Til úırený - zaman talaby
Ábý Nasyr Ál-Farabı babamyz zamanynda 70 tildi emin erkin meńgergen desedi. Haqymyzda «bir til bilseń bir adamsyń, eki til bilseń eki adamsyń» degen sóz bar. Tegi dóp aıtylǵan. Rasynda, qazirgi tańda kóp til meńgergen adamdardar suranysqa ıe bolýda. Olar álemdi kezedi. Bir jaǵynan teorıalyq turǵyda alǵan bilimderin, tájirbıelik maqsatta jetildiredi. Osylaısha bir oqpen eki qoıan atady. Bul da bolsa, zamannyń adam balasyna bergen múmkindigi ispetti.
Til bilýdiń mańyzy zor. Búgingi tańda kóp tilderdi ıgerip, nápahasyn taýyp júrgender qatary artqan. Ǵalymdar polıglot bolýǵa qyzyǵýdy jón kóredi. Nege deseńiz? Óıtkeni, til bilip ony jaqsy meńgergenińiz ózińizge jaqsy. Deıturǵanmen, ony kádege jaratý – nur ústine nur bolar edi. Bir jaǵynan ýaqyttyń talaby osy. Ekinshi bir qyrynan, alǵanda adamnyń oılaý qabiletin arttyratyn kórinedi. Sebebi, siz oılanǵan kezde mı qurylysynyń qatpary qozǵalatyn kórinedi. Sonyń nátıjesinde, sergektik pen jyldam oılaný syndy daǵdylar qalyptaspaq. Egerde osynyń bárin óz retimen, jón-joralǵysymen paıdalana alsańyz, úlken jetistikterge jetýdiń baspaldaǵy bolmaq.
...Kásiptiń kózine aınaldyrý. Dúnıejúzinde til úırenip ony kásipke aınaldyrǵandar kóp bolǵan. Kırıll Stasevıch «Shet tilin bilý kez kelgen jasta zerek oılaýǵa paıdasyn tıgizedi» deıdi. Sóziniń jany bar. Máselen, syrt jaqqa barsańyz, mindetti túrde sol memlekettiń tilin ıgerýińiz shart. Óıtpeseńiz ash qalasyz. Tipti, nan surap jeı almaýyńyz múmkin. Sebebi, qajettilik solaı. Mysaly, AQSH bardyńyz. Sonda jumys jasaǵyńyz keldi. Aǵylshyn tilin bilý shart. Onsyz qımyldaı almaısyz. Qımyldamaq túgili sý satyp alý muń bolmaq. Eger de az-azdap bolsyn bilseńiz, ármen qarata damytý jeńildeı túspek. Sol sebepti de birtindep úırengen abzal.
Kásiptiń kózine aınaldyrý degenimizdiń bir syry osynda jatyr. Al óz elińizde júrseńizde paıda ákeledi. Birtindep, ózińiz biletin aǵylshyn, fransýz, túrik tilderinen dáris ótkizýińizge bolady. Qazir osylaı repıtıtor bolatyndar sany artýda. Sebebi, olar osynyń kiltin tapty. Til ıgerdi, odan qarajat tabýdyń jolyn bildi. Sóıtip, óz-ózin asyraýǵa kiristi. Bul da bolsa zamannyń talaby.
Túıin. Burynǵy zaman kelmeske ketip, jańa álemniń esigin ashyp jatqandaımyz. Jastarymyz qıynnan qıystyryp, túrki halqynyń til semıasyna jatpaıtyn, qytaı, japon, nemisti úırenýde. Qarap zer salsańyz, úsheýi úsh túrli. Bir birine uqsamaıdy. Soǵan qarap, adamzattyń búgingi qoǵamǵa degen oıy ózgergendigin baıqaımyz. Bálkim, muny adam balasynyń zamnnyń yǵyn bilgendigi dep túsinsek artyq bolmas. Til úırenip, ony kádege jaratqandar, bárinen ozǵandar desek qatelespeımiz.