Aıdyń 20–25-i kúnderi aralyǵynda Sáýir amaly ótti. Dalanyń adal qustary: qaz-úırek, t.b. jumyrtqa sala bastady. 28-29 sáýirde sýyq jel soǵyp, ol 2-3 kúnge sozylady. Tobylǵy men qaraǵan búrshigin jarady. Qarıalar bul amaldy «Tobylǵy jarǵan» deıdi. Tobylǵynyń búrshik jarýymen birge, ósimdik tamyr jaıady (soltústik óńirde), kók shyǵady, tabıǵat jasyl túske enedi. «Toń ketti, tobylǵy búrshik jardy» dep malshylar qýanady. Qazir osy amal júrip jatyr...
Tobylǵy – raýshan gúldiler tuqymdasyna jatatyn kóp jyldyq buta. Búginde Qazaqstandaǵy dalaly, taýly jerlerde ósetin 10 túri bar. Tobylǵyny babalarymyz kóptegen aýrýlardy emdeý úshin paıdalanǵan. Tobylǵynyń tunbasymen irińdi jarany jýyp, tazalaǵysh retinde de qoldanǵan. Bul tásil medısınada áli qoldanylyp keledi. Tobylǵy sháıin júrek, bas aýyrǵanda, júıke júıeleri sharshaǵan kezde iship otyrǵan.
Aıdyń sońyna qaraı dala tasbaqasy qysqy uıqysynan oıanyp, jer betine shyǵady. Osy kezde birneshe kún qatarynan shańdy, borandy qatty jel soǵady. Ol «Tasbaqa daýyly» dep atalady. Qysqy uıqysynan oıanǵan álsiz tasbaqa saýytynyń ústinde qalǵan qum, topyraqty ózdiginen túsire almaıdy, sol soǵatyn daýyl ushyryp áketedi. Mine, tabıǵattyń keremeti degen osy emes pe?
Úsh kúnnen keıin amaly kóp, qarbalasy mol mamyr aıy tabaldyryqtan attaıdy. Mal tóldep, kógen keńeıip, óris keńeıip, jańa tirshilik jar salady. Qoı qyrqý, jylqy kúzeý, túıe júndeý, bıe baılaý degendeı, qym-qýyt tirshilik bastalady. Qustardyń uıa salyp, jumyrtqasyn shaıqaýy, balapanyn shyǵarýy osy aıdyń enshisinde. Elimizdiń ońtústik aımaqtarynda dala, egis jumystary qarqyn alady.
Mamyr sózi kóne túrki tilinde – toqshylyq, qońdaný uǵymyn bildiredi eken. Mamyrda adamnyń erni aqqa tıedi, sút kóbeıedi ári qoıýlanyp, maılylyǵy artady. Sáýirdi «kók ishek aıy» degen babalarymyz mamyrdy «maı ishek» dep ataýy tegin temes.
Qazaqy paıymnyń aıtýynsha, sáýirdiń sońy men mamyrdyń basynda (27 sáýir men 4 mamyr aralyǵynda) Almatyda aýa raıy qubylmaly bolatyn syńaıly. Jaýyn-shashyn kóbeıedi, dúrkin-dúrkin ekpindetip jel turýy, naızaǵaı oınaýy ǵajap emes. Biraq kún jylylyǵyn saqtaıdy.
Qazir Almatyda jemis aǵashtary túgeldeı gúldep, jaınap tur. Órik pen shıe túınek sala bastady. Arý qala san alýan gúlderimen, tolassyz tirshiligimen erekshe qulpyra túsýde. Kóktem shyqqansha alda áli birqatar amaldar baryn umytpaǵan jón. «Qyzyl jumyrtqa», «Saratan-zaýza», «Quralaıdyń salqyny» amaldary kezek kútip tur. Jańa aıdyń úshinshi jańasyn kórdik. Keýdesi kóterilip, jaılasyp jatyr. Mundaıdy qazaq «ózine jaıly, sharýaǵa jaısyz» degen...
Mamyr aıynyń alǵashqy onkúndigine arnalǵan babalar boljamy:
*Torǵaı erte jumyrtqalasa, kún erte jylynady.
*Kún kóp kúrkirese, egin, shóp mol shyǵady.
*Qur men shil qurqyldap pana izdese, uzamaı boran bastalatynyn bildirgeni.
*Qyrǵaýyl mazasyzdanyp, qatty aıqaılasa, jer silkinetin kórinedi…
*Qustar ertemen jem izdeýge asyqsa, kún jaýyndy bolady dep kútken jón.