Almatynyń №2 qalalyq balalar klınıkalyq aýrýhanasynyń reanımatolog-dárigeri Gúlbaný Berdıarova ata-analar men jasóspirimderge shuǵyl úndeý joldaıdy. Mopedpen júrý erejelerin tolyqqandy bilmeı jatyp tizgindeýge bolmaıdy deıdi maman.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetterine súıensek, jol-kólik oqıǵalary saldarynan bolatyn ólim-jitimge kóbine 15-29 jas aralyǵyndaǵy jastar sebepker kórinedi. Dálirek aıtsaq, jylyna 1,3 mıllıonnan astam adamnyń ómiri jol ústinde qıylady. Bul sannyń edáýir bóligi motosıkl men moped mingenderdiń úlesinde ekendigi de jasyryn emes. Gúlban Berdıarovanyń aıtýynsha, mundaı tosyn apattar adam ǵumyryn úzip qana qoımaı, jastardyń jáne olardyń jaqyndarynyń ómirin túbegeıli ózgertetin aýyr jaraqattarǵa ákeledi.
Dáriger mopedimen birge aýdarylyp túsken 17 jastaǵy naýqas týraly aıtyp berdi. Jasóspirimniń eki jaǵynan da jambas súıekteri (lonno-sedaldyq, myqyn súıekteri) synǵan. Sondaı-aq «belomyrtqasynyń jabyq qysý-synýy, belomyrtqasynyń bes artqy doǵasy; oń jaqtaǵy ıyqtyń synýy; ish músheleriniń kógerýi; membranalyq bóliktegi nesepaǵardyń zaqymdanýy; ýretranyń jaraqattan keıingi jyrtylýy; 3-dárejeli travmatıkalyq shok, 2-dárejeli postgemorragıalyq shok» degen dıagnoz qoıylǵan.
Naýqastyń ómirin saqtaý úshin dárigerler úsh ota jasady. Jasóspirimniń beti eki aıdan keıin ǵana beri qarady. Búgingi kúni jaǵdaıy turaqty. Ol eki jambas býyndarynyń damyǵan kontraktýralaryna jáne jambas súıekteriniń shoǵyrlanǵan birneshe synýyna baılanysty ońaltýdy jalǵastyrýda. Naýqasty ýretranyń jarylýyna baılanysty qýyqtyń tutastyǵyn qalpyna keltirý úshin áli de kezeńdik otalar kútip tur.
– Jaqynda bizge mopedpen kele jatyp apatqa túsken 17 jastaǵy taǵy bir naýqas asa aýyr jaǵdaıda jetkizildi. Oǵan úsh emes, jeti ota jasaldy. Alaıda, dárigerler jumsaǵan barlyq kúsh-jigerge qaramastan, jasóspirimniń oń búıregin saqtaı almadyq. Bozbalanyń jaǵdaıy turaqtandyryldy. Biraq densaýlyǵy qalpyna kelýi úshin áli uzaq ýaqyt kerek. Sondaı-aq ony psıhologtarmen de jumys kútip tur. Ókinishke oraı, osyndaı jol apatynan zardap shekken jastardyń kóbinde fızıkalyq jáne psıhologıalyq zardaptar ómir boıyna qalady. Mopedter men samokattardy júrgizetin jasóspirimder osy bir kólik quraldaryn basqarýǵa atústi qaraıtyny ókinishti. Olar qyzýqandylyqpen jeligip, qaýipti manevrler jasaımyz dep, jazataıym oqıǵalarǵa ushyrap jatady. Qurmetti ata-analar jáne jastar, moped – oıynshyq emes, ony da tizgindeýdiń erejelerin bilgen abzal. Moped apattarynyń kóbine múgedek etetinin este ustaǵan abzal, – deıdi №2 qalalyq balalar klınıkalyq aýrýhanasynyń reanımatolog-dárigeri Gúlbaný Berdıarova.