«Qys shildesi» amaly qarqyn ala bastady. Betti úsirip, qulaqty túsiretin «Sary aıaz» kele jatyr...
Qystyń eń qıyn aıy - qańtardyń alǵashqy aptasy támam. Qazekeńniń: «Kún kózi qyraýly, qys kúninde málim joq» degeni osy kez. Ótken aptada aıazdy kúnder sál synyp, kún jylyna bastady. Qar eridi. Az da bolsa, shýaq baıqaldy. Biz sóz etkeli otyrǵan aptada (12–18 qańtar aralyǵynda) aýa raıy jyly qalpyn ózgertip, salqyn aýa, aıaz kúshine enetin syńaıly. Babalar boljamy boıynsha, aptanyń sońǵy kúnderinde qys kúshine enedi. Saqyldaǵan sary aıaz kelip, eldiń «esin» shyǵaratyn kez bastalady. Arqada «at qulaǵy kórinbeıtin» borandy kúnder osy ýaqytta kórinis beredi.
«Sary aıaz» amaly qańtardyń 17-sinen boı kórsetedi. Bul - «Qys shildesi» amalynyń sharyqtaý shegi. Eshqandaı da «Kreshenskıe morozy» emes, qazaqtyń saqyldaǵan «Sary aıazy». «Qys shildesi» amalyna qarqyn beretin naǵyz dúleı qubylys: qytymyr yzǵar, qara sýyq, uıtqyǵan boran... Árıne, men babalar aıtyp ketken amaldyń sıpaty boıynsha jazyp otyrmyn. Bul kórinistiń Almatyda bolýy da, bolmaı aınalyp ótýi de ǵajap emes. Bet qaratpaıtyn boran men qulaq úsirgen sary aıaz elimizdiń ózge aımaqtarynda qazirdiń ózinde beleń alyp otyr. Qazaqstannyń birqatar aımaqtarynda aldyn ala eskertý jasaldy.
Ary qaraı «Toqyraýyn» amaly keledi. Ol qańtardyń jıyrmasynda kirip, jıyrma besinde shyǵady. Bul kún «toqtaǵan» kezge baılanysty keletin amal.
Qazaq esepshileri kún men túnniń qysqarýy men uzarýyn baqylap, «Shildede kún shil adym qysqarady» (shildeniń 22-sinen bastap), «Qańtarda kún qarǵa adym uzarady» (qańtar aıynyń 22-sinen bastap) dep esep jasaıtyn bolǵan. Kún men túnniń teńelýin, qysqarýyn, uzarýyn durys anyqtaý halyqtyń turmysy men sharýasyna aıtarlyqtaı yqpal etken.
Shyǵystyń, onyń ishinde túrki jáne orta Azıa halyqtarynyń esebinde Barys jyly áli bitken joq. Ol - óte susty, qaıratty, tabandy ári ójet ań. Bul ilgeri basý jyly boldy deýge bolady. Elimizde birqatar saıası oqıǵalar oryn aldy: Prezıdent saılaýy ótti, jańa oblystar ashylyp, keı aımaqtyń ataýy ózgerdi. Úkimette de aýys-túıis oryn aldy. Qazaqstannyń bolashaǵy úshin túrli baǵdarlamalar qabyldanyp, halyq iske bir kisideı uıymshyldyqpen jumylyp otyr. Qarjy máselesine qatysty aıtsaq, Barys jyly edáýir turaqty boldy, únemge, aqshany betaldy shashpaýǵa betburys jasaldy. Bir kúnnen keıin Senat depýttaryn saılaý bastalady. Halyq óz tańdaýyn jasaıdy.
Búgin qoldanystaǵy kúntizbe boıynsha, qańtardyń 12-si. Aı júıesine qarasaq, qańtardyń 19-y. Al qazaqy esepke súıensek, bir kúnnen keıin qańtardyń biri (qazaqsha aı ár aıdyń 14-inen bastalady). Demek, bul apta aıdyń basy men ortasyna dóp kelip tur. Aıdyń basy, ortasy jáne sońy ózgerissiz bolmasyn burynǵylar dáleldep aıtyp ketken, ómir de kórsetip júr. Bul aýa raıynyń qubylatyn ıaǵnı buzylatyn sáti. Endi qys kúshine minedi...
BABALAR BOLJAMY
Qysta...
*...torǵaılar uıasyna mamyq tası bastasa, kún kenetten qatty sýytady.
*...qazdar qańqyldasa, jyly bolady, aıaqtaryn baýyryna tyǵyp jatyp alsa, kún sýytady.
*...kún qulaqtanyp shyqsa, qatty aıaz bolady.
*...túıe ernin jybyrlatyp, jylqy mezgil-mezgil oqyransa, kóktem erte bastalady...
*... «Qardy qylaý ósiredi, balany sylaý ósiredi».