Ǵylym qyzmetkerleri kásibı merekesin atap ótýde
Búgin, 12 sáýir – Qazaqstanda ǵylym qyzmetkerleriniń kúni keńinen atalyp ótýde. Bul kún elimizdiń ǵylymyn damytýǵa ólsheýsiz úles qosqan áıgili ǵalym, akademık Qanysh Imantaıuly Sátbaevtyń týǵan kúnine oraı tańdalǵan. Bul týraly Aqshamnews.kz saıty habarlaıdy.
Ǵylym men bilim salasynyń damýy eldiń bolashaǵyn aıqyndaıtyn mańyzdy baǵyttardyń biri ekeni daýsyz. Osy oraıda, elimizdiń Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri Saıasat Nurbek sala mamandaryn kásibı merekesimen quttyqtap, memleket tarapynan júzege asyrylyp jatqan aýqymdy ózgerister men bastamalarǵa toqtaldy.
Qanysh Sátbaev – Qazaqstan ǵylymynyń negizin qalaýshy
12 sáýir kúniniń ǵylym qyzmetkerlerine arnalýy beker emes. Bul – ulttyq ǵylymnyń kóshbasshysy Qanysh Sátbaevtyń dúnıege kelgen kúni. Ol Qazaq KSR Ǵylym akademıasynyń alǵashqy Prezıdenti retinde elimizde ǵylymdy júıeli túrde uıymdastyryp, akademıalyq negizder qalyptastyrǵan biregeı tulǵa. Qanysh Imantaıulynyń arqasynda Qazaqstanda geologıa ǵylymy ǵana emes, basqa da irgeli salalar damı bastady. Onyń eńbegi búginde ǵylymnyń damýyna serpin bergen altyn dińgek retinde baǵalanady.
Ǵylym – ekonomıkanyń qozǵaýshy kúshi
Saıasat Nurbektiń aıtýynsha, qazirgi tańda ǵylym tek akademıalyq izdenis salasy ǵana emes, el ekonomıkasynyń mańyzdy draıverine aınalyp otyr. Bul baǵytta memleket tarapynan keshendi sharalar qolǵa alyndy. Atap aıtqanda:
- 2023–2029 jyldarǵa arnalǵan Joǵary bilim men ǵylymdy damytý tujyrymdamasy qabyldanyp, ǵylym salasynda túbegeıli ózgerister júrgizilýde;
- 2025 jyldan bastap óńirlik ǵylymdy damytýǵa erekshe kóńil bólinbek;
- Jergilikti ákimdikter ǵylymı-tehnologıalyq saıasatqa tikeleı aralasatyn boldy.
Bul bastamalar otandyq ǵylymdy ortalyqtan óńirlik deńgeıge deıin jetelep, aımaqtyq erekshelikterge saı ınovasıalyq sheshimder engizýge múmkindik bermek.
Jas ǵalymdarǵa jan-jaqty qoldaý
Mınıstrlik ǵylym jolyn tańdaǵan jastarǵa erekshe nazar aýdaryp otyr. Jas zertteýshiler úshin mynadaı qoldaý sharalary iske asyryldy:
- Granttyq qarjylandyrý jáne mega-granttar;
- Sheteldik taǵylymdamalar uıymdastyrý;
- Ǵylymı dáreje úshin qosymsha tólemder;
- Turǵyn úımen qamtamasyz etý – sońǵy eki jylda 423 páter berildi;
- Jyl saıyn 50 «Úzdik ǵylymı qyzmetker» syılyǵy tabystalady;
- 50 arnaıy stıpendıa talantty jas ǵalymdarǵa bólinedi.
Ǵylymı jobalardy komersıalandyrý – ekonomıkalyq tıimdilik kózi
Sońǵy jyldary ǵylym men bıznes arasyndaǵy baılanysty nyǵaıtý maqsatynda ǵylymı ázirlemelerdi komersıalandyrý isi jandana tústi. Búginde:
- 208 ǵylymı joba iske asyrylýda;
- Olardyń 25-i shetelge eksporttaldy;
- 6 joba 1 mıllıard teńgeden astam tabys ákeldi;
- Komersıalanǵan jobalar jalpy 118,4 mıllıard teńge kóleminde el ekonomıkasyna úles qosty.
Bul kórsetkishter ǵylymnyń naryqtyq qatynastarǵa beıimdelip, naqty paıda ákele alatynyn dáleldeıdi.
Óńirlik ǵylymı damý – jańa kezeńniń bastaýy
Bıyldan bastap óńirlerdegi ǵylymı basqarý júıesi jańa deńgeıge kóterildi. Jergilikti ákimdikter janynan Ǵylym jónindegi keńester qurylyp, olar ǵylymı sesıalar men granttyq baǵdarlamalarǵa belsendi aralasa bastady. Qaraǵandy, Soltústik Qazaqstan jáne Túrkistan oblystary osy úderistiń alǵashqy qatarynda.
Aldaǵy úsh jylda (2024–2026) zertteýshilik artyqshylyq ortalyqtaryn qurýǵa baǵyttalǵan 17 baǵdarlama engiziledi. Bul baǵdarlamalar ǵylym men bıznestiń ózara baılanysyn jańa deńgeıge kóterip, naqty óńirlik máselelerdi sheshýge baǵyttalǵan ǵylymı sheshimder usynbaq.
Merekelik quttyqtaýynda mınıstr Saıasat Nurbek:
«Qadirli áriptester! Qazaqstan ǵylymynyń altyn qazyǵyn ustap turǵan barlyq ǵalymdarǵa, zertteýshilerge, oqytýshylarǵa shynaıy alǵysymdy bildiremin. Sizderdiń eren eńbekterińiz – eldiń erteńine salynǵan berik negiz. Ǵylym kúni qutty bolsyn! Eńbekterińiz tabysty, jańalyqtaryńyz jańashyl, jetistikterińiz tolaǵaı bolsyn!» – dep atap ótti.
Qazaqstanda ǵylym qyzmetkerleriniń kúni – ult bolashaǵy úshin aıanbaı eńbek etip júrgen barsha ǵalymdarǵa kórsetilgen qurmet. Qanysh Sátbaevtyń izimen kele jatqan jas ǵalymdar býyny men júıeli memlekettik saıasat elimizdiń ǵylymyn álemdik arenaǵa alyp shyǵýǵa múmkindik bermek. Ǵylym – tek bilim men jańalyqtyń emes, el damýynyń basty kepili ekeni dáleldenip otyr.
Kilt sózder: Qanysh Sátbaev, ǵylym qyzmetkerleriniń kúni, Saıasat Nurbek, Qazaqstan ǵylymy, jas ǵalymdardy qoldaý, ǵylymı jobalardy komersıalandyrý, óńirlik ǵylym, ǵylymdy damytý baǵdarlamasy