QR İİM Ákimshilik polısıa komıtetiniń jaýabynda "Tótenshe jaǵdaı týraly" zań boıynsha komendanttyq saǵat erejelerin buzǵan adamdardy polısıa nemese áskerı patrúl jasaǵy komendanttyq saǵat aıaqtalǵanǵa deıin, al ózimen birge qujattary joq adamdardy – olardyń jeke basyn anyqtaǵanǵa deıin, biraq 48 saǵattan asyrmaı ustaı alady. Ustalǵan adamdardyń janynda bolǵan zattar men kólik quraldary tekserilýi múmkin.
Jalpy alǵanda, tótenshe jaǵdaı engizilgen kezde jeke basty kýálandyratyn qujattardy tekserý, ústi-basyn tintý, ustalǵan adamdardyń zattary men kóligin tekserý sıaqty sharalar men ýaqytsha shekteýler qarastyrylady.
Almaty oblystyq advokattar alqasynyń advokaty Aleksandr Lısıchenkonyń aıtýynsha, polısıa qyzmetkerleri, áskerı qyzmetshiler jáne Ulttyq ulan qyzmetkerleri tótenshe jaǵdaı kezinde kóshedegi adamdardy toqtatyp, olardyń qujattaryn tekserip, tintý júrgize alady.
Bul barlyq qurylymdardyń qyzmetin retteıtin salalyq zańdarda qarastyrylǵan. Tótenshe jaǵdaı kezinde osy atalǵandardyń barlyǵy kóshede azamattardy toqtatyp, tekserýge quqyly. Tájirıbe kórsetip otyrǵandaı, tótenshe jaǵdaı kezinde bizde qoǵamdyq tártipti qorǵaýmen aınalysatyn patrúlder ishki ister organdarynyń ókilderinen, ne áskerı qyzmetshilerden, ne Ulttyq ulannan quralady.
Advokat Aleksandr Lısıchenko
Advokattyń aıtýynsha, eger toqtatylǵan adamnan qandaı da bir quqyqbuzýshylyq jasaý belgileri nemese tótenshe jaǵdaıdy buzý belgileri, komendanttyq saǵatty buzý jáne taǵy basqasyn baıqasa, onda oǵan tintý júrgiziledi. Al kóshede kóringenniń barlyǵyn jaǵalaı toqtatý jáne oǵan eshqandaı kúdiksiz sekemdene qaraý zańsyz bolyp tabylady.
İİM tótenshe jaǵdaı kezinde jergilikti aýmaqtyń komendanty óz buıryqtary ári qaýlysymen turǵyndar úshin shekteýler engize alady, mysaly turǵylyqty jerinen belgilengen merzim ishinde ketpeý túrinde dep túsindirdi.
Sol eldi mekenniń turǵyndary bolyp tabylmaıtyn ári osy talapty buzýshylar óz shyǵyny esebinen jyraqqa shyǵarylady. Erejeler men tyıymdardy buzý ákimshilik nemese qylmystyq jaýapkershilikke ákelip soqtyrady. Sondyqtan belgilengen rejımdi buzǵan adamdar ustalyp, polısıa organdaryna zańdy túrde jetkizilýi múmkin.
Tótenshe jaǵdaı kezinde komendanttyq saǵatty buzý, tótenshe jaǵdaıǵa baılanysty engizilgen erejeler men shekteýlerdi elemeý adamdy ustaýǵa qosymsha sebepter bola alýy múmkin. Mysaly, eger adamnan qylmystyń qandaı da bir belgileri syrttaı baıqalsa: atys nemese sýyq qarý nemese onyń kıiminde qannyń izderi, qandaı da bir jaraqattar bolsa, onda mundaı jaǵdaılarda ony toqtatyp, ustaýǵa da bolady. Polısıa ókilderi, ishki ásker sarbazy, Ulttyq ulan jáne Ulttyq qaýipsizdik komıteti qyzmetkerleri de mundaı azamattardy ustap, quqyq qorǵaý organdaryna jetkize alady.
Aleksandr Lısıchenko
Qandaı da bir quqyq buzýshylyq-ákimshilik nemese qylmystyq buzýshylyq jasady dep boljaýǵa negiz bolǵan kezde ǵana adamdy ishki ister organdaryna jetkizýge bolady.
QR İİM atap ótkendeı, zań boıynsha azamattardyń jeke ómiri, jeke jáne otbasylyq qupıasy zańmen qorǵalady. Árkimniń jeke salymy, jınaǵan jınaǵy, jazysqan hattary, telefon arqyly sóılesken sózderi, poshta, telegraf arqyly joldanǵan jáne ózge de habarlarynyń qupıalylyǵyna quqyǵy bar.
Tintý men tárkileý sotqa deıingi tergep-tekserý kezinde tergeý sýdıasynyń sanksıasy, qaýlysy boıynsha júrgizilýi múmkin.
Biraq tárkileýge jatatyn zat qylmystyq jáne basqa da zańsyz maqsattarda paıdalanylýy múmkin degenge naqty qaýipti tanytqan erekshe jaǵdaılarda sotqa deıingi tergep-tekserýdi júzege asyratyn adamnyń qaýlysy boıynsha, ıaǵnı tergeý sýdıasynyń sanksıasynsyz da alynýy múmkin, biraq keıinnen bul materıaldar tergeý sýdıasyna bir táýlik merzimde joldanýy tıis. Eger bul proses zańsyz jasalsa, onda tárkileýden keıin shyǵarylǵan qorytyndylar is boıynsha dálel retinde qabyldanbaıdy.
Bul másele quqyqtyq turǵydan alǵanda birshama kúrdeli. Uıaly telefondy jáne ishindegisin tekserý tek tergeý sotynyń sanksıasymen nemese adamnyń kelisimimen júrgizilýi kerek. Demek, tekserýdi júrgizetin qyzmetkerdiń talap etýge quqyǵy joq, ol suraýǵa quqyly. Eger azamat onyń bul ótinishinen bas tartsa, qyzmetker óz erkimen sheshim qabyldaıdy. Biraq ol telefondy tartyp alyp, ony májbúrlep teksere almaıdy. Uıaly telefondy alý tek tergeý sotynyń sanksıasymen júzege asyrylýy kerek.
Aleksandr Lısıchenko
Basa nazar aýdarýdy qajet etetin zańnamalyq jaıttar bar. Uıaly telefondy alý naqty qylmystyq is boıynsha sotqa deıingi tergeý aıasynda qarastyrylady. Biraq tótenshe jaǵdaı rejıminde tekserý júrgizilip jatqan adamǵa qatysty naqty qylmystyq is tergelmeıdi. Iaǵnı, is-áreketter ákimshilik zańnama arqyly júzege asyrylady.
Sondyqtan TJ rejımi jaǵdaıynda adam uıaly telefonyn kórsetýden bas tartsa, qyzmetker basqa sebepterge baılanysty, mysaly eger kólikte basqa da tárkileýge jatatyn zattar ári onyń quqyq buzýshy ekenin rastaıtyn qujattar bolsa, ol adamdy tekserý úshin jáne odan uıaly telefondy alý úshin zańda belgilengen tártippen ishki ister organdaryna jetkize alady.
Aleksandr Lısıchenko
Eger adam polısıa qyzmetkeriniń áreketi zańsyz dep sanasa, oǵan uıaly telefonyn kórsetpeýge quqyly. Biraq eger qyzmetkerdiń is-áreketi anyq zańdy bolyp, sonymen qatar azamat oǵan qarsy tursa, onda onyń is-áreketterinde bılik qyzmetkerine qarsylyq kórsetý turǵysynda quqyqbuzýshylyq belgileri boı kórsetken bolady.
Jappaı tártipsizdikterge, zańsyz áreketter jasaýǵa jáne taǵy basqasyna shaqyratyn qandaı da bir habarlamalardy taratýmen aınalysqanyn aıǵaqtaıtyn málimetter azamattyń uıaly telefonyn tekserýge negiz bola alady. Mysaly, sol sekildi kólikti tekserý kezinde onda qarý-jaraq dúkeninen urlanǵan bolýy múmkin qarý tabylǵan jaǵdaıda. Tıisinshe, onyń kimdermen baılanysta bolǵanyn tekserý kerek bolady. Múmkin ol bul qarýdy bireýge berý úshin alyp bara jatqan shyǵar. Bul jaǵdaı da uıaly telefondy tekserýge negiz bola alady.
Aleksandr Lısıchenko
Eger azamat uıaly telefonyn berýden bas tartsa, qyzmetkerler ony ustap, odan ary tekserý úshin ishki ister organdaryna jetkizýge quqyly. Tótenshe jaǵdaı kezinde komendatýraǵa aparady.