Agenttik Týrızm jáne sport mınıstrligimen birlesip, sportty qarjylandyrý salasyndaǵy sybaılas jemqorlyq táýekelderine syrtqy taldaý júrgizdi, nátıjesinde memlekettik qarajatty utymsyz jumsaýǵa jáne jymqyrýǵa yqpal etetin sybaılas jemqorlyq táýekelderi anyqtaldy, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz.
Ortalyq deńgeıde syrtqy taldaý Týrızm jáne sport mınıstrliginiń qyzmetinde, óńirlik deńgeıde, oblystyq sport jáne dene shynyqtyrý basqarmalarynda júrgizildi. 2018 jyldan bastap sport salasynyń búdjeti 2 esege ósip, 1,4 trln teńgeni qurady. Aldaǵy 3 jylǵa taǵy 1,3 trln teńge bólý josparlanǵan. Eleýli qarjylandyrýǵa qaramastan, Qazaqstan olımpıadalyq medaldyq esepterde jáne Dúnıejúzilik sport reıtıńinde tómen pozısıalardy ıelenýdi jalǵastyrýda, sondaı-aq kúdikti machtar sany boıynsha jemqorlyqqa ushyraǵan elderdiń biri bolyp tanyldy (Sportradar halyqaralyq uıymynyń antıreıtınginde 4-shi oryn).
Taldaýǵa sáıkes, aǵymdaǵy jaǵdaıǵa memlekettik qarajattyń tıimsiz jumsalýyna ákeletin birqatar faktorlar yqpal etedi:
1) «joǵary jetistikter» jáne «buqaralyq» sportty qarjylandyrý arasyndaǵy aıqyn teńgerimsizdik (joǵary jetistikter sportynyń búdjeti (340 mlrd teńge) buqaralyq sportqa (35 mlrd teńge) qaraǵanda 9 ese artyq. Kásibı sport salasynda ashyq emes jáne sýbektıvti tólemder úshin jaǵdaılar jasalǵan, al buqaralyq sportta qarajat bólý rásimi sıfrlandyrylǵan, halyqtyń qajettilikterine baılanysty jáne ataýly sıpatta bolady. Joǵary jetistikter sportynda sheteldik oıynshylardyń natýralızasıa prosesteri qalypty jaǵdaıǵa aınaldy. Táýelsizdik jyldary Qazaqstan olımpıadalyq sport túrlerine 126 sheteldik azamattardy aldy, onyń ishinde árbir ekinshi oıynshysy (79) Otanyna oraldy);
2) sport uıymdary men ýákiletti organdardyń qarjy qarajatyn baqylaýsyz jáne ashyq ıgermeýi (jalǵan oqý-jattyǵý jıyndaryn ótkizýge jáne sport úı-jaılaryn jalǵa alýǵa qarajat alynady, sporttyq jabdyqtar men ekıpırovkalardy joǵary baǵamen bir kózden alý tásilimen satyp alýdy júzege asyrady, «joq jandarǵa», artyq eńbekaqy men qosarlanǵan qarjylandyrýdy esepteıdi);
3) «Samuryq-Qazyna» AQ sport federasıalary men kásibı klýbtarynyń qarajatynyń tıimsiz shyǵystary (kásibı klýbtardyń ónimsiz oıynshylaryna tólemder, kásibı klýbtardyń basshylyǵyna jalaqynyń joǵarylaýy, 5 juldyzdy qonaq-úılerde oqý-jattyǵý jıyndary men kúmándi agenttik kelisimder arqyly qarajat alý boıynsha júıelik táýekelder anyqtaldy. 6 jyl ishinde (2018-2023 j.) 4 kásipodaq klýbyn qarjylandyrýǵa «Samuryq-Qazyna» AQ 138 mlrd teńge demeýshilik qarajat bólindi («Astana» FK - 50,1 mlrd, «Barys» HK - 48,8 mlrd, «Astana Qazaqstan Team» velotoby - 31,5 mlrd, «Astana» BK - 8 mlrd);
4) sport ǵımarattaryn tıimsiz basqarý (sońǵy 10 jylda 55 sporttyq memlekettik uıym jeke qolǵa berildi. Keıinnen senimgerlik basqarýshylar men jańa menshik ıeleri sportshylardy jarystarǵa daıyndaýǵa jáne sport ǵımarattaryn jalǵa berýge búdjetten 83,8 mlrd teńge aldy);
5) memlekettik-jekeshelik áriptestikti jalǵan mámileni iske asyrý (MJÁ-ni iske asyrý jáne sport ǵımarattaryn paıdalaný syltaýymen balalarǵa memlekettik satyp alý jáne balalar sportyn jan basyna shaqqandaǵy qarjylandyrý rásimderin aınalyp ótý úshin qaǵaz formatta sporttyq qyzmetter satyp alynady. 2016 jyldan bastap sport salasynda 89,3 mlrd teńgege 77 MJÁ jobasy iske asyryldy, onyń búdjettik ınvestısıalardyń 62 mlrd teńgesi tólendi);
6) sporttyq prosesterdi sıfrlandyrýdyń bolmaýy (2020 jyly E-sport ulttyq sıfrlyq platformasyn engizýge josparlanǵan ázirleý júrgizilmedi. Nátıjesinde, beıindi mınıstrlik qazaqstandyq sporttyń jaı-kúıi týraly tolyq derekterge ıe bolmaýda, sport ǵımarattarynyń, sport seksıalary men jattyqtyrýshylardyń biryńǵaı esebin júrgizbeıdi).
Osylaısha, sportty damytýǵa bólinetin áserli qarajat maqsattarǵa jetpeıdi jáne Qazaqstan sport ınfraqurylymy boıynsha kórshi elderden edáýir artta qalady (UEFA jáne FIFA talaptaryna sáıkes kelmeıtin stadıondar, BJOM jóndelmegen zaldary jáne t.b.).