2024 jyldyń kúzinen bastap Qazaqstanda jatyr moıny obyryna qarsy 11 jastaǵy qyzdardy jappaı vaksınasıalaý josparlanýda. Bul aqparatpen Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń alańynda Almaty Onkologıalyq ortalyǵynyń onkogınekologıalyq bólim meńgerýshisi Raıhan Bolatbekova bólisti, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Raıhan Bolatbekova jatyr moıny obyry eldegi áıelderde jıi kezdesetin qaterli isikterdiń biri ekenin atap ótti.
«Jatyr moıny obyry áıelderde onkologıalyq aýrýlar boıynsha ekinshi orynda, jyl saıyn osy qaterli derttiń 2000-nan astam jańa jaǵdaıy tirkeledi. Almatyda 2023 jyly jatyr moıny obyrynyń 223 jańa jaǵdaıy anyqtalǵan. Sońǵy onjyldyqta aýrý 20-30 jas aralyǵyndaǵy jas áıelderde jıi kezdesedi», - dep bólisti ol.
Ulttyq onkoregıstrdiń derekteri boıynsha Almatyda jatyr moıny obyrynyń 55% - y birinshi kezeńde anyqtalady. Sarapshylar aýrýdyń erte dıagnostıkasynyń ósýi ony erte anyqtaýǵa baǵyttalǵan skrınıngtik baǵdarlamamen baılanysty ekenin atap ótti.
Maman Qazaqstanda jatyr moıny obyryn erte anyqtaý skrınınginiń ulttyq baǵdarlamasy bar ekenin eske saldy, ol 30 ben 70 jas aralyǵyndaǵy áıelderge 4 jyl aralyqpen júrgiziledi. Jyl saıyn Almatyda 70 myńnan astam áıel osyndaı skrınıngten ótedi.
«Jatyr moıny obyry - bul aldyn alýǵa bolatyn jalǵyz qaterli isik. Profesor Harald sýr Haýzen jatyr moıny obyrynyń paıda bolýyndaǵy adam papıllomavırýsynyń rólin dáleldegenit úshin Nobel syılyǵyn alǵan. APV-niń 200-ge jýyq túri bar, olardyń 14-i adamdar úshin qaýipti jáne jatyr moıny obyryn ǵana emes, sonymen qatar aýyz qýysy men syrtqy jynys músheleriniń qaterli isigin de týdyrýy múmkin. Adam papıllomavırýsynyń jatyr moıny obyrymen baılanysynyń ashylýy osy aýrýǵa qarsy vaksınalardyń paıda bolýyna ákeldi», - dedi spıker.
Onyń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta APV vaksınasıasy 100-den astam eldegi ulttyq ımmýndaý baǵdarlamasynyń bóligi bolyp tabylady. Damyǵan elder qyzdardy vaksınasıalaýdan basqa, vırýstyń taralýyn toqtatý jáne onymen baılanysty aýrýlardan qorǵaý maqsatynda jasóspirim uldarǵa vaksınasıa júrgizýde.
«AQSH pen Avstralıa sıaqty elder 17 jyldan astam ýaqyt buryn jasóspirim qyzdardy ımmýndaý baǵdarlamalaryn engizdi. Jatyr moıny obyryna qarsy vaksınasıa ártúrli elderde osy aýrýdan bolatyn syrqattanýshylyq pen ólimdi 70-97% - ǵa tómendetýge múmkindik berdi, bul máseleni joıý múmkindigin kórsetedi. Jappaı vaksınasıanyń negizgi kontıngenti - 9-13 jas aralyǵyndaǵy jasóspirim qyzdar. Bul jas jynystyq belsendilik bastalǵanǵa deıin vaksınasıa úshin tańdalady, óıtkeni onyń 10 jasynda bastalý jaǵdaılary bar. AQSH-taǵy zertteýler kórsetkendeı, jasóspirimderdiń 2% - y jynystyq qatynasty 10-11 jasynda bastaıdy», - dedi ol.
Áıelderge jynystyq qatynas bastalǵanǵa deıin vaksına alý usynylady. DDSU vaksınasıany 26 jasqa deıin, al AQSH-ta 45 jasqa deıin alýǵa keńes beriledi.
Mamandar vaksınalardyń qaýipsizdigin DDSU baqylaıtynyn jáne kóptegen zertteýler eleýli janama áserler bolmaǵanyn kórsetedi. Eń jıi kezdesetin jaǵymsyz reaksıalar vaksına engizilgen jerde qyzarý, dene qyzýynyń kóterilýi, bas aınalý jáne júrek aınýy boldy.
«Vaksınalardy qoldanýdyń 17 jyldyq tájirıbesi olardyń uryq úshin qaýipsizdigin kórsetti. Vaksınany 10-15 jyl buryn alǵan qyzdar júkti bolyp, bosanyp úlgerdi, bul APV vaksınalarynyń qaýipsizdigin rastaıdy. Búgingi kúni jatyr moıny obyryna qarsy bes vaksına bar: ekeýi eki valentti, ekeýi tórt valentti jáne bireýi toǵyz valentti. Barlyq vaksınalar DDU maquldaǵan jáne qaýipsiz dep sanalady», — dedi spıker.
APV vaksınasy jatyr moıny obyryn jıi týdyratyn vırýs túrlerine baǵyttalǵan, sonymen qatar výlva, qynap, anýs jáne aýy jutqynshaǵy obyryn týdyrýy múmkin. Vaksına sonymen qatar jynys músheleriniń kondılomasyn týdyratyn APV túrlerinen qorǵaıdy. 2024 jyldyń kúzinen bastap Qazaqstanda qyzdardy jatyr moıny obyryna qarsy vaksınasıalaý bastalady