Qazaqstannyń valúta naryǵy syrtqy naryqtardaǵy jaǵdaıdyń nasharlaýy sebepti shetel valútasyna suranystyń ósý kezeńin bastan ótkerip otyr
Ulttyq Banktiń qubylmalylyq pen alypsatarlyq ahýal kezeńindegi áreketteri týraly QRUB Tóraǵasynyń orynbasary Álıa Moldabekova suhbatynda aıtyp berdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Nationalbank.kz-ke silteme jasap
– Keshe bırjalyq valútalyq saýda-sattyqta osy jyldyń basynan beri mámilelerdiń eń joǵary kólemi tirkeldi, teńge baǵamy bir dollar úshin 436 teńge deńgeıine deıin álsiredi. Buǵan ne sebep boldy?
– Shynynda da, keshe, 2 jeltoqsanda, bırjadaǵy teńge-dollar jubymen saýda-sattyq kólemi 292 mln AQSH dollaryna jetti, bul 2020 jylǵy sáýirden bastap rekordtyq deńgeıge jatady. Saýda-sattyq kóleminiń ósýi jáne bir dollar úshin 436 teńge belgisine deıin baǵamnyń álsireýi shetel valútasyna suranystyń artýy aıasynda oryn aldy, ol mynadaı faktorlarǵa tikeleı baılanysty boldy.
Birinshiden, «omıkron» shtamynyń taralýyna qatysty alańdaýshylyqtyń artýyna baılanysty munaı baǵasynyń kúrt quldyraýy sebep boldy. Máselen, 1 jeltoqsanda Brent surypty munaıdyń belgilengen baǵasy bir barel úshin 70 dollardan tómen túsip, bıylǵy jylǵy tamyzdan bastap eń tómengi deńgeı – 68,14-ke jetti.
Ekinshiden, munaı baǵasynyń jergilikti eń tómengi deńgeıge deıin tómendeýi kompanıalar men jeke tulǵalar tarapynan shetel valútasyna qosymsha ishki suranysty týyndatty. 1 jeltoqsan Qazaqstanda demalys kúni bolǵandyqtan, suranystyń bir bóligi EDB onlaın platformalary arqyly iske asyryldy. Sondyqtan júıeleri valútany onlaın aıyrbastaýǵa múmkindik beretin barlyq bankter 2 jeltoqsan kúni tańerteń «qysqa» pozısıada boldy, ıaǵnı olar jumys ýaqytynan tys ýaqytta óz klıentterine satylǵan valútany satyp alýǵa májbúr boldy.
Al suranystyń bir bóligi saýda-sattyq ashylǵannan keıin birden bırja naryǵyna tústi. Sondyqtan, keshe bankter óz klıentterine «qysqa» pozısıany jabý jáne jańadan kelip túsken ótinimderdi oryndaý úshin valúta satyp aldy.
Úshinshiden, shetel valútasyna aıtarlyqtaı suranys beırezıdent ınvestorlar tarapynan da týyndady. Damýshy naryqtardan valútanyń jahandyq áketilýi aıasynda beırezıdentter teńgeden shetel valútasyna keri konverttedi. Suranystyń artýy bankaralyq naryqtaǵy baǵa belgileýge áser etti, munda satyp alý baǵamy bir dollar úshin 441 teńgege deıin jetti.
Shetel valútasyna suranystyń onyń usynysynan aıtarlyqtaı asyp túsýi aıasynda valúta naryǵyndaǵy jaǵdaıdy turaqtandyrý maqsatynda Ulttyq Bank 2 jeltoqsanda 64,6 mln AQSH dollary kóleminde ıntervensıa júrgizdi. Bul alypsatarlyq ahýaldyń kúsheıýine jáne aıyrbastaý baǵamynyń turaqsyzdandyratyn aýytqýlaryna jol bermeýge múmkindik berdi. Bankterdiń qysqa pozısıalaryna jáne beırezıdentterdiń shyǵýyna baılanysty qosymsha suranys tolyq kólemde qanaǵattandyryldy.
Naryqtardaǵy jaǵdaı qubylmaly bolyp qalýda. FRJ basshysy Dj. Paýeldiń sandyq jeńildetý baǵdarlamasyn barynsha qysqa merzimde toqtatý týraly sońǵy málimdemesi aıasynda AQSH dollarynyń jahandyq nyǵaıýy jalǵasýda.
İshki naryqta valútaǵa suranys saqtalýda. Jyldyń sońyna taman kompanıalar búdjetti ıgerýdiń, tólemderdi júzege asyrýdyń belsendi kezeńin iske asyrýda, bul shetel valútasyna suranysty qoldaıdy.
Óndiris kólemin birtindep ósirý týraly aldyńǵy ýaǵdalastyqty kúshinde qaldyrý jónindegi keshegi OPEK+ sheshimine qaramastan, munaı baǵasyn belgileý bastapqy overreaction (red. shamadan tys yqpal etý) qalpyna keltirdi jáne bir barel úshin 70 dollar shamasynda jabyldy.
Jaǵdaıdyń odan ári damýy kóbinese koronavırýstyń jańa shtammynyń taralý qarqynyna jáne onyń vaksınalarǵa tózimdiligine qaraı anyqtalady. Ulttyq Bank jaǵdaıdy muqıat qadaǵalap otyrady jáne naryqty qoldaý úshin qoldan kelgen sharalardy qabyldaýǵa daıyn.