Biz úshin eń mańyzdysy – ár azamattyń Táýelsizdik ıgiligin sezine alýy. Onyń basty kórinisi – eldegi beıbit ómir, qoǵamdaǵy turaqtylyq pen tynyshtyq. Sondaı-aq, halyqtyń turmys sapasynyń jaqsarýy jáne jastardyń bolashaqqa nyq senimmen qaraýy.Barlyq bastamamyz osyǵan baǵyttalýda.Biz tuǵyry myǵym el bolý jolynda kedergilerdi eńserip, qıyndyqtardy jeńip kelemiz. Munyń bárine berekeli birlik pen eseli eńbek arqyly jettik.
Qasym-Jomart TOQAEV.
2009 JYLDYŃ BASTY OQIǴALARY
- Nursultan Nazarbaevtyń «Daǵdarystan - jańarý men damýǵa» atty Qazaqstan halqyna Joldaýy
- «Nur Otannyń» 10 jyldyq mereıtoıy
- 2009-2014 jyldarǵa arnalǵan daǵdarysqa qarsy baǵdarlama
- Semeı ıadrolyq polıgonynda synaqtardyń joıylǵanyna - 20 jyl!
- Dúnıejúzilik jáne dástúrli dinder basshylarynyń İİİ sezi.
- Qazaqstan,Reseı,Belarýs memleketteriniń Keden Odaǵynyń qurylýy
- Údemeli ındýstrıalyq-ınnovasıalyq damý aıasynda Qazaqstan Respýblıkasynyń 2020 jylǵa deıingi damý Strategıasynyń qabyldanýy.
Bul jyly memlekettiń áleýmettik-ekonomıkalyq saıasatynyń negizgi baǵdary halyqtyń áleýmettik qamsyzdandyrylýyn qamtamasyz etýge, daǵdarys kezeńin eńserý úshin ulttyq ekonomıkanyń qýatyn arttyrýǵa baǵyttaldy. Áleýmettik-ekonomıkalyq turaqtandyrý men daǵdarystan keıingi damýdyń tıimdi joldaryn qarastyrý máseleleri úkimettik jıyndardyń turaqty taqyrybyna aınaldy. Prezıdenttiń dástúrli Joldaýy da osy qyrynan erekshelendi. Bazalyq ınfraqurylymdy damytýǵa, ekonomıkany modernızasıalaýǵa, qolǵa alynǵan ınvestısıalyq jobalardy qarjylandyrý men júzege asyrýǵa, jergilikti avtokólik joldary qurylystaryn júrgizýge, qaıta jańǵyrtýǵa, jóndeýge, áleýmettik ınfraqurylymdy jańartýǵa, onyń ishinde, mektepter men aýrýhanalarǵa erekshe kóńil bólýge, naqty eldi-mekenderde jergilikti mańyzdy nysandardy damytýǵa, aımaqtyq jumyspen qamtý men kadrlardy qaıta daıarlaýǵa, jumys oryndaryn kóptep ashýǵa jáne t.b aıyryqsha basymdyq berildi. Elbasy bul rette Úkimettiń 2009-2011 jyldarǵa arnalǵan daǵdarysqa qarsy baǵdarlamasynyń bes baǵyty – qarjy sektoryn, qurylys salasyn, shaǵyn jáne orta bıznesti, agroónerkásiptik keshendi, ınovasıalyq-ındýstrıaldyq damýdy qoldaýǵa erekshe mańyz berdi. 2010 jylǵa arnalǵan údemeli ındýstrıaldy-ınnovasıalyq damý baǵdarlamasy quny 42 mlrd.dollar bolatyn 83 iri jobany biriktirdi.Munyń ózi el ekonomıkasyn ınovasıalyq baǵytqa jumyldyrý arqyly jańa Kedendik Odaqtaǵy Qazaqstannyń básekege qabilettiligin arttyrý maqsatyn kózdedi.Turǵyndardy áleýmettik qorǵaý salasynda jol qurylystaryn júrgizýdi,áleýmettik nysandardy salýdy, turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyqtyń ınfraqurylymdaryn damytýdy kózdegen «Jol kartasy» baǵdarlamasy aıtarlyqtaı tabysty boldy. 400 myńdaı jańa jumys oryndary ashyldy. Shaǵyn jáne orta bıznesti memlekettik qoldaý nátıjesinde osy saladaǵy baǵdarlamalardy nesıeleýge 340 mlrd.teńge bólindi.Sol arqyly jumyssyzdyq 6,5 paıyzǵa tómendedi.
Bizdiń dáıekteme: 2009 jyly Memleket basshysynyń qatysýymen ótken «Jańa ındýstrıalandyrý – jańa múmkindikter» atty jalpyulttyq ınteraktıvti telekópirde óńirlerde ındýstrıaldyq-ınnovasıalyq damý baǵdarlamasy aıasynda júzege asyrylatyn jobalar tanystyryldy.
Jalpy somasy 114 mlrd. teńgeni quraıtyn 16 ındýstrıaldyq joba iske qosyldy. Munyń ózi tórt myńdaı jańa jumys ornyn ashýǵa múmkindik beredi. Jahandyq ekonomıkadaǵy daǵdarysty kezeńge qaramastan Qazaqstannyń ınvestısıalyq tartymdylyǵy joǵary nátıjelermen erekshelendi. Quny 3 mlrd.dollar bolatyn 170 óndiristik jáne ınfraqurylymdyq nysan paıdalanýǵa berildi,bul kásiporyndarda 9 myń jumys oryndary ashyldy. Strategıalyq mańyzdy nysandar: «Túrkmenstan-Ózbekstan-Qazaqstan-Qytaı» gaz qubyry (qazaqstandyq bóligi 1300 shaqyrym), «Soltústik-Ońtústik» joǵaryvoltti elektr taratý jelisi (1100 shaqyrym), Astana qalasyndaǵy lokomotıv qurastyrý zaýyty, Qumkóldegi gaz óńdeý zaýyty,»Astana-Býrabaı» avtobany iske qosyldy.
Jalpy, 2009 jyl Qazaq Eli úshin ınvestısıalyq tabys jyly boldy deýge bolady. Elbasynyń tikeleı aralasýymen jáne onyń halyqaralyq bedeliniń arqasynda Fransıa, Ońtústik Koreıa, Italıa, Qytaı,Túrkıa, Belarýs memleketterimen 25 mlrd. dollardyń birlesken jobalaryn ıgerý týraly ýaǵdalastyqtarǵa qol jetkizildi.
24-26 qańtar
Elbasy memlekettik saparmen Úndistan Respýblıkasyna bardy. Nursultan Nazarbaev pen Úndistan Prezıdenti Pratıbha Devısıngh Patıl ekijaqty mańyzdy máseleleler tóńireginde pikir almasty. Delıde ótken bıznes-forýmda Qazaq basshysy úndistandyq kásipkerlerdi Qazaqstanǵa ınvestısıa quıýǵa shaqyrdy.
28-29 qańtar
Memleket basshysy Shveısarıa Konfederasıasynyń Davos qalasynda ótken dástúrli dúnıejúzilik ekonomıkalyq forýmǵa qatysty. Alqaly jıyn aıasynda Nursultan Nazarbaev birqatar memleketter basshylarymen, qarjylyq uıymdar jetekshilerimen mańyzdy kelissózder júrgizdi.
3 aqpan
Jumys saparymen Germanıa Federatıvtik Respýblıkasyna barǵan Nursultan Nazarbaev GFR-diń Federaldy Prezıdenti Horst Kelermen jáne el kansleri Angela Merkelmen kezdesti. Osy sapar aıasynda Qazaqstannyń Germanıadaǵy jyly ashyldy. Elbasy Berlınde ótken eki el kásipkerleriniń bıznes-forýmynda sóz sóıledi.
4 - 5 aqpan
Máskeýde Ujymdyq qaýipsizdik týraly shart uıymynyń (UQSHU) samıti jáne Eýrazıalyq ekonomıkalyq qoǵamdastyqtyń memleketaralyq keńesiniń kezekten tys basqosýy ótti. Máskeý sapary aıasynda Nursultan Nazarbaev pen Reseı Prezıdenti Dmıtrıı Medvedevtiń kezdesýi boldy. Memleketteraralyq birqatar mańyzdy qujattarǵa qol qoıyldy.
25 aqpan
Qazaqstanda ekinshi Ulttyq halyq sanaǵy bastalyp, 6-naýryz kúni Statısıka agenttigi onyń jalpylama qorytyndysyn jarıalady. Bul kúni tańǵy saǵat 8.00-de elimiz boıynsha bir ýaqytta 50 myńǵa jýyq esepshiler sanaqqa kiristi. Sanaqtyń resmı deregi boıynsha Qazaqstandaǵy memleket quraýshy ulttyń sany tuńǵysh ret 63 paıyzdan asty. Qorytyndy qujatqa sáıkes sanaqtan 15 mıllıon 555000 adam ótken.
6 naýryz
Elbasy Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti palatalarynyń birlesken otyrysynda sóz sóılep, óziniń «Daǵdarystan jańarý men damýǵa» atty Qazaqstan halqyna Joldaýyn jarıa etti.
Tarıhı derek
«Qadirli qazaqstandyqtar! Qazir búkil álem jurtshylyǵy ekonomıkalyq daǵdarystyń qıyndyqtaryn bastan ótkerýde.Jahandyq daǵdarys daýyly alpaýyt memleketterdi de shaıqalta bastaǵanyn bárińiz kórip, bilip otyrsyzdar. Daǵdarys salqyny bizdi de aınalyp ótken joq...Memleket daǵdarystyń aldyn alýdyń barlyq sharalaryn jasaýda. Ulttyq qordan bólingen aýqymdy qarajat qazir otandyq ekonomıkanyń kidirissiz jumys isteýine qyzmet ete bastady.Áleýmettik kepildikter tolyǵymen saqtalyp otyr.Olaı bolsa, bul daǵdarystan da bizdiń aman-esen ótetinimiz aıdan anyq. Daǵdarystar ótedi, ketedi. Al, memleket táýelsizdigi, ult muraty, urpaq bolashaǵy sıaqty qundylyqtar máńgi qalady. Aldymyzda bizdi úlken beles kútip tur. Ol – Qazaqstan táýelsizdiginiń jıyrma jyldyǵy...Táýelsizdik – ata-babalarymyzdyń júzdegen jyldarmen ólshenetin arman-ańsarynyń júzege asqan aqıqaty. Sol sebepti táýelsizdiktiń árbir jylynyń biz úshin máni bólek, mańyzy aıryqsha. Halqymyzdyń basyna túsken qandaı da bir synaqqa qaramastan biz táýelsizdigimizdi nyǵaıtý jolyndaǵy jasampaz isterimizdi jalǵastyra bermekpiz....Qıyndyq ataýlyny jeńetin bir-aq kúsh bar, ol – birlik. Elińdi, jerińdi qorǵaý úshin birlik qanshalyqty qajet bolsa, táýelsizdik jemisterin, búgingi qol jetken tabystarymyzdy saqtap qalý úshin ol sondaı qajet.
(Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń
Qazaqstan halqyna Joldaýynan. 2009 jylǵy 6 naýryz.).
11 naýryz
Elordada İİ Astana ekonomıkalyq forýmy óz jumysyn bastady. Forým aıasynda memleket basshysy Saýd Arabıasy Koróldiginiń ekonomıka jáne josparlaý mınıstri Haled ben Mýhammed ál-Ksebımen, BUU Bas hatshysynyń orynbasary, BUU Eýropalyq ekonomıkalyq uıymynyń atqarýshy hatshysy Ia.Kýbıshpen ekijaqty kezdesýler ótkizdi.
16-17 naýryz
Nursultan Nazarbaev resmı saparmen Birikken Arab Ámirlikterinde boldy. Elbasy BAÁ Prezıdenti sheıh Halıfa ben Zaıd ál-Nahaıanmen kezdesip, eki el arasyndaǵy yntymaqtastyqty kózdeıtin mańyzdy tórt qujatqa (Qazaqstan men BAÁ arasyndaǵy azamattyq jáne komersıalyq ister boıynsha quqyqtyq kómek týraly kelisim, Qazaqstan men BAÁ arasyndaǵy qylmyskerlerdi ustap berý týraly kelisim, Qazaqstan men BAÁ arasyndaǵy qylmystyq ister boıynsha ózara quqyqtyq kómek týraly kelisim, Qazaqstan Syrtqy ister mınıstrligi men BAÁ Syrtqy ister mınıstrligi arasyndaǵy saıası konsýltasıalar jónindegi ózara túsinistik týraly memorandým) qol qoıyldy.
16-18 sáýir
Memleket basshysy memlekettik saparmen Qytaı Halyq Respýblıkasyna bardy. QHR tóraǵasy Hý Szıntaomen, QHR memlekettik keńesiniń premeri Ven Szábaomen kezdesýlerde ekijaqty memlekettik qarym-qatynastyń mańyzdy ýaǵdalastyqtaryna qol jetkizildi. Osy sapary aıasynda Nursultan Nazarbaev «Daǵdarystan keıingi basqarý» taqyrybymen Haınan provınsıasynyń Saná qalasynda ótken dástúrli jyl saıynǵy Boao-Azıa ekonomıkalyq forýmyna qatysty.
28 sáýir
Almatyda Halyqaralyq Araldy qutqarý qorynyń quryltaıshy memleketter basshylarynyń samıti ótti. Oǵan Nursultan Nazarbaev tóraǵalyq etti. Aral teńizi baseınine kómek kórsetýdiń 3-shi baǵdarlamasy jasalatyn bolyp kelisildi. Memleket basshysy Qazaqstan taraby Soltústik Araldy sýmen kóbirek qamtamasyz etýge jáne Syrdarıa ózeniniń ótkizý qabiletin kúsheıtýge baǵyttalǵan «Syrdarıa ózeniniń arnasyn jáne Aral teńiziniń soltústik bóligin retteý» jobasynyń birinshi kezeńin aıaqtaǵanyn habarlady. Samıt aıasynda Qazaqstan men Ózbekstan Prezıdentteri N.Nazarbaev pen I.Karımov ekijaqty kezdesý ótkizip, memleketaralyq yntymaqtastyqtyń mańyzdy máselelerin talqylady.
13 mamyr
Qazaqstanǵa Koreıa Respýblıkasynyń prezıdenti Lı Men Bak resmı saparmen keldi. Eki memleket basshylarynyń mazmundy kelissózderinen keıin birlesken málimdeme qabyldanyp, birqatar mańyzdy qujattarǵa qol qoıyldy.
18 maýsym
Semeıde ıadrolyq polıgondaǵy synaqtardyń toqtatylýynyń 20 jyldyǵyna arnalǵan saltanatty shara ótti. (Sýrette: Synaq polıgonynyń máńgige jabylýynyń sońǵy sáti).
1 shilde
Nur-Sultandaǵy Beıbitshilik jáne kelisim saraıynda, N.Á.Nazarbaevtyń qatysýymen Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń İİİ sezi ashyldy. Oǵan álemniń ár qıyrynan 400-deı delegat qatysty.
2 tamyz
Memleket basshysy «Jetigen – Qorǵas» temir jol jelisi qurylysynyń ashylý saltanatyna qatysty.
30 tamyz
Qazaqstan tarıhynda alǵash ret Konstıtýsıa kúnine oraı Nur-Sultandaǵy «Qazaq Eli» monýmenti alańynda áskerı sherý ótti. Sherýde Elbasy, Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń Joǵarǵy Bas qolbasshysy Nursultan Nazarbaev sóz sóıledi.
12 qyrkúıek
Aqtaýda Qazaqstan, Reseı, Ázerbaıjan, Túrikmenstan memleketteri basshylarynyń beıresmı kezdesýi bolyp ótti. Ekonomıkalyq baılanysty nyǵaıtýdyń, memleketter qaýipsizdigin qamtamasyz etýdiń mańyzdy máseleleri qaraldy.
26 qazan
Nur-Sultandaǵy Beıbitshilik pen kelisim saraıynda Qazaqstan halqy Assambleıasynyń XV sesıasy ótti. «Ulttyq birlik – bizdiń strategıalyq tańdaýymyz» taqyrybymen ótken sesıaǵa Nursultan Nazarbaev tóraǵalyq etti.
27 qarasha
Memleket basshysy Mınskide ótken Kedendik odaqqa qatysýshy memleketter - Qazaqstan, Reseı, Belarýs elderi Prezıdentteriniń úshjaqty kezdesýine qatysty. Keden odaǵyn qurý týraly qujatqa qol qoıyldy. Osy qujatqa sáıkes, 2010 jylǵy shildeniń 1-inen bastap úsh memlekettiń – Qazaqstan, Belarýs pen Reseıdiń Birtutas Keden aýmaǵy jumys isteı bastady.
4 jeltoqsan
Grekıa astanasy Afınyda ótken EQYU Syrtqy ister mınıstrleri keńesiniń 17-shi otyrysynda Qazaqstan Eýropadaǵy qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymyna tóraǵalyq etý tizginin resmı túrde qabyldap aldy.
12 jeltoqsan
Nur–Sultanda Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń jáne QHR Tóraǵasy Hý Szıntaonyń qatysýymen «Túrikmenstan - Ózbekstan - Qazaqstan - Qytaı» gaz qubyrynyń qazaqstandyq ýchaskesin paıdalanýǵa berý rásimi ótti. «Álemde qandaı jaǵdaı bolmasyn, Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy qatynas izgilikti jáne dostyq jaǵdaıynda qala beredi. Búgin Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy energetıkalyq áriptestiktiń asa mańyzdy jobasy júzege asyp otyr. Qytaı sizderdiń elmen yntymaǵyn odan ári arttyrýǵa múddeli ári daıyn», - dedi QHR Tóraǵasy Hý Szıntao.
JYL TÚIİNİ
«... Biz álemdik qoǵamdastyq maquldaǵan, keıinnen moıyndaǵan óz jolymyzǵa, qazaqstandyq jolǵa tústik. Mine, 18 jyldan beri kún saıyn jáne saǵat saıyn biz jańa Qazaqstandy – óz maqsattarymyz ben úmitterimizdiń memleketin qurýda, óz josparymyzdy iske asyryp kelemiz, – dep atap ótti N.Nazarbaev. – Ótken jyldar ishinde qazaqstandyq memlekettilik nyǵaıdy, halyqtyń birligi saqtaldy. Qarqyndy jańǵyrý strategıasy júzege asyryldy, zamanaýı naryqtyq ekonomıka qalyptasty. Biz ıntegrasıaǵa shaqyrǵan kópvektorly syrtqy saıasattyń negizin qaladyq – bul sózdiń keń kólemdegi maǵynasyna kelsek, bul bizdiń basty memlekettik basymdyǵymyz boldy. Táýelsizdik jyldarynda qol jetkizilgen osyndaı barlyq jetistikterimizdiń nátıjesinde Qazaqstan EQYU-na tóraǵa bolǵaly otyr. Bul – bizdiń taǵy bir ortaq eńbegimizdiń joǵary baǵalanýy...»
(Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdiginiń jarıalanǵanyna 18 jyl tolýyna oraı ótken saltanatty jıynda sóılegen sózinen).
STATISIKA:
2009 jyly Elbasynyń tikeleı qatysýymen 500-den asa hattamalyq is-sharalar ótken. Prezıdent respýblıka óńirlerine 24 ret, shet elderge 14, kópjaqty samıtke 11, halyqaralyq forýmdarǵa 5 ret resmı saparmen barǵan. Bir jyl ishinde barlyǵy 120 Zań qabyldanyp, 192 Jarlyqqa qol qoıyldy.