Almaty qalasyndaǵy Oqýshylar saraıynda úkimettik emes uıymdar, memlekettik qurylymdar men bıznes ókilderinen quralǵan 300-den astam adam qatysqan XIV Azamattyq forým ótti, dep habarlaıdy Aqshamnews.kz tilshisi.
Sharany Almaty qalasy İshki saıasat basqarmasy uıymdastyrdy.
Almaty qalasy ákiminiń orynbasary Azamat Qaldybekov forýmnyń ashylýymen quttyqtap, megapolıstiń damýyndaǵy sıfrlyq tehnologıalardyń mańyzdy rólin atap ótti:
– Búginde sıfrlyq transformasıa – zamanaýı qalanyń ómir súrýiniń ajyramas bóligi. Alaıda bul – memleket, ÚEU jáne azamattardyń birlesken áreketiniń nátıjesinde ǵana múmkin bolady. Turǵyndardyń belsendiliginiń jarqyn mysaly – “Halyq qatysatyn búdjet” jobasy, sondaı-aq alǵash ret júzege asyrylǵan Jastardyń qatysý búdjeti. Sıfrlyq tehnologıalardyń arqasynda biz qyzmetterdi qoljetimdi ári ashyq etemiz, eń bastysy – jemqorlyq táýekelderin azaıtamyz. Bul – qoǵam senimi men turaqty damý úshin asa mańyzdy, – dedi ol.
Almaty qalasy máslıhatynyń depýtaty Altynaı Kóbeeva TKSH-ny sıfrlandyrý máselesiniń ózektiligine toqtaldy:
"Men turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyqty sıfrlandyrý máselesin birneshe ret kóterdim. Bul – Almaty úshin eń mańyzdy taqyryptardyń biri, sebebi turǵyndar qarjy aǵyndarynyń ashyqtyǵyn kórýi kerek – olardyń aqshasy naqty qaıda jumsalatynyn túsinýi qajet. Sonymen qatar bul turǵyndar men basqarýshy uıymdar úshin de yńǵaıly: sıfrlyq servıster arqyly aqparatty jedel alyp, qyzmetterge tólem jasap, shyǵyndardy baqylaýǵa bolady, – dedi ol.
Fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory Asqar Jumadildaev qazaq tilin sıfrlyq keńistikke engizýdiń qajettiligine nazar aýdardy:
"Biz qazirgi tehnologıalar, sonyń ishinde ChatGPT jáne ózge de platformalar qazaq tilinde tolyqqandy jumys istemeıtinin kórip otyrmyz. Bul – úlken másele. Jańa tehnologıalar qazaq tilimen tyǵyz baılanysty bolýy kerek. Tek sonda ǵana til ǵylymmen, sıfrlyq sheshimdermen birge damyp, bolashaqta da suranysqa ıe bolady, – dedi Asqar Jumadildaev.
Til saıasaty men sıfrlandyrý taqyrybyna Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń dırektory Anar Fazyljan da toqtaldy:
– Bizdiń ýnıversıtet qazaq sózderin, termınologıany, morfologıany jáne sóz maǵynalaryn naqty qurylymdaǵan onlaın-platforma jasady. Onda statısıka men júıelengen tildik málimetter de bar. Bul – tildiń sıfrlyq ortaǵa qalaı jáne ne úshin enýi kerektiginiń aıqyn mysaly. Sıfrlandyrý – tek tehnologıa emes, ol til arqyly ulttyq biregeılikti saqtaý men damytý, – dedi ol.
Mádenıet jáne aqparat vıse-mınıstri Aızada Qurmanova sıfrlandyrý men azamattardy bul úderiske tartýdyń mańyzyn atap ótti:
"Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óz Joldaýynda Qazaqstan tolyq sıfrlyq elge aınalýy tıis ekenin aıtty. Bul – ómir sapasyn arttyrýmen tikeleı baılanysty. Almaty – erekshe ról atqaratyn qala, sebebi munda belsendi ári daryndy jastar kóp. Olar – qoǵam damýynyń basty qozǵaýshy kúshi. Jastar sıfrlyq prosesterge, volonterlik qozǵalystar men áleýmettik bastamalarǵa belsendi qatysýda. Bul – el bolashaǵyn qalyptastyratyn kúsh. Qazaqstannyń bastamasymen BUU Bas Assambleıasy 2026 jyldy – Turaqty damý maqsattaryndaǵy halyqaralyq eriktiler jyly dep jarıalady. Bul bastama alǵash ret Memleket basshysy tarapynan BUU minberinde 2020 jyly kóterilgen edi. Bul – qazaqstandyq tájirıbeniń halyqaralyq deńgeıde moıyndalýynyń jarqyn mysaly, – dedi ol.
«Qazaqstan halqyna» qorynyń basqarma tóraıymy Lázzat Shyńǵysbaeva qor azamattarǵa naqty kómek kórsetý úshin qurylǵanyn jáne zamanaýı sıfrlyq sheshimderdi belsendi engizip jatqanyn atap ótti:
–
Búginde ár azamat «Qazaqstan halqyna» portaly arqyly ótinish bere alady. Jeke kabınet qarastyrylǵan, oǵan jeke qupıasóz arqyly kiredi. Ótinish tikeleı taǵaıyndalǵan mamanǵa túsedi jáne onymen tek sol maman jumys isteıdi. Biz azamattardyń derbes derekteriniń tolyq qorǵalýyna kepildik beremiz jáne úshinshi taraptarǵa berilmeıtinin naqtylaımyz, – dedi ol.
Ol Qor qyzmeti negizgi úsh baǵytty qamtıtynyn aıtty – densaýlyq saqtaý, bilim berý jáne áleýmettik qoldaý:
"Densaýlyq saqtaý salasynda biz aýrýhanalarǵa zamanaýı jabdyqtar satyp alamyz, jetekshi dárigerler men sarapshylardy shaqyramyz. Bilim berý salasynda Qor halyqaralyq Coursera platformasynyń lısenzıasyn satyp alyp, álemniń úzdik onlaın-kýrstaryna qoljetimdilik ashty. Sonymen qatar, Qordyń qoldaýymen mektepterde jasandy ıntellekt, robototehnıka jáne sıfrlyq tehnologıalar boıynsha kýrstar engizilýde. Bul – bolashaqtyń syn-qaterlerine daıyn jańa býyn mamandaryn daıarlaýǵa múmkindik beredi. Áleýmettik salada biz 18 jastan asqan múmkindigi shekteýli azamattardyń beıimdelýine, áleýmettenýine, áleýmettik daǵdylaryn damytýǵa jáne zamanaýı jabdyqta sapaly ońaltý qyzmetterin alýyna baǵyttalǵan QH Jiger jobasyn júzege asyryp jatyrmyz, – dedi ol.
«Qazaqstannyń Azamattyq Alánsy» ZTB prezıdenti Baný Nurǵazıeva memleket pen úkimettik emes sektordyń yntymaqtastyǵy naqty nátıje berip jatqanyn atap ótti: –
Qoǵamdyq baqylaý týraly zań qabyldandy, qoǵamdyq keńester týraly zańǵa túzetýler engizildi, petısıalar týraly zań jáne ózge de mańyzdy bastamalar qabyldandy. Bul – azamattyq qoǵam úshin mańyzdy quraldar. Degenmen kópjyldyq zertteýler men Alánstyń jumysy kórsetip otyrǵandaı, Qazaqstanǵa úkimettik emes uıymdar týraly jeke zań qajet. Bul úshinshi sektordy odan ári damytý úshin mańyzdy qadam bolmaq, – dedi Baný Nurǵazıeva.
Sondaı-aq, ol Almaty árdaıym azamattyq bastamalar ortalyǵy bolǵanyn aıtty: – Dál osy qalada belsendi azamattyq ustanymnyń sımvolyna aınalǵan “Nevada–Semeı” ıadrolyq qarýǵa qarsy qozǵalysy dúnıege keldi. Bul qozǵalys búgingi kúnge deıin búkil álemge úlgi bolyp keledi. Geosaıası ahýal kúrdeli bolyp turǵan qazirgi kezde mundaı bastamalar azamattyq qoǵamnyń jahandyq mańyzǵa ıe ekenin kórsetedi, – dedi ol.
Sóz sońynda Nurǵazıeva megapolıs úshin jańa usynys jasady: –
Almatydaǵy úkimettik emes sektor – eldegi eń belsendi. Sondyqtan dál osy jerde ÚEU úshin arnaıy Úı – yntymaqtastyq pen damý úshin zamanaýı alań qurý qajet. Mundaı ortalyq Qostanaıda 14 jyldan beri tabysty jumys istep keledi. Onda zańgerler, resýrstyq ortalyq jáne Aláns bir shańyraq astynda qyzmet etedi. Almaty da mundaı ınfraqurylymǵa ábden laıyq, – dedi ol.
Forým aıasynda «Eń úzdik ıdeıalar – meniń qalama» atty áleýmettik jobalar kórmesi ótti. Kórmede jergilikti qaýymdastyqtardyń ózekti máselelerin sheshýge baǵyttalǵan ÚEU-lardyń kreatıvti bastamalary usynyldy. Shara qorytyndysy boıynsha úzdik jobalar nomınasıalandy.