Qazaqstan men Qytaı úshin mańyzdy bastama sáýir aıynyń ortasynda qolǵa alyndy. Eki tarap óz azamattary úshin vızasyz rejım engizýdi josparlap otyr. Qujatqa sáıkes, otandastarymyz aspan asty elinde, al qytaılyqtar Qazaqstanda shekaradan asqan soń 30 kún bolýyna ruqsat etiledi. Bul jańalyqty shaǵyn jáne orta bıznes ıeleri «tarıhı oqıǵa» dep baǵalap otyr. Óıtkeni, Qytaı halyqaralyq arenada ekonomıkasy ozyq el bolyp tabylady jáne qolaıly ınvestısıalyq ahýaldy qoldaýǵa múmkindik beredi.
«Vızasyz rejım Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy ekonomıkany, tasymaldar kezindegi iskerlik qatynastardy nyǵaıtady. Endi júrgizýshiler Qytaıǵa óz kólikterimen kedergisiz kirip, júkterdi tıeý prosesin tolyq baqylaı alady. Pandemıa kezinde vızalyq rejım qatańdaı tústi. Saldarynan kórshi elge saparymyz aıtarlyqtaı qysqaryp, bızneske keri áser etken edi. Endi múmkindik týyp otyr», –dedi logıstıkalyq kompanıanyń dırektory Arbek Baımuhamedov.
«Bul bastama logıstıkanyń da ilgerileýine yqpal etedi. Ázirge, qyzmetkerlerimiz vıza alýǵa kezekte tur. Eger, vızasyz rejım tezirek engizilse, áriptesterimiz jıi, kem degende aıyna 1 ret Qytaıǵa barýyna múmkindik týady. Qazir saýda, bıznes óte qarqyndy damyp jatyr ǵoı. Bizdiń de kásibimiz naryqtaǵy suranysqa saı bolýy úshin vızasyz rejım «údetkish kúsh» bolady dep senemin», – dedi Kólik-logıstıkalyq kompanıanyń dırektory Jangır Hákimjanov.
Logıstıkalyq kompanıa ıeleriniń sózinshe, vızasyz rejım eki taraptyń isker toptarynyń arasynda baılanysty nyǵaıtady. Júk kólikteri deldaldardyń kómeginsiz, sapaly ári arzan baǵada taýar tasýyna múmkindik týmaq. Elimizge qajetti ónimderdiń basym kópshiligi Qytaıdan keletindikten, bul qymbatshylyq qamytyn sheshýge sep bolady. Al týrısik kompanıa ókilderi bul bastama elimizge týrıser men ınvestorlardy kóptep tartýǵa, osy salaǵa qarajat aǵynyn ulǵaıtýǵa tıimdi ekenin alǵa tartady.
«Buǵan deıin vıza alý úshin uzaq ýaqyt kútip, kóp qarajat jumsaıtynbyz. Qazir kóp múmkindikterge jol ashylyp otyr. Investısıadan bólek, endi elimizde týrızm salasy da damı túspek. Halyqaralyq statısıkaǵa súıensek, týrıs qydyryp kelgen elde 11 jumys ornyn qurýǵa jol ashady. Al elge saıahattap kelgen 1 sheteldik azamat bir kúnde 100 dollar jumsaıdy. Bul degenimiz – Qazaqstanda ekonomıka damıdy, jumyssyzdar azaıyp, kórikti jerlerimiz kórkeıe túsedi degen sóz», – dedi týrısik kompanıanyń dırektory Ásem Qozbaǵarova.
Aıta keteıik, dıplomatıalyq kelisim ornaǵan sátten bastap Qazaqstan men Qytaı árqashan tatý bolyp, kórshilik, dostyq qatynasty berik ustanyp keledi. «Elimiz Ortalyq Azıa memleketteriniń ishinen birinshi bolyp Qytaımen vızalyq ýaǵdalastyqqa qol jetkizgeni - Qazaqstannyń halyqaralyq arenadaǵy bedelin arttyryp, otandastarymyzdyń tólqujatynyń ımıjin qalyptastyrady» deıdi kásipkerler. Saýda da ońtaılanady, tańdaý kóbeıedi, qos tarap halqynyń beıbitshiligi artady.
«Kezinde vıza máselesine baılanysty asyǵys baryp, asyǵys keletin. Kóp jumys shala bitip qalatyn. Qazirgi kezde emin-erkin, qaıda baratynyn, qalaı júretinin, ýaqyt josparlasa, emin-erkin jetedi dep oılaımyn. Ol jaqqa baryp, kásipkerlermen, saýdagerlermen saýdalasyp, taýaryn kózbe-kóz kóredi. Saýdalasyp, eń tómengi baǵada alyp, Qazaqstanǵa ákelip, eń qolaıly baǵada tutynýshylarǵa beredi dep oılaımyn. Sondyqtan, óte tıimdi»,– dedi kásipker Kerimjan Rústemuly.
«Elimizde kishkene bolsa da arzanshylyq bolady dep oılaımyn. Óıtkeni, sapaly ári arzan oıynshyqtardy, kıimderdi óz kózimizben kórip, ákelgennen keıin ortadaǵy jetkizýshilerden paıda alamyz. Halyqqa kishkene bolsa da arzan tıedi. Jeke kásipker retinde kózqarasym, maǵan bul óte yńǵaıly. Qytaıdaǵy kásipker azamattarmen birlese otyryp, ınvestor tarta alamyz. Sondyqtan, ekonomıka jaǵynan elimizge paıdaly degen oıdamyn»,– dedi kásipker Gúlıa Ahmet
Aıta keteıik, aspan asty eli Qazaqstannan bólek, birqatar Ortalyq Azıa elderiniń negizgi saýda seriktesi bolyp tabylady. Máselen, 2022 jyldyń qorytyndysy boıynsha, Qazaqstan, Qytaı, Orta Azıa elderiniń arasyndaǵy taýar aınalymy 31,9 paıyzǵa ósip, 32 mıllıardtan asa AQSH dollaryn qurady. Tek elimizde bul kórsetkish byltyr 24 mıllıard AQSH dolaryna deıin jetti. Al vızasyz rejım engizilse, Qazaqstannyń ekonomıkasy aıtarlyqtaı damıtyny sózsiz.