«Bozqyraý», «Úlken qarasha», «Qaýys» sıaqty qaýipti amaldar ótti. Apta sońynda qystyń alǵashqy amaly – «Qyrbastyń qyzyly» tur. Osy aptada «Qus jolynyń» baýyry (sýrette) aǵaryp turady
Aıdyń 23 kúni Mergen juldyzdar shoǵyry tórge ozyp, tóbege shyqty. Ol «Qus jolynda» ornalasqan. Galaktıka ortalyǵy Mergenniń baǵytynda oryn tepken. Mergen juldyzy aıasynda ómirge kelgenderdi mereke-dýmannyń adamy dep aıtýǵa bolady. Olar - ómirdi erekshe súıetin, aınalasyndaǵylarǵa kóterińki kóńil-kúı syılaı biletin jandar.
Elimizdegi iri kompanıalar men memlekettik qyzmette joǵary laýazymda júrgen adamdar arasynda mergender az emes. Olar qarjylyq elıta arasynda da tyǵyz ornalasqan. Mergender esh ýaqytta sarańdyq tanytpaıdy, tıyn sanaýdy da unatpaıdy. Onyń boıyndaǵy optımısik jáne sózsheńdik qasıeti týabitti berilgen. Kúndelikti tirshilik olardyń ishin pystyrady...
«Úlken qarasha» amaly áli júrip jatyr. Aıdyń 28-ine deıin kórinis beredi. Osy aıdyń 20-synan bastalǵan «Qaýys» amaly, ótkende aıtqanymyzdaı, qarashanyń 25-inde toqtaıdy. Amal boıynsha, osy kezde jeńil ári jumsaq qar jaýatyn bolǵan. Aýa raıy birtindep sýyıdy. «Qaýys» sózi «aq qar» degen maǵynany bildiredi eken.
Qarashanyń 25-inen Úrker batyp, qys toqsannyń basy bastalady. Sol sebepten aldaǵy sýyqtarǵa shydamaıtyn kári-qurtań, kóterem maldardy soıyp, «kúz-soǵym» jasaıdy.
«Qarasha kelmeı, qar jaýmas» deıdi. Qar qarashanyń alǵashqy kúnderinde túsip, erimeı jatyp qalsa, qys uzaq bolady dep boljaǵan. «Osy aıda adamdy, maldy yqtyryp, bet qaratpaıtyn sýyq jel soǵady, ony el arasynda «yqtyrma jel» dep ataıdy» deıdi paıymda. Mundaı jaǵdaı Almatyda aı bastalǵaly kórinis bergen joq. Elimizdiń shyǵysy men soltústiginde tolyq deńgeıde oryn aldy. Ony aqparattardan estip jatyrmyz.
Qarasha-jeltoqsan aılarynyń taǵy bir ereksheligi - kıikter úıirge túsedi. Halyqtyń baqylaýy boıynsha, kıiktiń úıirge túsetin kezinde kún raıynda aıtarlyqtaı ózgeris bolady. Solardyń áserinen «kıiktiń moıyn jýary», «kıiktiń mataýy», «kıiktiń belbasary» tárizdi uǵymdar paıda bolǵan. Bular - tabıǵat qubylysy men kıik tirshiligi arasyndaǵy baılanysty ańǵartatyn ataýlar.
Kıiktiń úıirge túsý merzimi baıtaq dalamyzdyń barlyq jerinde birdeı bolmaıdy, ár aımaqtyń tabıǵı ereksheligine baılanysty bir jerde erte, al bir jerde kesh ótip jatady. Kıiktiń mataýy – kıikter úıirge túsetin mezgil. Kıik, aqbókender bul kezde úlken top quryp, qoralanyp jınalady da, matalady, ıaǵnı úıirge túsedi.
Jeltoqsannyń basynda bolatyn alǵashqy aıazdy jurt «Qyrbastyń qyzyly» deıdi jáne amal kezinde qatty aıaz, bet qaratpaıtyn sýyq bolady.
Búgin qoldanystaǵy kúntizbe boıynsha, aıdyń – 24-i. Aı esebimen –29-y, qazaqsha - 15-i. Apta aıdyń ortasy men aıaǵyna sáıkes kelip tur. Bul aldaǵy aptada (qarasha aıynyń 24–30 aralyǵynda) aýa raıy qubylmaly bolady degendi bildirse kerek. Jaýyn-shashyn oryn alady. Biraq aıtarlyqtaı yzǵar bolmaıtyn syńaıly. Degenmen, aptanyń sońyn ala kele jatqan «Qyrbastyń qyzyly» amalynyń qaýpin umytpaǵan jón.
BABALAR BOLJAMY
Kún qımylyna qarap jasalǵan joramal:
*Erteńgi kún qulaqtansa, elińdi jaý shapqandaı qoryq.
*Keshki kún qulaqtansa, keliniń ul tapqandaı qýan.
*Kún qulaqtanyp shyqsa, ne boran, ne aıazdyń belgisi.
*Kún qulaqtanyp batsa, aýa raıy jyly bolady.
*Kún qoralansa, kúregińdi saıla.