QR Ulttyq ıadrolyq ortalyǵynyń Atom energıasy ınstıtýty dırektorynyń materıaltaný zertteýleri jónindegi orynbasary Erbolat Qoıanbaevtyń pikirinshe, Qazaqstan atom energetıkasy salasynda úlken tájirıbege ıe, dep habarlaıdy aqshamnews.kz Taspanews.kz silteme jasap.
Erbolat Qoıanbaev atap ótkendeı, Qazaqstan Japonıa, Fransıa, Koreıa, AQSH jáne Reseımen tyǵyz yntymaqtastyqta jumys isteıdi.
«Toshiba korporasıasy úshin biz apat jaǵdaıynda reaktordyń belsendi aımaǵy balqyp ketken kezde, ony toqtatý úshin qajetti materıaldy tańdadyq. Mysaly, Chernobyldegi jaǵdaı qaıtalansa, reaktordyń belsendi aımaǵyn bir jerde toqtatý qajet», – dep túsindirdi Qoıanbaev.
Sonymen qatar, Kýrchatovta álemdegi alǵashqy materıaltaný zertteýlerine arnalǵan tokamak (KTM) ornalastyrylǵan. Tokamak – termoıadrolyq sıntezdi basqarýǵa arnalǵan zertteýler úshin qoldanylatyn toroıdaldy kamera, ol bolashaq termoıadrolyq energetıkaǵa zertteýler júrgizýge múmkindik beredi.
«Biz bolashaq termoıadrolyq energetıka úshin zertteýler júrgizemiz. Bul – kelesi ǵasyrdyń energetıkasy. Ol qazirdiń ózinde birinshi jáne jalǵyz, arnaıy plazmamen árekettesý úshin materıaldardy synaý maqsatynda jasalǵan. Plazmanyń temperatýrasy 10 mıllıon gradýsqa jetedi. Plazma – zattyń tórtinshi kúıi, ıaǵnı qatty, suıyq, gaz jáne plazma bar. Plazma – ıondalǵan gaz. Bul jerde energıa paıda bolady. Plazma – kúnniń energıasy sıaqty, onda ondaǵan mıllıon gradýs temperatýra bar jáne ol konstrýksıalyq materıaldarmen ózara árekettesýi kerek», – dedi Qoıanbaev.
Maman Qazaqstanda AES salýǵa qajetti kadrlar joq degen pikirmen kelispeıdi.
«Bizde kóp mamandar bar. Kýrchatovta eki reaktor, Almatyda bir reaktor jumys isteıdi», – dep atap ótti Qoıanbaev.
Sonymen qatar, Fýkýsıma tıpindegi qaınaýshy reaktor Qazaqstanda AES salý úshin qarastyrylmaıdy. Onyń ornyna, sý qysymymen jumys isteıtin reaktor túri múmkin ekendigin aıtty. Qoıanbaev AES-tegi apattar qaıtalaný yqtımaldyǵynyń óte tómen ekenin de atap ótti.
«Chernobyl reaktory – bul grafıtti, arnaly reaktor boldy, bul tıptegi barlyq reaktorlar isten shyǵaryldy. Qazaqstanda Fýkýsıma nemese Chernobyl reaktorlary salynbaıdy. Olar ekinshi býyn reaktorlary boldy, onda negizgi nazar energıa alýǵa aýdaryldy, al qazirgi kezde salynyp jatqan reaktorlar 3+ býynǵa jatady, onda qaýipsizdikke úlken mán beriledi», – dep túıindedi maman.