Juma kúni tańerteń jolǵa shyqtyq. Jol muraty – jetý, baǵytymyz – tek óńgeni aıtpaǵanda, tarıh pen mádenıet, ádebıet pen ónerdiń toǵysqan tusy – Taraz shahary. «Alataý men Qarataý – túıisken jeri turaǵyń» dep «Jambyl válsinde» shyrqalatyn qutty meken bul. Maqsatymyz – áriptesimiz, «Alataý Aqparat» medıaholdınginiń fototilshisi, «Aqparat salasynyń úzdigi», Qazaq jýrnalısıkasynyń qaıratkeri Samat Serikbaıulynyń 50 jyldyq mereıtoıyna oraı onyń ózi týyp-ósken Jambyl oblysynda josparlanǵan shyǵarmashylyq keshke qatysý. Jol boıy «Kóńil júırik pe, kók dónen júırik pe?..» degendeı, Talas boıyndaǵy tartymdy qalany kóz aldymyzǵa keltirip, oı eleginen ótkizdik.
Mine, kóneniń kózindeı, keremettiń ózindeı eki myń jyldyq tarıhy túrki áleminiń tereńine tartar Taraz shahary alystan «menmundalady». Qursaýly jaıpaq jol (avtoban) temir tulparymyzdy taıpaltpady, jol boıy zerikpedik. Jolbasshymyz, «Alataý Aqparat» medıaholdınginiń bas dırektory Erjan Qalymbaıulynyń tarıhı-tanymdyq, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy tóraǵasynyń birinshi orynbasary Nurjan Qýantaıulynyń ádebı-tanymdyq áńgimelerine ara-tura ózimiz de qosylyp, josylyp otyrdyq. Bir shaılanyp, jaılanǵan bizge bes saǵattyń belesinde Tarazdyń tóbesi kórindi.
Qonaqúıde Astanadan Tarazǵa ushyp jetken Samattyń dosy, qoǵam men medıadaǵy belsendi azamat Aıdar Qyryqbaıuly qurmetti qonaqtar qataryna qosyldy. Dos dep osyndaı jigitti aıt! (Aıtpaqshy, Aıdar – qazaqtyń klasık aqyny Ǵalı Ormanovtyń týǵan jıeni). Meıramhanadan tústenip alǵan soń oblystyq ortalyq ǵylymı kitaphanaǵa at basyn burdyq. Munda mereıtoı ıesi Samat Serikbaıulynyń shyǵarmashylyǵyna syrttaı da, ishteı de qanyq jerlesteri – jergilikti shyǵarmashylyq qaýym ókilderimen, stýdent jastarmen bas qostyq, pikirlestik, aqjaryla áńgimelestik.
Keremet uıymdastyrýshy, kitaphana dırektory Elmıra Eleýsizqyzy bizdiń Sákeńmen qurdas bolyp shyǵýy ázil-qaljyńymyzdy jarastyryp jibergendeı. Tarazdyq jastardyń bas-aıaǵy bir jarym saǵatqa sozylǵan júzdesýde tyrp etpeı, zıaly sózdi yntyzarlyqpen uıyp tyńdaýlarynan tárbıelik, shyǵarmashylyq adamǵa degen qurmetti túısindik. Saltanatty mádenı mekemege bas suqqanda kóne Tarazdyń kórkem kómbesine tap boldyq. Al kitaphananyń májilis zalynda týǵan jerge týyn tikken áriptesimizdiń fotoalbomdarymen jaınaǵan kórmeni kórdik. Sýretter sóılep turǵandaı. Samat Qusaıynovtyń «Sarysýdyń syrly sýreti», «Sarysý – saıaly mekenim», «Mereıli Moıynqum» fotoalbomdaryna oqyrmandar súısine qarap turdy.
Keleli kezdesýdiń betashary Samattyń rýhanı kókesi, sol sátte alysta saparlap júrgen qazaq óneriniń korıfeıi, kıno jáne teatr qaıratkeri, Halyq artısi Asanáli Áshimulynyń quttyqtaý beınekórsetilimimen bastaldy. Asekeń Samat balasyna júrekjardy tilegin arnap, shyǵarmashylyq tabys tilep qana qoımaı, alda ózinen bir fotoalbom kútetinin aıtyp, bazynasyn da bildirdi. Ómirde óte qarapaıym bolsa da, ónerde tym talǵampaz AS-akterdiń talantty tanyp, ónerin rızalyqpen baǵalap, qolqa salýyn túsindik. Saltanat sońyna taman «Alataý Aqparat» pen «Áýlıe Ata» medıaholdıngteri arasynda ózara yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıyldy.
Shyǵarmashylyq kesh kezinde oblys, aýdan ákimshiliginiń qoǵamdyq damý basqarmasynyń qyzmetkerleri, burynyraq aımaqtaǵy Sarysý aýdanyn basqarǵan, oblys basqarmalarynda jaýapty qyzmet atqarǵan Bolat Mádikenov, óńirdegi aqparat salasynyń maıtalmany, jazýshy Jańabaı Mıllıonov, «Áýlıe Ata» medıaholdınginiń bas dırektory Danıar Asqaruly, t.b. oblystyq, aýdandyq basylym basshylary, aqparat, óner men mádenıetpen bite qaınasqan biraz azamattar, Samat Serikbaıulynyń áriptesteri mereıtoı ıesin quttyqtap, oı-pikirlerin ortaǵa saldy. Shyǵarmashylyq basqosý shaǵynda fotoónerinen parasat-paıymy sezilip, sýretteri syr shertip, sóılep qoıa beretin áriptesimiz Samat inimizdiń eńbegi sińgen Alataýdyń baýraıynda ǵana emes, kindik qany tamǵan Qarataýdyń qyrqasynda da bıik bedelge ıe ekenin ańdadyq.
Shyǵarmashylyq keshten keıin almatylyq qonaqtardy Jambyl oblysy ákiminiń orynbasary Qanatbek Qaıshybekov qarsy alyp, meıramhanadaǵy dastarhannan dám tatqyzyp, qazaqy qalyppen ıyǵymyzǵa shapan japty. Mine, qyzmeti qarbalas, sharýasy shash-etekten bolsa da, bir sátke týǵan ólkesiniń talantty shyǵarmashylyq adamyn ardaqtaı kelgen azamat.
Aıta keterligi, Qanat Qaıshybekuly – kezinde bizdiń Samattyń týǵan aýmaǵy – Sarysý, kórshiles Talas aýdanyn, oblystyq ákimdiktiń salalyq qyzmetterin abyroıly basqarǵan azamat. Bir aýdandy basqaryp, elden alǵys ala almaı júrgender de bar, al Qanatbek myrza eki aýdandy oıdaǵydaı basqaryp, búkil eldiń rızashylyǵyn aldy. Joldardy taqtaıdaı etip salyp shyqty. Sol kezde ǵoı, kólemi shaǵyndaý bop shyqqan aýmaq fotoalbomdy keńeıtip, «Sarysý – saıaly mekenim» atty aýqymdy fotoalbomdy shyǵarýǵa sep bolǵany, demeýshilik etkeni. «Batamenen el kógerer» degen sol. Elin súıgen, týǵan ólkeniń qadirin túsingen azamattar sóıtedi.
Tipti, janynan belgili jyrshy, mádenıet salasynyń maıtalmany Berik Júsipovti kórgende, talant talantty alystan tanıtynyna kóz jetkizgendeı boldyq. Tarazdan soń Sarysý aýdanynyń ortalyǵy Jańatas qalasyna jorttyq.
Aýdan ortalyǵyna jaqyn ornalasqan Samattyń baýyry Jomarttyń úıine toqtap, dám tattyq ta qonaqúıge bettedik. Dál osy shańyraqqa alystan kelgen qonaqtarǵa, aýdan ákimi Sáken Mamytovtyń ózi arnaıy sálem bere kelýi elaǵasynyń kóregendiligin kórsetip, kóńilimizdi kóterip tastady. Muny da týǵan ólkesiniń talanty tól perezentine degen qurmet dep bildik. Bul shańyraqta Samattyń anasymen qaýyshtyq. Jetpistiń jeteýine jetken apamyz sońǵy kezdegi kezekti otadan soń qos janary sýalsa da, bizge mol meıirimin tógip turdy. Altyn baldaǵy jaltyldap, fotomyltyǵy naızaǵaıdaı jarqyldaǵan jaırań qalpyna qalýy – kóz aldynda kólbeńdep júrgeniniń asyl anasynyń arqasy.
Jer basyp júrgen jarty ǵasyrlyq ǵumyrynyń otyz jylyn Almatyda ótkizip jatqan Sákeń bal shyryndy almasymen aty shyqqan shahardyń shyraıyn shyǵaryp, qalalyq basylymda nesheme shedevr dúnıe – fotosýretti jarq etkizdi. Almatynyń ózinde ǵana emes, bul qalaǵa alys-jaqynnan aǵylǵan talaı talantty nysanaǵa alyp, tanymal tulǵalar galereıasyn da jasady, shahardyń ondaǵan keremet fotokolladjyn, júzdegen kórkem fotopeızajyn jasady.
Qyzmettesimiz Samat osy aımaqtyń Sarysý aýdanynyń týmasy. Dálirek aıtqanda, aýdan ortalyǵy Jańatas qalasynyń irgesindegi Jańaryq aýylynda orta mektepti bitirgen. «Myń jasaǵan shahardyń shamshyraǵy» Almaty qalalyq basylymynda – «Almaty aqshamy» gazetinde taban aýdarmaı jıyrma jyl eńbek etti. Búginde qalalyq bul gazet «Alataý Aqparat» medıaholdıngine qarasty eki gazettiń biri de biregeıi.
Samat «Jańaryq» aýylyndaǵy ózi oqyǵan mektepke baryp, súıikti bilim oshaǵynda jas ulandarmen shúıirkelesti. Jas órendermen oıyn jarystyryp, keleshekke jigerlendirip, talaptaryna nur jaýdyrǵandaı. Ustaz qaýymǵa – myń alǵys! Bizge Sarysýdyń syrly sýreti unady. Bir qaraǵanda, dalasy keń jazyq kóringenimen, onyń da jazıra jaılaýy, oı-qyry, bel-belesi, shyraıly shatqaldary az emes eken.
Burynǵy aýdan ortalyǵy Saýdakent eldi mekenine saparymyzda qylqobyzdaǵy qudiretimen kúlli dúnıeni kúńiretip, kúı sarynynan sansyz syr ańǵartqan Dalanyń dańǵaıyr daýylpazy Yqylas Dúkenulynyń memorıaldyq keshenine baryp, uly kúıshiniń rýhyna taǵzym ettik, sonaý qoqandyqtar bılegen XVIII-XIX ǵasyrlarda halqynyń qamyn jegen Shoqaı datqanyń mazaryna baryp, Quran baǵyshtadyq. Tipti, osy joly aýdan aýmaǵynan shyǵandap, kórshiles Sozaq aýmaǵyndaǵy Baba Shashty Túkti Ázızdiń kesenesine qaraı jol tartyp, arýaqty áýlıe baba beıiti basyna baryp táý etip qaıttyq.
Aımaqtyń bul tóńiregi taqtaıdaı tegis. Munda da bolsa, oblystyq kúrejol, aýdanaralyq tasjoldardyń talapqa saı bolýyna bir kezderi aýyly aralas, qoıy qoralas qos aýdandy (Talas pen Sarysý) basqarǵan, búginde oblystaǵy basshylyq qyzmettegi Qanatbek Qaıshybekulynyń qoltańbasy bar. Bir tusta Ysty babanyń eskertkishiniń janynan óttik.
Tańqalarlyǵy, osy jotanyń janynan óte bere, ókpek jel tyıyla qalǵanyn baıqadym. Arly-berli ótkende ańdaǵanym osy. Eńseli monýmenttiń tuǵyryndaǵy batyrdyń qolyndaǵy shoshaq naıza maǵan erekshe áser etti. Sol naıza bizdiń áriptesimiz Samattyń qolyndaǵy fotoaparattaı bop elestep ketkeni bar. Dálirek aıtqanda, fotomyltyq. Surmergen Samat Serikbaıuly sol aq beren fotomyltyǵyn dáldep kózdep, nysanaǵa dóp tıgize bersin dep tiledik.
Áriptesimiz Samat Serikbaıulynyń 50 jyldyq mereıtoıyn uıymdastyrýǵa atsalysqany úshin Sarysý aýdanynyń ákimdigine, aýdan ákimi Sáken Mamytovqa alǵys aıtamyz.