9 mln. teńge.
Jekelegen sanattardyń erekshelikterin eskerý qajet
– 2021 jylǵy eń kóp talqylanyp jatqan taqyryptardyń biri – BJZQ-dan tólem jasaý ádistemesiniń ózgerýi, túzetý nege baılanysty engizildi?
– 2021 jyldyń 1 sáýirine deıin qoldanysta bolǵan ádistemege sáıkes BJZQ-dan keste boıynsha zeınetaqy tólemderiniń aı saıynǵy somasynyń mólsheri jyl saıyn qaıta eseptelip, alýshynyń tıisti jasyndaǵy zeınetaqy jınaqtarynyń qaldyq somasyn olardyń aǵymdaǵy qunynyń koefısıentine kóbeıtindisiniń on ekiden birin qurady. Aǵymdaǵy qun koefısıentteri 2000 jyldardyń basynda ózekti bolǵan ómir súrý uzaqtyǵy, kiristilik jáne t.b. ólshemderdi eskere otyryp aıqyndaldy.
Alaıda, zeınetaqyny josparlaýdyń álemdik tájirıbesin, áleýmettik jáne demografıalyq faktorlardy eskere otyryp, bul ólshemderdi jańartý qajettigi pisip-jetildi. Mysaly, Qazaqstanda alýshynyń zeınetkerlik jastan bastap (2021 jyly erler – 63 jas jáne áıelder – 60 jas) kútiletin ómir súrý uzaqtyǵy búgingi kúni erler men áıelder úshin, tıisinshe, 80 jáne 82 jasty quraıdy. Sondyqtan zeınetaqy jınaqtarynyń neǵurlym uzaq merzimge tólenýi jaıly másele týyndady.
Munymen qatar qaýipti jáne zıandy salalar qyzmetkerleri, múgedek adamdar tárizdi azamattardyń jekelegen sanattarynyń erekshelikterin eskerý qajet. Óıtkeni, olardyń kútiletin ómir súrý uzaqtyǵy Qazaqstan boıynsha ortasha kórsetkishten ózgeshe. Sondyqtan arnaıy sanattaǵy alýshylar úshin kótermelep túzetý koefısıentteri qarastyrylǵan.
Osy sátterdiń barlyǵy jańa Ádistemede kórsetilgen, soǵan sáıkes 2021 jylǵy
1 sáýirden bastap zeınetaqy tólemderin júzege asyrýdyń birinshi jylyndaǵy jyldyq soma zeınetaqy jınaqtary somasynyń zeınetaqy jınaqtary tólemderiniń 6,5% mólsherlemesine kóbeıtindisi retinde esepteletin boldy. Sodan keıin bul nátıje 12-ge bólinedi, sol arqyly biz BJZQ-dan aı saıynǵy tólem mólsherin alamyz. Kelesi jyldary ol jyl saıyn zeınetaqy tólemderin ındeksteý mólsherlemesine ósetin bolady – 5%.
2021 jyldyń basynan bastap BJZQ-dan beriletin tólemniń eń tómengi mólsheri ósti. Eger buryn ol eń tómengi kúnkóris deńgeıiniń 54% qurasa, qazir ol eń tómengi kúnkóris deńgeıiniń 70% (nemese 24 011 teńge) boldy. Osylaısha kóptegen alýshylar úshin tólem mólsheri artty.
2018 jyldyń 1 qańtaryna deıin BJZQ-dan tólemderdi ala bastaǵan azamattar úshin zeınetaqy tóleminiń jyl saıynǵy mólsheri eń tómen zeınetaqynyń otyz eselengen mólsherinen kem bolmaıdy (2021 jyly 30 h 43 272= 1 298 160 teńge). Tólemder buryn tańdalǵan keste boıynsha júzege asyrylady.
BJZQ-dan zeınetaqy tólemderin alý quqyǵyn 2018 jylǵy 1 qańtardan bastap 2021 jylǵy 31 naýryzǵa (qosa alǵanda) deıin iske asyrǵan adamdarǵa zeınetaqy tólemderiniń mólsherin esepteýdi júzege asyrýdyń jańa Ádistemesine sáıkes, 2022 jylǵy 1 qańtardan bastap aı saıynǵy zeınetaqy tólemderi zeınetaqy tólemderin ındeksteýdiń 5% mólsherlemesine ulǵaıyp otyrady. Keıinnen jyl saıyn ındekstelip otyratyn bolady.
– Bolashaq zeınetaqymyzdy kóbeıtýdiń mańyzdy quraly – erikti zeınetaqy jarnalary (EZJ) týraly bilgimiz keledi, bul máselede qandaı ózgerister boldy?
– Erikti zeınetaqy jarnalary (EZJ) – bul salymshylardyń óz bastamasy boıynsha BJZQ-ǵa salatyn aqshasy. Olardy jeke tulǵalar óz paıdasyna, jeke jáne zańdy tulǵalar úshinshi tulǵanyń paıdasyna aýdara alady. Bul rette EZJ mólsheri men tóleý kezeńdiligin jeke nemese zańdy tulǵa derbes belgileıdi.
EZJ tóleýdiń artyqshylyqtarynyń biri – jeke tulǵa EZJ-ny óz tabysy esebinen jeke paıdasyna tólegen kezde salyq zańnamasynda EZJ tólengen somaǵa salyq shegeriminiń kózdelgendigi. Budan basqa, 2021 jyldyń 1 qańtarynan bastap salyq agenti (jumys berýshi) óz qarajaty esebinen qyzmetkerdiń paıdasyna tóleıtin EZJ korporatıvtik tabys salyǵyn esepteý kezinde shegerimge jatqyzylady. Sonymen qatar, jumys berýshiniń qyzmetkerdiń paıdasyna tólegen EZJ somasy qyzmetkerdiń tabysyna salyq salý kezinde eskerilmeıdi.
Aıta keteıik, aǵymdaǵy jyldyń 1 mamyrynan bastap EZJ esepke alynatyn jeke zeınetaqy shotyn ashý úshin BJZQ-ǵa kelip túsken alǵashqy erikti zeınetaqy jarnasy negiz bola alady. Osylaısha salymshyǵa (alýshyǵa) Qor keńsesine barýdyń qajeti joq. Paıdasyna EZJ eseptelinetin jeke tulǵany sáıkestendirý EZJ aýdarý kezinde tólem tapsyrmasynyń elektrondyq formatynda kórsetilgen derbes derekter (TAÁ, JSN, týǵan kúni) boıynsha júzege asyrylatyn bolady. Al jeke tulǵanyń jeke basyn kýálandyratyn qoldanystaǵy qujattyń derektemeleri, turaqty turatyn jeri týraly barlyq qajetti málimetterdi BJZQ memlekettik organdardyń tıisti aqparattyq júıelerinen alady.
Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynan EZJ esebinen zeınetaqy tólemderin alý quqyǵy zeınetaqy jınaqtary bar: elý jasqa tolǵan, múgedek bolyp tabylatyn, Qazaqstan Respýblıkasynyń sheginen tysqary jerlerge turaqty turýǵa ketetin nemese ketken sheteldikter men azamattyǵy joq adamdardyń, Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda aıqyndalǵan, ketý nıetin nemese deregin rastaıtyn qujattardy usynǵan, Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy jáne erikti jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy erikti zeınetaqy jarnalary men olarǵa eseptelgen ınvestısıalyq kiris somalary sheginde keminde bes jyl zeınetaqy jınaqtary bar adamdardyń erikti zeınetaqy jarnalary esebinen biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynan zeınetaqy tólemderine quqyǵy týyndaıdy.
Bul tórtinshi sanat zańnamaǵa 2021 jylǵy 1 mamyrdan bastap engizildi. Osy jańashyldyqqa sáıkes EZJ boıynsha tólemderdi erikti zeınetaqy jarnalary zeınetaqy júıesinde keminde bes jyl bolǵan barlyq adamdar ala alady. Osylaısha EZJ esebinen qarajat jınaýdy mysaly, 20 nemese 30 jastan bastaı otyryp, tıisinshe 25 nemese 35 jasqa tolǵan kezde salymshylar ózderiniń alǵashqy tólemderin ala bastaıdy.
Esterińizge sala keteıik, BJZQ-ǵa EZJ tóleýdi ekinshi deńgeıdegi bankter (EDB) nemese «Qazposhta» AQ arqyly júzege asyrýǵa bolady. Jekelegen ekinshi deńgeıdegi bankter jarnalardy onlaın-rejıminde (mobıldi qosymsha nemese ózine-ózi qyzmet kórsetý termınaldary arqyly) aýdarý múmkindigin de usynady. Budan basqa, jumys berýshige ótinish berý múmkindigi taǵy bar, onyń negizinde jumys berýshi BJZQ-ǵa EZJ-ny ótinish berýshiniń ne úshinshi tulǵanyń paıdasyna turaqty túrde aýdaratyn bolady.
– BJZQ salymshylar men alýshylarǵa qyzmetter usynýdyń jedeldigimen jáne joǵary sapasymen erekshelenedi. Óz salymshylaryńyzǵa qandaı qyzmet túrlerin kórsetetinderińizdi jáne qazaqstandyqtardyń qandaı ótinish berý tásilin jıi tańdaıtyndaryn aıtyp berseńiz.
– BJZQ kórsetetin qyzmetter sany jyl saıyn artyp keledi. Sonymen qatar, biz salymshylarymyzdyń qandaı da bir qyzmet túrlerine degen qajettilikteriniń ósip jatqanyn kórip, bul suranystardy qanaǵattandyrýǵa tyrysyp, tipti aldyn ala boljaı alamyz. Aǵymdaǵy jyldyń toǵyz aıynda (01.01.2021-01.10.2021 aralyǵy kezeńinde) BJZQ óz salymshylaryna 30 mıllıonnan astam qyzmet kórsetti. Bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 46% kóp.
Elektrondyq formatta 22,2 mıllıonǵa jýyq qyzmet kórsetildi, bul qyzmetterdiń jalpy kóleminiń 73% astamyn quraıdy.
BJZQ saıtynda da, mobıldi qosymshasynda da bar jeke kabınette salymshylardyń qyzmetterdi kez kelgen ýaqytta jáne kez kelgen jerde alý múmkindigi bar ekenin esterińizge sala keteıin. Oǵan mysaly, jeke zeınetaqy shotynan úzindi kóshirme alý, derektemelerge ózgerister men tolyqtyrýlar engizý, JZSH-nyń bolýy týraly anyqtama alý, merzimsiz ýaqytqa
1 nemese 2-toptaǵy múgedektiktiń belgilenýine baılanysty zeınetaqy tólemderin taǵaıyndaý týraly ótinish berý, tólemge ótinishtiń oryndalý mártebesin qadaǵalaý jáne t.b. jatady. Aıtpaqshy, bıyl zańnamalyq ózgeristerdiń engizilýine baılanysty taǵy da qajetti qyzmetter qosyldy. Mysaly, qazir azamattar alý nemese IPB-ǵa aýdarý úshin jetkilikti somanyń shotta bar-joǵyn 2-3 mınýt ishinde teksere alady. Jınaqtardyń jetkiliktilik sheginen asatyn bóligin IPB-ǵa aýdarý da enpf.kz saıty arqyly júzege asyrylady.
Qyzmetterdiń bir bóligi avtomatty formatqa aýystyryldy. Buryn aıtqanymdaı, qazir MZJ boıynsha da, EZJ boıynsha da salymshylardyń ótinishterinsiz-aq shot ashýǵa bolady. Bul salymshylardyń ýaqytyn edáýir únemdeýge kómektesedi. 2021 jyldyń 26 qazanynan bastap taǵy da zańnamalyq ózgerister kúshine endi, soǵan sáıkes mindetti kásiptik jarnalar esepke alynatyn shottar da ótinish bermeı-aq ashylady. Bul jarnalardyń osy túrin tóleıtin jumys berýshiler úshin óte yńǵaıly.
2021 jyldyń 1 qazanyna avtomatty formatta (ótinishsiz júginýler) 5,1 mıllıonnan astam qyzmet nemese jalpy kólemniń shamamen 17% kórsetildi.
Nátıjesinde BJZQ-nyń 90 paıyzdan astam qyzmetin úıden nemese keńseden shyqpaı-aq alýǵa bolady.
Alaıda, shekteý sharalary kezeńinde biz salymshylarymyzdyń kópshiliginiń qyzmetterdi Qor bólimshelerinen tikeleı alýdy qalaıtyndaryn baıqadyq. Aıtqandaı, olar 1,7 mıllıonnan astam qyzmetti elimiz boıynsha tikeleı BJZQ-nyń 183 qyzmet kórsetý keńselerinen aldy.
Qor bólimsheleri joq eldimekenderde qyzmetterdiń bir bóligin (habarlaý tásilin, salymshynyń (alýshynyń) qosymsha derektemelerin ózgertýdi) «Qazposhta» AQ bólimshelerinen alýǵa bolady.
BJZQ-da kóshpeli qyzmet kórsetý bólimderi bar. Olar qatań sanıtarlyq-epıdemıologıalyq sharalardy saqtaı otyryp, jumys isteıdi. Bul rette aldyn ala keńes berý (onyń ishinde qyzmetterdi onlaın alý múmkindigin tekserý) júzege asyrylady.
Anyqtama
(BJZQ AQ 2021 jyldyń
1 qazanyndaǵy negizgi kórsetkishteri)Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory salymshylarynyń shottarynda shamamen 13,1 trln. teńgeden astam zeınetaqy jınaqtary qalyptastyrylǵan.
Jarnalardyń barlyq túrleri boıynsha BJZQ-daǵy jeke zeınetaqy shottarynyń sany 11,7 mln. birlikti qurady.
2021 jyldyń 1 qańtarynan 1 qazanyna deıingi aralyqta taza ınvestısıalyq tabys 1,1 trln. teńge boldy.
Jyl basynan beri BJZQ salymshylaryna 2,1 trln. teńgeden astam qarajat tóledi.
Almaty qalasyndaǵy fılıal boıynsha 1 qazan 2021 jylǵa kórsetkishterge sáıkes 1 756 234 jeke zeınetaqy shottary bar jáne osy shottardaǵy zeınetaqy jınaqtarynyń somasy 2,5 trln. teńgeden asady.
Suhbattasqan Aıjan BÚRKİTBAEVA.