Qazaqstan áskerı kúsh-qýat jaǵynan álemdik reıtıńte neshinshi orynda? Elimizde memlekettik basqarý men qorǵanys, mindetti áleýmettik qamsyzdandyrý sektoryndaǵy ınvestısıalar 2022 jyly eki esege ósken.
Globalfirepower áskerı qýat deńgeıi boıynsha elder reıtıńinde Qazaqstan 145 eldiń ishinde 63-shi orynda tur. El ındeksi 1,0873 qurady. Indeks neǵurlym tómen bolsa, soǵurlym memlekettiń áskerı kúshi artady, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Azattyq Rýhy-na silteme jasap.
Reıtıń sarapshylary 60 túrli faktorlardy, sonyń ishinde qorǵanys shyǵyndarynyń deńgeıin, tehnıka men jabdyqtardyń arsenalyn, armıa sanyn, tankter, kemeler men ushaqtardyń jáne basqa da áskerı tehnıkanyń sanyn, sondaı-aq armıanyń jaýyngerlik qabiletine áser etetin resýrstarǵa, munaıǵa, kómirge jáne t.b. qoljetimdilikti baǵalady. Bul rette ıadrolyq qarýdyń bolý faktory eskerilmedi.
Áskerı kúshi eń joǵary elder - AQSH, Reseı jáne Qytaı. Al TMD elderiniń ishinde Reseıden bólek Qazaqstan Ýkraına, Ázerbaıjan, Belarýs jáne Ózbekstan elderinen tómen kórsetkishte.
Qazaqstannan tómen reıtıńte Túrikmenstan, Armenıa, Qyrǵyzstan, Tájikstan jáne Moldova tur.
Elimizden joǵary reıtıńte turǵan TMD elderiniń ishinde Reseı áskerı qorǵanysqa 82,6 mlrd dollar, Ýkraına — 30 mlrd, Ázirbaıjan-3,1 mlrd AQSH dollaryn jumsaıdy. Belarýs pen Ózbekstanda búdjet Qazaqstanǵa qaraǵanda birneshe ese tómen: 723,1 mln jáne 692,5 mln dollardy quraıdy.
Qazir Qazaqstan avıasıasynda Global Firepower taldaýshylarynyń deregi boıynsha, barlyǵy 237 ushý apparaty bar. Atap aıtsaq, 75 jaýyngerlik tikushaq, ushaqtar arasynda - 39 shtýrmovık, 81 ıstrebıtel, 17 kólik jáne 25 oqý ushaǵy.
Elimizdiń Qurlyq áskerlerinde 300 tank, 5,2 myń brondy jaýyngerlik mashına, 246 ózdiginen júretin artılerıalyq qondyrǵy, 456 birlik súıretiletin artılerıa jáne 407 voleıbol atysynyń reaktıvti júıesi bar.
Búginde eldegi áskerı personaldyń jalpy sany 77 myń adamdy quraıdy, onyń ishinde 45 myń adam jumys istep turǵan áskerı quram jáne 32 myń adam áskerılendirilgen quramalarǵa jatady.
Osy jyldyń qańtar aıynda memlekettik basqarý men qorǵanys, mindetti áleýmettik qamsyzdandyrý salasyndaǵy negizgi kapıtalǵa quıylǵan ınvestısıa kólemi - 10,6 mlrd teńgege jetti. Bul ótken jylmen salystyrǵanda birden 24,1 ese kóp.
Jalpy, 2022 jyldyń 12 aıyndaǵy kórsetkish 161 mlrd teńgeni qurady. Atalǵan kórsetkish 2021 jylmen salystyrǵanda 2,2 ese kóp bolyp otyr.
Óńirlik bóliniste osy jyldyń qańtar aıynda Mańǵystaý oblysyna eń kóp ınvestısıa salyndy: 4,6 mlrd teńge. Ekinshi jáne úshinshi orynda Abaı jáne Túrkistan oblystary: 2,8 mlrd jáne 2,7 mlrd teńge.
Sektordaǵy negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestısıalar portfelindegi qarajattyń basym bóligin banktik emes qaryz qarajattary qurady: 10,5 mlrd teńge nemese birden búkil portfeldiń 98,6%-y.
Áskerı kúshke bólingen ınvestısıa jergilikti búdjet qarajaty esebinen 31,5 mln teńgeni, kásiporyndardyń óz qarajaty esebinen - 120,8 mln teńgeni qurap otyr.