Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti «Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Bilim, ǵylym jáne mádenıet máseleleri jónindegi Birikken Ulttar Uıymy (IýNESKO) arasyndaǵy Qazaqstanda IýNESKO aıasyndaǵy 2-sanatty ortalyq retinde Ortalyq Azıa óńirlik glásıologıa ortalyǵynyń mártebesin qaıta jalǵastyrý týraly kelisimge qol qoıý týraly» qaýly qabyldady, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasy boıynsha IýNESKO aıasyndaǵy óńirlik glásıologıalyq ortalyqtyń qyzmeti qaıta jańartylady. Prezıdent 2024 jylǵy 12 sáýirde ótken Ulttyq ǵylym jáne tehnologıalar keńesiniń otyrysynda bul ortalyqtyń klımattyq ózgeristerdi zertteýdegi mańyzdy rólin atap ótti.
«2020 jyly Almatyda IýNESKO sheshimimen qurylǵan óńirlik glásıologıalyq ortalyq klımattyq ózgeristerdi zertteýge úlken úles qosyp otyr. Bizdiń ǵalymdar muzdyqtardyń erýin zerttep qana qoımaı, sel tasqyndary men muzdyqtar kólderiniń jarylýynan bolatyn qaýipterdi tómendetý joldaryn izdeýde. Glásıologıalyq ortalyqtyń áleýetin tolyqqandy paıdalaný qajet. Úkimet tarapynan ortalyqty ǵımaratymen qamtamasyz etý máselesi sheshilip jatyr. Biraq kelisimniń merzimi aıaqtalatyndyqtan, ony uzartý qajet», – dep atap ótti Memleket basshysy.
IýNESKO aıasyndaǵy Ortalyq Azıa óńirlik glásıologıa ortalyǵy (ári qaraı – Ortalyq) 2020 jyly qurylǵan jáne álemdegi IýNESKO aıasyndaǵy jalǵyz glásıologıalyq ortalyq bolyp tabylady.
Ortalyqtyń negizgi mindetteri:
- Glásıologıa máseleleri boıynsha ǵylymı zertteýler júrgizý.
- Ortalyq Azıadaǵy muzdyqtardyń, qar jamylǵysynyń jáne máńgi muzdyń jaǵdaıyn baqylaý.
- Túrli uıymdar arasynda aqparat almasýdy qamtamasyz etý.
- Aımaqtyq zertteý baǵdarlamalaryn engizý jáne damytý.
- Sý qaýipsizdigi máseleleriniń glásıologıalyq aspektilerin ázirleý.
Bul Ortalyq IýNESKO baǵdarlamalaryn júzege asyrýǵa kómektesip, múshe memleketterdiń tehnıkalyq saraptamasyn jáne tájirıbesin biriktirýge múmkindik beredi. Sonymen qatar, aımaqtyq jeliler qurýǵa qoldaý kórsetip, resýrs ortalyǵy retinde qyzmet atqarady.
Kelisimge qol qoıý Ortalyqqa Qazaqstan úshin asa mańyzdy taý muzdyqtarynyń júıelerine jedel monıtorıń júrgizýge, transshekaralyq baseınderdegi muzdyqtardyń alańdary men kólemderin baǵalaýǵa, olardyń ózgerý tendensıalaryn anyqtaýǵa múmkindik beredi. Bul eldiń sý resýrstaryn basqarý sheshimderine negiz bolady jáne Qazaqstannyń sý qaýipsizdigimen tikeleı baılanysty.
Kelisim Ortalyqty basqarýdyń korporatıvtik prınsıpterin jáne onyń tıimdi ǵylymı, ǵylymı-uıymdastyrýshylyq qyzmetin júzege asyrýdy qamtamasyz etedi. Bul Ortalyqty IýNESKO, Halyqaralyq sý uıymdary jáne basqa da uıymdardyń is-sharalaryna belsene qatystyrýǵa múmkindik beredi.
Kelisimge 2025 jyly qol qoıylady. Bul jyl Birikken Ulttar Uıymy tarapynan «Halyqaralyq muzdyqtardy saqtaý jyly» dep jarıalanǵan. Kelisim Qazaqstanǵa muzdyqtardy saqtaý jyly men «Krıosfera ǵylymdaryn qoldaýǵa arnalǵan is-áreketter onjyldyǵy» (2025–2034 jj.) aıasynda mańyzdy sharalardy júzege asyrýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar, 2026 jyly Qazaqstanda BUU qaramaǵyndaǵy óńirlik klımattyq samıtti sátti ótkizýge jaǵdaı jasaıdy.