Qazaqstan energetıka sektoryn transformasıalaýdyń mańyzdy kezeńinde tur. Energetıkalyq keshendi damytý baǵytyn tańdaý eldiń uzaq merzimdi damýyna aıtarlyqtaı yqpal etedi. Qazirgi tańda Qazaqstannyń energetıkalyq sektory kómir elektr stansıalaryna aıtarlyqtaı táýeldi, olar elimizde óndiriletin barlyq elektr energıasynyń shamamen 70%-yn qamtamasyz etedi. Alaıda, bul model birqatar qıyndyqtarǵa tap bolyp otyr.
Birinshiden, jumys istep turǵan stansıalardyń tozý deńgeıi 70%-ǵa jetip otyr. Ekinshiden, elde elektr energıasyn tutyný jyl saıyn shamamen 3%-ǵa artyp keledi. Úshinshiden, Qazaqstan 2060 jylǵa qaraı kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizýdi kózdeıtin jahandyq ekologıalyq mindettemelerdi óz moınyna aldy. Sonymen qatar, kómir jobalaryn qarjylandyrý da ekologıalyq shekteýlerge baılanysty kúrdelene túsýde.
Energetıka mınıstrliginiń boljamdaryna sáıkes, 2035 jylǵa qaraı Qazaqstanda elektr energıasyn tutyný 152,4 mlrd kVt/saǵ quraıdy dep kútilýde. Al jumys istep turǵan elektr stansıalarynyń qýaty nebári 135 mlrd kVt/saǵ quraıdy. Búgingi tańda elektr qýatynyń tapshylyǵy Reseıden jetkiziletin energıamen tolyqtyrylyp otyr, bul óz kezeginde energetıkalyq táýeldilikke jáne eldiń energetıkalyq qaýipsizdiginiń álsireýine alyp keledi.
Máselelerdi sheshý úshin naqty qadamdar jasaldy. 2035 jylǵa qaraı qosymsha 26,5 mlrd kVt/saǵ qýat kózderin iske qosý josparlanýda. Osyǵan baılanysty jańartylatyn energıa kózderi (JEK) sektory qarqyndy damyp keledi. 2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda JEK úlesi jalpy elektr energıasyn óndirýde 6,5%-ǵa jetti. Alaıda, jańartylatyn energıa kózderiniń turaqsyzdyǵy olardy negizgi energıa kózi retinde qarastyrýǵa múmkindik bermeıdi. Kún jáne jel elektr stansıalary aýa raıy jaǵdaılaryna táýeldi bolǵandyqtan, turaqty energıamen qamtamasyz ete almaıdy.
Sonymen qatar, ekologıalyq standarttardyń kúsheıýi kómir men gaz óndirisin damytýǵa shekteýler qoıyp otyr. Bul jaǵdaı jańa, turaqty jáne ekologıalyq taza energıa kózderin engizýdi qajet etedi.
Atom elektr stansıasy osy máseleniń sheshimi bola alady. Atom stansıasy 60 jyldan astam ýaqyt turaqty energıamen qamtamasyz etýge qabiletti jáne parnıktik gazdar shyǵaryndylarynsyz jumys isteıdi. Atom stansıalaryn salý eldiń energetıka jáne ónerkásip salasyn ártaraptandyrýǵa, sondaı-aq zamanaýı tehnologıalardy engizýge yqpal etedi.
Atom stansıasynyń qurylysy jańa jumys oryndaryn qurýǵa, sondaı-aq stansıa ornalasqan aımaqta ınfraqurylymnyń damýyna serpin beredi. Sonymen qatar, atom energetıkasy uzaq merzimdi perspektıvada elektr energıasynyń turaqty baǵasyn qamtamasyz etedi, bul ónerkásiptiń damýy men Qazaqstan ekonomıkasynyń básekege qabilettiligin arttyrý úshin asa mańyzdy.
Osylaısha, atom elektr stansıasynyń qurylysy tek Qazaqstannyń energetıkalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etýdiń qajetti qadamy ǵana emes, sonymen qatar tómen kómirtekti ekonomıkaǵa jahandyq kóshý jaǵdaıynda eldiń ekonomıkalyq jáne áleýmettik damýynyń mańyzdy faktory bolyp tabylady. Atom stansıasy Qazaqstannyń qazirgi energetıkalyq máselelerin sheshýge jáne bolashaqta turaqty damý negizin qalyptastyrýǵa múmkindik beredi.