Mamyrda jyldyq ınflásıa 14%-dy qurap, jedeldeýin jalǵastyrdy.
Ulttyq banktiń aqsha-kredıt saıasaty jónindegi komıteti bazalyq mólsherlemeni +/– 1,00 p.t. paıyzdyq dálizimen jyldyq 14% deńgeıinde belgileý týraly sheshim qabyldady, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Tıisinshe ótimdilikti usyný jónindegi turaqty qoljetimdi operasıalar boıynsha mólsherleme 15%, al ótimdilikti alý jónindegi turaqty qoljetimdi operasıalar boıynsha mólsherleme 13% bolady.
Sheshim qysqa merzimdi jáne orta merzimdi perspektıvada ınflásıa táýekelderiniń aǵymdaǵy teńgerimi, sondaı-aq Ulttyq banktiń jańartylǵan boljamdary eskerile otyryp qabyldandy. Bazalyq mólsherlemeniń osy deńgeıi jańa kútpegen ózgerister bolmaǵan jaǵdaıda 2024 jylǵa qaraı ınflásıanyń birqalypty tómendeýin qamtamasyz etedi.
Aqsha-kredıt talaptary 2023 jyly ınflásıalyq prosesterdiń baıaýlaýyna qaraı qalpyna keledi.
2022 jylǵy mamyrda jyldyq ınflásıa 14%-dy qurap, jedeldeýin jalǵastyrdy. Bul rette tutynýshylyq baǵalar ındeksiniń barlyq quramdas bólikteriniń jyldamdaýyn atap ótken jón. Tamaq ónimderi baǵasynyń ósýi jyldyq ınflásıaǵa barynsha kóp úles qosýda. Taýar jetkizýdiń logıstıkalyq tizbekterindegi úzilisterdiń jáne turaqty suranystyń aıasynda ımportty quraýyshy joǵary taýarlar baǵasynyń ósý úrdisi jalǵasty. Retteletin komýnaldyq qyzmetter men JJM baǵasynyń kóterilýine moratorıı ınflásıany tejep otyr.
Aılyq ınflásıa mamyrda 1,4%-ǵa deıin (sáýirde – 2%) baıaýlaýyn jalǵastyrsa da, ortasha tarıhı normadan asyp, joǵary bolyp otyr.
Aılyq ınflásıanyń báseńdeý qarqynynyń tómen bolýy oń fıskaldyq serpin kezindegi turaqty ishki suranysqa, ári joǵary ınflásıalyq kútýlerge de baılanysty.
2022 jylǵy mamyrda bir jyl burynǵa kvantıfıkasıalanǵan ınflásıalyq kútýler 11,7% boldy. Bıylǵy sáýir-mamyrda osy jyldyń naýryzyndaǵy kúrt ósýden keıin bir jyl burynǵa ınflásıalyq kútýler birshama tómendedi.
Bir jyl kezeńinde baǵanyń ósýin kútetin respondentter muny azyq-túlik ónimderiniń qymbattaýymen baılanystyrdy. Inflásıany qabyldaý da joǵary deńgeıde saqtalýda.
Ekonomıka kútkennen tezirek ósýde. 2022 jylǵy qańtar-sáýirdiń qorytyndysy boıynsha JİÓ 4,4%-ǵa ósti. Álemdegi geosaıası jaǵdaıǵa jáne KQK munaı qubyryndaǵy apatqa qaramastan, ekonomıkanyń ósýi jalǵasty.
Shıkizattyń álemdik baǵasynyń ósýi jáne karantın shekteýlerin alyp tastaý aıasynda ekonomıkanyń barlyq negizgi salalary joǵary ósý qarqynyn kórsetýde.
Tutynýshylyq suranystyń kórsetkishteri oń dınamıkany kórsetýde. Máselen, bıylǵy jylǵy sáýirde eldegi qańtardaǵy oqıǵalarǵa baılanysty edáýir quldyraǵannan keıin bólshek saýda aınalymynyń ósýi qalpyna keldi. Atap aıtqanda, bıylǵy jylǵy birinshi toqsanda teris aımaqta bolǵan azyq-túlik ónimderiniń taýar aınalymy qalpyna keldi. Tutynýshylyq kredıtteýdiń ósýiniń saqtalýy aqpanda azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlardyń taýar aınalymynyń tez qalpyna kelýine sebepshi bolyp, bıylǵy jylǵy sáýirde odan ári jedeldedi.
2021 jyldyń sońynda sál baıaýlaǵannan keıin 2022 jylǵy birinshi toqsanda turǵyn úı qurylysyna ınvestısıalardyń ósýi jedeldedi, bul turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý maqsatyna zeınetaqy jınaqtaryn merziminen buryn alý kóleminiń ulǵaıýy aıasynda halyqtyń joǵary suranysymen baılanysty boldy.
Osynyń aıasynda jyljymaıtyn múlik naryǵyndaǵy baǵalar jyldyq mánde kóterilý úrdisin saqtap otyr.
Álemdik ekonomıkanyń buryn boljanǵannan álsiz ósýi kútilýde. 2022-2023 jyldary álemdik ekonomıka 3,6%-ǵa ulǵaıady (HVQ-nyń 2022 jylǵa arnalǵan aldyńǵy boljamy – 4,4%, 2023 jylǵa – 3,8%). Consensus Ecs boljamy boıynsha Reseıde 2022 jyly ekonomıkanyń 9%-ǵa, 2023 jyly 1,4%-ǵa qysqarýy kútiledi. Qytaı ekonomıkasynyń ósý qarqyny báseńdep, 2022 jyly 4,7%, 2023 jyly 5,1%-dy quraıdy. EO-da 2022 jyly ekonomıkanyń ósý qarqyny 2,8% jáne 2023 jyly 2,3% deńgeıinde bolady dep kútilýde.
Saýda áriptes elderdegi ınflásıanyń jedeldeýi jalǵasty. Eýroaımaqtaǵy ınflásıa 2022 jylǵy mamyrda energıa tasymaldaýshylar baǵasynyń ósýi aıasynda 8,1%-ǵa deıin jedeldedi, bul rette ınflásıanyń sharyqtaý shegi 2022 jylǵy ekinshi toqsanda kútilýde. Bıylǵy jylǵy sáýirde Reseıde ınflásıa azyq-túlik jáne azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlardyń qymbattaýy aıasynda 17,8% qurady. Qytaıda ınflásıanyń 2022 jylǵy sáýirde qazirgi 2,1% deńgeıinen, alaıda tutynýshylyq belsendiliktiń álsiz ósýine baılanysty birqalypty qarqynmen odan ári jedeldeıdi dep boljanady.
FAO-nyń azyq-túlik baǵalarynyń ındeksi eki aıda qatarynan shamaly tómendeýine qaramastan, bıylǵy jylǵy mamyrda 157,4 tarmaqty qurap, rekordtyq deńgeıge jaqyn bolyp otyr. Mamyrda ósimdik maılarynyń, sút ónimderiniń jáne qanttyń baǵasy tómendedi. Sonymen qatar dándi daqyldar men et baǵasynyń shaǵyn ındeksteri ósti.
Álemdik naryqta munaıdyń joǵary baǵasy EO-nyń Reseı munaıyna ishinara embargosymen qoldaý tapty, sonymen birge koronavırýstyń taralýyna baılanysty Qytaıda karantınnyń qaıtalaný qaýpimen tejelip otyr.
Budan keıin energıa tasymaldaǵyshtarǵa joǵary baǵanyń jáne ortalyq bankterdiń jetekshi ekonomıkalardy yntalandyrý baǵdarlamalaryn qysqartý qysymymen suranys birshama álsireıdi dep kútilýde. 2022 jyldyń sońyna qaraı AQSH-ta jáne OPEK+ elderinde munaı óndirýdiń kútiletin ósýine baılanysty (2022 jyldyń sońyna qaraı kelisim qoldanysynyń toqtatylýyna baılanysty) baǵalar birshama tómendeýi yqtımal. Osylaısha, 2022 jyly munaıdyń ortasha baǵasy bir barel úshin 100 AQSH dollary shamasynda, al 2023 jyly – 90 AQSH dollaryna jýyq bolady dep boljanýda. Halyqaralyq uıymdardyń boljamdaryn jáne munaıǵa baǵa belgileýdiń budan keıingi traektorıasyna áser etetin faktorlardy eskere otyryp, bazalyq senarı boıynsha Brent markaly munaıdyń baǵasy boljamdyq kezeńniń sońyna deıin bir barel úshin 90 AQSH dollary deńgeıinde aıqyndaldy.
Ulttyq Banktiń jańartylǵan boljamdary boıynsha 2022 jyly Qazaqstanda ekonomıkanyń damýy 2,8-3,8% deńgeıinde qalyptasady.
JİÓ-niń dınamıkalyq ósý qarqyny 2022 jylǵy qańtar-sáýirde qalyptasqan joǵary faktige, sondaı-aq jyldyń sońyna deıin ekonomıkanyń barlyq negizgi salalarynda kútiletin oń dınamıkaǵa baılanysty bolady.
Alaıda, geosaıası daǵdarys, syrtqy suranystyń álsireýi jáne taýar jetkizý tizbeginiń qaıta qurylýy ekonomıkanyń ósý qarqynynyń jyldamdaýyn tejeıtin bolady.
Geosaıası belgisizdik aıasynda Qazaqstannyń eksporttyq jetkizilimderiniń halyqaralyq naryqtarǵa qol jetkizýiniń yqtımal problemalary JİÓ boljamynyń táýekeli bolyp tabylady, bul ony iske asyrý kezinde JİÓ-niń ósý boljamyn meılinshe tómen qarqyn jaǵyna qaraı qaıta qaraýǵa teris áser etýi múmkin.
2023 jyly JİÓ-niń ósý qarqynynyń 3,5%-4,5%-ǵa deıin údeıtini boljanýda. Ekonomıkadaǵy belgisizdiktiń tómendeýimen birge eksporttyq jáne ımporttyq taýar jetkizý tizbeginiń kútiletin qalpyna kelýi, OPEK+ sheńberinde shekteýlerdiń azaıýyna baılanysty 2022 jylmen jáne munaı óndirýshi elder mámilesiniń boljamdy aıaqtalýymen salystyrǵanda energıa resýrstaryn óndirý kóleminiń edáýir ósýi ekonomıkanyń damýyna yqpal etetin bolady. İshki suranystyń oń dınamıkasynyń saqtalýy da qoldaý kórsetedi. 2024 jyly iri munaı-gaz jobalaryn iske asyrýdy esepke alǵanda, kútpegen ózgeristerdiń teris áseriniń bolmaýy jáne munaı óndirýdiń aıtarlyqtaı ulǵaıýy aıasynda ekonomıkanyń ósetini boljanyp otyr.
Osy bazalyq mólsherleme jónindegi sheshimdi esepke alǵanda, 2022 jyldyń sońyna qaraı ınflásıa 13-15% deńgeıinde boljanady. Syrtqy jáne ishki azyq-túlik naryqtaryndaǵy baǵalar dınamıkasyn eskere otyryp, tamaq ónimderi baǵasynyń aıtarlyqtaı ósetini kútiledi. 2022 jyldyń ekinshi jartysynda olardyń kóterilýine, sondaı-aq joǵary ınflásıalyq kútýler jaǵdaıynda naryqtyq qyzmetterdiń baǵasyn ósirýge moratorıı qoldanysynyń aıaqtalýyna baılanysty retteletin komýnaldyq qyzmetter baǵasynyń kúrt ósýiniń eleýli táýekelderi bar. Bul boljam Úkimettiń ınflásıa deńgeıin baqylaý jáne tómendetý jónindegi sharalar keshenin eskere otyryp qalyptastyryldy, ony tabysty iske asyrý ınflásıanyń boljamnyń tómengi shegine deıin tómendeýine múmkindik beredi.
2023 jyly ınflásıa 2022 jylǵy joǵary baza esebinen ketý, bazalyq mólsherleme boıynsha qabyldanǵan sheshim, syrtqy ınflásıalyq qysymnyń birtindep tómendeýi jáne iske asyrý josparlanyp otyrǵan kontrsıkldik búdjettik qaǵıda aıasynda birtindep 7,5-9,5%-ǵa deıin baıaýlaıdy. 2024 jyly syrtqy, sol sıaqty ishki jańa kútpegen ózgerister bolmaǵan jaǵdaıda ınflásıa targetteletin dálizden áli de tys bolady, bul rette onyń joǵarǵy shegine qaraı baıaýlaıtyny boljanyp otyr.
Inflásıa jedeldeýiniń negizgi táýekelderi álemdegi geosaıası jaǵdaı aıasyndaǵy belgisizdikke, kapıtaldyń damýshy naryqtardan damyǵan naryqtardyń paıdasyna áketilý yqtımaldyǵyna, syrtqy, atap aıtqanda Reseıden ınflásıa ımportyna, sondaı-aq usynys faktorlary tarapynan táýekelderge jáne turaqsyz ınflásıalyq kútýlerge baılanysty. Sonymen qatar 2022-2024 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańda kózdelgen parametrlermen salystyrǵanda búdjet shyǵystaryn arttyrý jaǵyna qaraı yqtımal qaıta qaraý boljamnyń mańyzdy táýekelderiniń biri bolyp tabylady.
Bazalyq mólsherleme boıynsha budan keıingi sheshimder ınflásıanyń naqty dınamıkasynyń boljamdy traektorıaǵa sáıkestigine jáne syrtqy ortada jáne ishki ekonomıkada qalyptasyp otyrǵan táýekelder teńgerimine baılanysty qabyldanatyn bolady.
Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Bankiniń Aqsha-kredıt saıasaty komıtetiniń bazalyq mólsherleme boıynsha kezekti josparly sheshimi 2022 jylǵy 25 shildede Nur-Sultan qalasynyń ýaqyty boıynsha saǵat 15:00-de jarıalanatyn bolady.