Elbasy N.Á.Nazarbaev Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵyna arnalǵan saltanatty jıynda sóılegen sózinde:
«Osydan otyz jyl buryn Tuńǵysh Prezıdent retinde qyzmetime kiriser aldyndaǵy saltanatta maǵan halqymyzdyń abyz aqsaqaly Shákir Ábenov dana babalar dástúrimen aq batasyn bergen bolatyn», -dep atap ótti.
Joǵarydaǵy sýret barsha qazaqstandyqqa tanys. Alaıda alǵashqy Prezıdentke aq batasyn bergen aqsaqaldyń kim ekenin kópshilik bile bermeıdi. Almaty-akshamy.kz tilshisi mereke kúni saıtymyzdyń oqyrmanyna Shákir Ábenuly jaıynda maǵlumat bermek.
Ǵasyr tulǵasy
Shákir (Muhamedshúkir) Ábenuly 1901 jyldyń 1 naýryzynda Semeı oblysynyń Shyńǵystaý óńirindegi qazirgi Qundyzdy aýylyna jaqyn Ábenniń Aqtasy atalatyn jerde dúnıege kelipti.
Alǵashynda ákesi Áben Bitimbaıulynan arabsha hat tanyp, dombyra tartýdy úırense, 1906-1907 jyldary aýyl moldasy Ishannan bilim alady. Shákirdiń ákesi Áben Bitimbaıuly aýqatty ári bedeldi, musylmansha saýatty adam bolǵan. Qajylyqqa barǵan. Ol 1908-1913 jyldary ol balasy Shákirdi Semeıdegi belgili «Prıhodskaıa shkolaǵa» berip oqytqan. Sol jyldary Shákir Ábenuly Ýfadaǵy «Ǵalıa» medresesinde bolyp, Qazanǵa soǵyp, Ǵabdolla Toqaımen kezdesip, az ýaqyt dáris alǵan, keıin Semeı qalasyndaǵy meshitte «Azanshy bala» atanyp, qyzmet etedi.
1918-19 jyldary Abaı elindegi Medeý mektebinde muǵalim bolyp, 1919 jyldyń aıaǵynda Qundyzdy aýylynda basshy bolyp, el basqaryp, «Júrekadyr okrýgi» degen atty Shákir ózi qoıǵan. 1921-1926 jyldary Maqanshy eline baryp, el isine aralasqan.
1924-1925 jyldary qyzmet babymen Han Altaıdyń tórinde Muztaýdyń etegindegi «Táńirkólde» bolyp, Qaton-Qaraǵaı elinde bolady. HH ǵasyrdyń ýytty dámin tatsa da, moıymaǵan ǵasyr tulǵasy Shákir Ábenuly tańy jarqyrap atqan Táýelsizdikti kórip, El basshysyna bata bergen eldiń aqsaqaly boldy. Bıyl Shákir Ábenulynyń týǵanyna 120 jyl toldy.
Óner qaıratkeri
Júzden astam lırıkalyq shyǵarmalarymen qatar, Shákir Ábenulynyń «Qozy Kórpesh – Baıan Sulý», «Tańsheber-Japal», «Toqtamys», «Keıpin batyr» atty dastandary, «Ana mahabbaty», «Bastaý», «Ortaq aral» poemalary, «Patsha men baıǵyz», «Qorqyt qobyzy», «Ádilet», «Aldanǵan qyz», «Armanda etken arý» ańyzdyq saryndaǵy epıkalyq shyǵarmalary, «Jolaýshynyń áńgimesi», «Maskúnem sheber», «Mýsannıftiń zaıyby» atty áńgimeleri bar.
Ánshilik jáne sazgerlik óneri, mýzykalyq murany keler urpaqqa jetkizýdegi eńbegi arnaıy zertteýdi qajet etetin arnaly sala.
Shákir Ábenuly aıtys ónerinde de óziniń dara joly bar, sondaı-aq, halyq aýyz ádebıeti úlgilerin, sóz óneriniń iri tulǵalarynyń murasyn jınaýda da orasan eńbek etken óner qaıratkeri.
Lebizdi bata
1990 jyly Shákir Ábenuly «Dostyq» ordenimen marapattalady.
Alǵash 1991 jyldyń qarasha aıynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á.Nazarbaev qazaq ádebıetiniń klassıgi, hakim Abaıdyń týǵan jeri Shyńǵystaý-Jıdebaıǵa kelip, halqymen kezdesken edi. Sol tarıhı sátte aqyn Shákir Ábenuly Memleket basshysyn óleńmen quttyqtaǵan.
1991 jyly qarasha aıynda Respýblıka saraıynyń tórinde Nursultan Ábishuly Nazarbaevty prezıdentikke resmı saılaý saltanatynda tutas Qazaqstan halqynyń atynan aq batasyn berdi:
«Halqyń súıgen perzenti ekensiń, endi sol halqyń aıtar batasyn bereıin. Qazaqta bata degen eki túrli bolady: biri – negizgi bata, ekinshisi lebizdi bata deıdi. Negizgi bata – halyqtiki. Halyq qasterlegen basshysyna adal qyzmeti úshin batasyn ózi beredi.
Lebizdi bata degenimiz – halyqtyń tapsyrǵan amanat-tilegi, keleshekke úmit-senimi. Ol negizinen úsh mindetke saıady. Birinshi – dúnıeniń bar ıgiligin óndiretin jumysshy, dıqan, mal ósirýshi qaýymynyń tabanaqy, mańdaı terin zaıa ketirmeı, ysyrapqa ushyratpaı uqsatyp, halyqtyń qajetine, ıgiligine jaratý. Ekinshi – osyǵan kedergi jasap, kesel keltiretin sýyq qol suǵanaqtarǵa, qıanatshyl-zorlyqshyl, zulymdarǵa tyıym salý. Úshinshi – qoshemetshi, jaǵympazǵa boı aldyrmaı, óz isińe de, ózgege de syn kózben qarap, qate ketse, óziń túzeı bilý. Osy úsh talap múddesinen kóringen basshy el senimin aqtary haq.
Endi meniń lebizdi batam, tujyrym-túıinim mynaý: ıllaıı aýmın! Halyqqa bereke, mynaý qıly zamanda birlik berip, el tizginin ustap, erkindikke jetkizgen Nursultannyń ataq-dańqy, abyroıy zoraıyp, tarıhtyń betine basylatyn bolsyn! Allahý akbar!».
Iá, Jaratýshymyzdyń ózi qoldap, aqsaqaldyń batasyndaǵy aq nıet oryndalyp, búginde Qazaq Eliniń de, Qazaqtyń Eriniń de dańqy jahanǵa jaıyldy.
Elbasyna aq tilegin arnaǵan batagóı aqsaqal 1994 jyly 23 qazanda 93 jasynda Qundyzdy aýylynda dúnıeden ozdy.
(Derekter adebiportal.kz, wikipedia.org materıalynan alyndy)