Qazaqstan – Amerıka: Maqsattar men múddeler

AQSH-qa QAZAQSTANNAN NE KEREK?

Amerıkaǵa Qazaqstannyń batys ıdeologıasy aıasynda erkindik pen demokratıa for­vaterinde júrip, ekinshi jaǵy­nan Kaspııde munaı óndirip jatqan Shevronmen dos bolyp qala bergeni kerek. Ortalyq Azıadaǵy aımaqtyq qaýipsizdik máselesinde AQSH Ózbekstanǵa kóbirek senim ar­tady. Sebebi, Pentagon Qa­zaqstanda Reseıdiń áskerı pozısıasy áli saqtalyp otyr dep esepteıdi. ODKB, Baıqo­ńyr kesheni men Sary-SHaǵan polıgony oǵan árıne dálel.

Qazaqstan Vashıngtonǵa ekonomıkalyq jaǵynan qara­ǵanda, saıası turǵydan kóbirek kerek. Eger AQSH Ortalyq Azıany Reseı men Qytaıǵa qarsy maıatnık retinde qol­danǵysy kelse, onda bul rólge eki alpaýytpen de shektesetin Qazaqstan ǵana týra keledi. Ázirge AQSH Qazaqstannyń Reseıdiń paraleldi ımpor­tyna kómektesýin múmkindigin­she toqtatqysy kelip otyr.

QAZAQSTANǴA  AQSH-tan NE KEREK?

Bizge ınvestısıa kerek. Odan da dálirek aıtsaq, endi shıkizatqa emes, daıyn ónim óńdeýge degen ınvestısıa qajet bolyp tur. Dollarmen qosa, tehnologıalar kelip jatsa tipti jaq­sy. Qarapaıym tilmen túsindirsek, Qazaqstan AQSH bizge kelip, Apple, Tesla, IBM sıaqty kóp kúshti zaýyttar salyp, onda kóptegen otandastary­myz jaqsy jalaqyǵa jumys istese eken dep armandaıdy. Sonda bizdegi kedeılik pen búdjet problemasy sheshiler edi. Sondyqtan osy kezdesý­den keıin sımvolıkalyq, psıhologıa­lyq kedergi bolyp turǵan «Djekson- Venık túzetýi» alynyp tastalady degen oı bar.

Qazaqstan úshin AQSH nómiri birinshi saýda seriktesi emes. AQSH úshin Qazaqstan tipti 60-shy oryndarda deýge keledi. Olar bizge taýarymyzdy alatyn elden góri, ınvestısıa quıatyn el retinde baǵaly. 1993 jyldan beri AQSH-tan bizge kelgen ınvestısıa kó­lemi 62 mıllıard dollardan asqan. Sonda da bir qyzyǵy, ınvestısıa bo­ıynsha AQSH birinshi orynda deı al­maımyz. Kóp shýlamaıtyn Nıderlan­dy memleketi 30 jyldyń ishinde bizge 110 mıllıard dollar quıyp tastaǵan.

Kerek derek

AQSH pen Qazaqstan arasyndaǵy taýar aınalymy 2022 jyly rekordtyq deńgeıge jetip, 3,1 mıllıard dollardy qurady. AQSH- tyń bizden alarynan bergeni kóp boldy. Biz olarǵa 1,2 mıllıard dol­lardyń taýaryn eksporttasaq, muhıttyń arǵy jaǵynan kelgen ımport 1,9 mıllıard dollarǵa shyqty. Iaǵnı saýda balansynda ja­ǵymdy saldo AQSH jaǵynda. Amerıkaǵa biz munaı men ferroqoryt­palar jiberemiz. Al ol jaqtan ushaq, kólikter, aıfon men makbýk­tar aldyramyz.

Al bıylǵy qańtar–shilde aılarynda AQSH-qa bizden baratyn eksport 737,8 mıllıon dollardan asty. LSM málimetinshe, satý kóleminiń negizgi bóligin munaı – 509,6 myń tonna (-25,8%), ushaqtar men tikushaqtar – 92,3 tonna jáne feroqorytpalar – 61,6 myń tonna (+0,5%) quraǵan. Óz kezeginde Amerıka Qurama Shtattarynan keletin ımport 1,6 eseden astam ósken. Qazir onyń kólemi 1,6 mıl­lıard dollar boldy.