Almatyda 3 naýryzdan bastap boryshkerlerge bankrottyqtyń úsh prosedýrasynyń biri qoldanyla bastaıdy
Almaty qalasy boıynsha MKD basshysynyń orynbasary Zańǵar Shyndalı Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń brıfıńine qatysyp, jeke tulǵalardyń bankrottyǵy boıynsha jańashyldyqtardy túsindirdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz
Esterińizge sala keteıik, 2022 jylǵy 30 jeltoqsanda Memleket basshysy QR «Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń tólem qabilettiligin qalpyna keltirý jáne bankrottyq týraly» zańyna qol qoıdy, ol bankterdiń, mıkroqarjy uıymdarynyń, kolektorlyq agenttikterdiń aldynda merzimi ótken bereshegi bar jáne JK retinde tirkelmegen boryshtardyń basqa da túrleri boıynsha QR azamattarynyń tólem qabiletsizdigine baılanysty týyndaǵan qatynastardy retteýdi kózdeıdi.
«Bul zań resmı jarıalanǵannan keıin 60 kún ótken soń kúshine enedi. Bul degenimiz, qaryzy bar azamattar 2023 jyldyń 3 e bastap bankrottyqqa ótinish bere alady», - dep habarlady Z.Shyndalı.
Zańdy iske asyrýdyń maqsaty azamattardyń boryshtyq júktemesin azaıtý, áleýmettik shıelenisti jeńildetý, boryshtar boıynsha tólemderdi yntalandyrý bolyp tabylady.
Aıta ketý kerek, zańnyń qabyldanýy bereshek nesıelerin esepten shyǵarý aksıasy emes, bul birqatar saldary bar sońǵy shara bolyp tabylady.
Borysh somasyna qaraı boryshkerlerge bankrottyqtyń úsh rásiminiń biri – sot bankrottyǵy, sottan tys jáne tólem qabilettiligin qalpyna keltirý qoldanylady.
Almaty qalasy boıynsha MKD basshysynyń orynbasary barlyq úsh prosedýrany tek boryshkerdiń ózi anyqtaıtynyn, ıaǵnı nesıe berýshiniń boryshkerge qatysty atalǵan prosedýralardy qoldanýǵa quqyǵy joq ekenin atap ótti.
Máselen, alǵashqy túri - sottan tys bankrotty. Ol bankter, MQU jáne kolektorlyq agenttikter aldyndaǵy 1600 AEK-ten (5,5 mln teńge) aspaıtyn, 12 (qatarynan) aı ishinde ótelmegen boryshtar boıynsha ǵana qoldanylady. Sondaı-aq kelesi sharttar saqtalady:
- ortaq menshiktegi múlikti qosa alǵanda, múliktiń menshik quqyǵynda bolmaýy;
- boryshkerge qatysty ótinish berilgen kúni 7 jyl ishinde sottan tys nemese sot bankrottyǵy rásimderi qoldanylmaǵan;
- boryshker merzimi ótken bereshekti retteý boıynsha sharalar qabyldady.
Sottan tys bankrottyqqa 5 jyldan astam bereshegin ótemegen tulǵalar da júgine alady.
Bul rette, joǵaryda atalǵan sharttar mundaı boryshkerge qoldanylmaıdy.
Alty aı boıy áleýmettik kómek alýshy bolyp tabylatyn boryshker osy rásimdi qoldanýǵa ótinish bere alady.
Sottan tys bankrottyqty Memlekettik kirister organdary qaraıdy.
Kredıtorlar tizbesin, bereshek somasyn, sondaı-aq bankpen nemese mıkroqarjy uıymdarymen boryshty retteý týraly qujattardy qosa bere otyryp, "elektrondyq úkimet" portaly, "E-salyg Azamat" mobıldi qosymshasy arqyly ótinish berý arqyly iske asyrylady.
Aqparattyq júıe arqyly boryshkerdiń kiris krıterıılerine sáıkestigi turǵysynan múddeli memlekettik jáne ózge de organdardyń derekterimen avtomatty túrde salystyrý júrgiziletin bolady.
Ekinshi túri - sot bankrottyǵy. Ony1600 AEK-ten astam boryshtar jáne qaryzdyń qalǵan túrleri boıynsha azamattar sot bankrottyǵyn qoldana alady.
Sot bankrottyǵynyń maqsaty bankrottyń múlki esebinen kredıtorlardyń talaptaryn barynsha qanaǵattandyrý bolyp tabylady.
Sot bankrottyǵy prosesinde kredıtordyń tek kepildi múlikti, onyń ishinde jalǵyz turǵyn úı bolyp tabylatyn múlikti alyp qoıýǵa quqyǵy bar.
Osy rásimdi qoldaný barysynda boryshkerge tómendegiler tyıym salynady:
- múlikti ıelikten shyǵarý nemese jańa mindettemeler qabyldaý boıynsha mámileler jasaý (qaryzdar alý, kepildikter men kepilgerlikter berý);
- shetelge shyǵý.
Osy rásimdi qoldanǵannan keıin boryshkerge «bankrot» mártebesi beriledi.
Boryshkerdiń josyqsyz belgileri bolmaǵan jaǵdaıda (múlikti nemese ol týraly aqparatty jasyrý, jalǵan aqparat berý jáne t.b.) ótelmegen somanyń qaldyǵy esepten shyǵarýǵa jatatynyn atap ótken jón.
Sot bankrottyǵy rásimin júzege asyrýdy qarjy basqarýshylary (zańdy tulǵalar men JK bankrottyq rásimin júzege asyratyn ákimshiler; kásibı býhgalterler; zań konsýltanttary; aýdıtorlar) júrgizedi.
Qarjy basqarýshylarynyń qyzmetteri aqyly jáne qyzmetterge aqy tóleý boryshkerdiń múlki esebinen júrgiziledi (aıyna 1 ETJ, 2023 jyly – bul 70 myń teńge), múlki joq halyqtyń áleýmettik osal toptaryna jatatyn adamdar úshin qarjy basqarýshylarynyń qyzmetteri tegin bolyp tabylady.
Úshinshi túri - tólem qabilettiligin qalpyna keltirý, ol turaqty tabys bolǵan jaǵdaıda 5 jylǵa deıin qaryzdy bólip tóleý múmkindigin kózdeıdi.
Boryshker úshin jalǵyz shart - qaryz mólsheri qaryz alýshyǵa tıesili múliktiń qunynan aspaýy kerek.
Bul prosedýranyń artyqshylyǵy-odan keıin jeke tulǵa «bankrot» mártebesine ıe bolmaıdy, sondyqtan oǵan bankrot úshin kózdelgen saldarlar qoldanylmaıdy, sondaı-aq shetelge shyǵýǵa shekteýler joq.
Sot bankrottyǵy jáne tólem qabilettiligin qalpyna keltirý rásimin qarjy basqarýshysy júzege asyrady jáne sot arqyly oryndalady.
Boryshker tólem qabilettiligin nemese sot bankrottyǵyn qalpyna keltirý rásimin qoldaný týraly ótinishti turǵylyqty jeri boıynsha sotqa jazbasha túrde nemese elektrondyq qujat nysanynda beredi.
Sonymen qatar, bankrot dep tanýǵa sheshim qabyldaǵan azamattardyń birqatar saldary bolýy múmkin ekenin atap ótken jón, mysaly:
- 5 jyl ishinde lombardtardan, mıkrokredıtter basqa qaryzdar men kredıtter alýdy shekteý;
- qaıta bankrottyq 7 jyldan keıin ǵana múmkin bolady;
- bankrottyqtan keıin 3 jyl ishinde bankrottyń qarjylyq jaǵdaıyna monıtorıń júrgizý.
Sottan tys nemese sot bankrottyǵy rásimderi qoldanylǵanǵa deıin úsh jyl ishinde múlikti jasyrǵan nemese joıǵan kezde jáne eger qasaqana bankrottyq faktileri bolsa, onda bankrottyq rásimi aıaqtalady. Biraq, rásimdi toqtatý boryshkerdiń kredıtorlar aldyndaǵy mindettemelerin aıaqtaýǵa ákep soqpaıdy.