2024–2025 jyldary Qazaqstandaǵy transplantologıa salasynyń damý deńgeıi kóńil kónshiterlik. Almaty biregeı otalar jasalatyn, naýqastar jan-jaqtan aǵylyp keletin iri ortalyq bolyp qalyp otyr. Almatynyń Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetinde ótken baspasóz konferensıasynda «A.N. Syzǵanov atyndaǵy Ulttyq ǵylymı hırýrgıa ortalyǵy» AQ ǵylymı-klınıkalyq jáne ınovasıalar jónindegi basqarma tóraǵasynyń orynbasary Shoqan Qanıev otandyq transplantologıanyń bolashaǵy týraly osylaı dedi, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Qazaqstan azamattarynyń transplantasıa jasatý úshin shetelge shyǵýyna qajettilik qalmady. Qazir barlyq otalar elimizde jasalady. 2024–2025 jyldary ishki suranysty tolyq óteý kózdelip otyr. Mamandardyń biliktiligi artyp, tehnologıa damyǵan saıyn Almatynyń transplantologıa boıynsha óńirlik ortalyqqa aınalý múmkindigi de artyp keledi.
2024 jyly Qazaqstanda ishki organdardy aýystyrý boıynsha 250 operasıa jasaldy. Bul – bir jyl burynǵymen salystyrǵanda edáýir kóp. Máselen, 2023 jyly mundaı 200 operasıa júrgizilgen. Olardyń basym bóligi tiri donordan alynǵan: 227 otada naýqastarǵa týystary donor bolsa, 23 jaǵdaıda qaıtys bolǵandardyń organdary paıdalanylǵan.
2024 jyly elimiz boıynsha 4 myńnan astam adam transplantasıa kezeginde turdy. Olardyń kóbi – búırekke muqtaj (shamamen 3723 adam), onyń ishinde 80-i – balalar. Budan bólek, 100-ge jýyq bala búırekke, baýyrǵa nemese júrekke muqtaj, olar úmitpen kútýde.
Qazaqstandyq emhanalar da kásibı biliktiligin arttyra túsýde. Transplantologıanyń mańyzdy ortalyǵy sanalatyn Almatyda sońǵy eki jylda eki iri operasıa sátti ótti. Mysaly, 23 jastaǵy naýqasqa 53 jastaǵy áıeldiń júregi salyndy. Al 2025 jyldyń sáýir aıynda A.N. Syzǵanov atyndaǵy Ulttyq hırýrgıa ortalyǵynyń mamandary alǵash ret úsh búırekti qatar aýystyrý otasyn jasady. Bul jetistikti Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ta joǵary baǵalady.
Almatylyq emhanalar kúrdeli otalarmen qatar, aǵartý jumystaryna da belsendi atsalysady. Jergilikti telearnalar donorlyq máselesin turaqty túrde kóterip, dárigerler efırge shyǵyp, kómek kútip otyrǵan naýqastardyń únin qoǵamǵa jetkizýge tyrysady. Budan bólek, respýblıkalyq aksıalar, sonyń ishinde barlyq aýrýhanalar qatysatyn Donor kúni de ótkizilip turady.
Degenmen halyqtyń kóbi habardar bolǵanymen, donor bolýdan bas tartatyndar áli de kóp. Osyǵan baılanysty Densaýlyq saqtaý mınıstrligi aqparattyq kampanıany kúsheıtip, bul iske din ókilderi men qoǵam qaıratkerlerin tartýda. Sonymen qatar eGov portaly arqyly tirkeý prosesi barynsha jeńildetilgen.
«2021 jyldan beri bul júıe elimizde kelisim arqyly júzege asyp jatqanyna qaramastan, nebári 6,5 myń adam ǵana qaıtys bolǵannan keıin donor bolýǵa kelisim bergen. Al 90 myńnan astam adam bas tartqan. Qoǵamda qorqynysh, kúmán kóp. Keıbir nanym-senimniń de áseri bar. Adamnyń mıy ólip, júregi toqtaǵanda ǵana donor bola alady jáne ol arnaıy komısıanyń baqylaýymen júzege asady – muny áli de túsinbeıtinder bar», – deıdi Shoqan Qanıev.
Qazir júıe beıimdelý satysynan ótip jatqandyqtan, Qazaqstan balama joldardy da damytyp jatyr. Sonyń biri – týystardyń donor bolýy. Elimizde jasalatyn búırek transplantasıasynyń shamamen 85%-y tiri donorlar – týystary nemese jubaılary tarapynan júzege asyrylady. Bul ádis – ýaqytty únemdep, tez arada emdelýge múmkindik beredi. Al donory joq naýqastarǵa transplantasıa múmkin bolǵansha gemodıalız nemese perıtonealdy dıalız jasalady.
Búginde Qazaqstanda jeti transplantasıa ortalyǵy jumys isteıdi. Onyń úsheýi Astanada, bireýi Almatyda, qalǵandary Shymkentte, Aqtóbede jáne Túrkistanda ornalasqan. Pasıentter kez kelgen ortalyqty tańdap, jergilikti emhanasy arqyly rásimdeı alady. Eger naýqastyń jaǵdaıy kúrdelense nemese baılanys nómiri ózgerse, ol tirkeýden shyǵyp qalmaýy úshin úılestirýshilerge der kezinde habar berýi qajet.
«Myńdaǵan adamnyń ómirine arasha túsý úshin donorlar bazasyn ulǵaıtýymyz kerek. Ol úshin ár azamat bul iske jaýapkershilikpen qarap, qaıtys bolǵannan keıin donor bolýǵa kelisim berýi tıis. Osy arqyly siz bireýdiń ómirin qutqaryp, onyń ómirin uzarta alasyz», – dep tolyqtyrdy Shoqan Qanıev.