Abaıdyń tuńǵysh balasy Aqylbaı - Aıdostyń tikeleı atasy
… Talǵar taýlaryn baýraılap kele jatqanbyz. Darhan deıtin kásipker inim kenetten "Abaı atamyzdyń Aıdos deıtin urpaǵynan habaryńyz bar ma?" degeni…
Kezinde Danıar esimdi shópsheginiń suhbatyn oqyǵanmyn, Aıdos degen urpaǵynan habarym joq eken. Oılanyp qaldym.
Sosyn "Abaı Qunanbaıulynyń Aqylbaev Aıdos degen tikeleı urpaǵy bar, osy Almatyda turady…" - dedi.
"Múmkin bolsa, baryp sálem bersek qalaı bolar eken?.." dedim. Telefonyna habarlasyp edi, jumys ornynda eken. Ruqsat suradyq. Qarsy bolmady. Bardyq. Jupynylaý kıingen dembelshe kisi aýlaǵa shyqty. Keńirek tanystyq. Áńgimelestik. Qazaqshaǵa shorqaqtaý eken.
Asyldyń synyǵy, altynnyń untaǵy emes pe.., Bolmysynan tektilik, zıalylyq, aqsúıektik ańqyp tur. Kóziniń oty bar. Uly babasyna kelbeti de keletindeı. Boıyn jaman ádetterden múlde aýlaq ustaıtynyn aıtty.
"Abaı atamnyń tuqymy ekenimdi kóp adamǵa aıtpaımyn, myna meıramhanadaǵylar da bilmeıdi. 2020 jyly babamnyń 175 jyldyǵynda Semeıge bardym. "Abaı balalarymen" degen eskertkishtiń ashylýy boldy. Aqylbaı atam men Turaǵul atamdy eki qaptalyna alǵan babamnyń eskertkishi keremet shyǵypty. Osyny arnaıy tapsyryp, jasatqany úshin el Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevqa urpaqtary atynan erekshe rızamyn! " - dedi Aıdos aǵamyz.
Almatynyń "Arbatyndaǵy" málim meıramhanalardyń birinde aýla sypyrýshy bolyp jumys isteıdi eken. Eńbekaqysy - 150 myń teńge. Osyny estigende janymyz júdep, kóńilimiz alaı-dúleı bolyp ketti…
1967 jyly Almaty qalasynda dúnıege kelipti. Ýkraınanyń áıgili Krıvoı rog qalasyndaǵy Avıasıalyq ýchılıshede oqyǵan eken. Oqý bitirgende Keńes Odaǵy kúıregen, sosyn buıyrǵan jumystarmen aınalysypty. Jalǵyz qyzy Aleksandra osy kúnderi Saratov qalasynda turady.
Shejire boıynsha: Abaı – Aqylbaı – Álimqul – Baǵfur – Ernest – Aıdos.
Iaǵnı, Aıdos aǵamyz Abaı atamyzdyń nemenesi bolady.
Hakim Abaıdyń saqtalyp qalǵan beınesiniń biri - Dildádan týǵan tuńǵysh balasy Aqylbaı jáne Áıgerimnen týǵan uly Turaǵulmen túsken tarıhı fotosy.
Sol Aqylbaı Abaıuly - Aıdostyń tikeleı atasy, famılıasy da - Aqylbaev.
Aqylbaı - Qunanbaıdyń kishi áıeli Nurǵanymnyń qolynda ósken. On jasqa tolǵan kezinde Ǵabıthan degen tatar moldaǵa oqýǵa barǵan, onda 4-5 jyl bilim alǵan.
Jalpy, Aqylbaı da talantty adam bolǵan. Dombyramen án aıtyp, óleń jazǵan.
Aqylbaıdyń 1895 jyly Ábdirahman ólimine, keıin 1904 jyly inisi Maǵaýıa qaıtys bolǵanda shyǵarǵan joqtaýy da bar. Aqylbaıdy shyǵarmashylyq tulǵa retinde tanytqan «Zulys» jáne «Daǵystan» («Qıssa-Júsip») poemalary. Aqylbaı 1904 jyly Semeı qalasynda qaıtys bolady, beıiti búgingi Abaı oblysy, Abaı aýdanyndaǵy óziniń qystaýy – Tyshqan bulaǵynyń basynda.
P.S. Aıdos aǵamyzdyń jumysy saǵat 16.00-de aıaqtalady eken. Biliner-bilinbes sebezgilep jaýyp turǵan jańbyr da toqtaǵan. "Úıińizge deıin shyǵaryp salaıyq" dep edik, qarsy bolmady. Az ýaqyt kúttik. Shaǵyndaý dorbasyn kóterip shyqty. Tıisti meken-jaıǵa alyp keldik. Bes qabatty kóne úıdiń besinshi qabatynda bir bólmeli úıde zaıybymen turatynyn aıtty...
Uly Abaıdyń sońǵy tuıaǵy ǵoı. Danıar degen nemere baýyry baryn aıtty, kóp jyldardan beri baılanystary joq sekildi. Erkek ataýlydan qalǵan osy ekeýi ǵana eken.
Adamzattyń oıshyly atanǵan uly babamyzdyń urpaǵy osyndaı áleýmettik taýqymette júrgeni ulttyǵymyzǵa, eldigimizge syn emes pe?!
Oılanaıyq!