«Aqorda» rezıdensıasynda Qasym-Jomart Toqaev otandyq bıznes ókilderimen kezdesý ótkizdi, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz akorda.kz silteme jasap.
Prezıdent óz sózinde Qazaqstan halqyna Joldaýynda elimizdi damytýǵa arnalǵan tyń tásilder usynǵanyna nazar aýdardy.
– Biz ekonomıkanyń ósimin keminde 6-7 paıyzǵa jetkizýimiz kerek. Ol úshin bıznestiń jeke bastamalaryna barynsha qoldaý kórsetý qajet. Osy baǵytta biraz sharýa atqaryldy. Degenmen kásipkerliktiń damý qarqyny áli de bolsa báseń, óz áleýetine saı emes deýge bolady. Bir sózben aıtqanda, bizge shyn máninde sapaly serpilis qajet. Eń aldymen, memleket pen bıznestiń qarym-qatynasy múlde jańa úlgige kóshýge tıis, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy memleket pen bıznesti jańa «qoǵamdyq shart» jasaýǵa shaqyrdy.
– Bul sharttyń mánin bylaı sıpattaýǵa bolady: Memleket bıznestiń damýy úshin barynsha qolaıly jaǵdaı jasaıdy jáne jeke menshiktiń tolyq qorǵalýyn qamtamasyz etedi. Óz kezeginde kásipkerler ózderine júktelgen mindetti, atap aıtqanda salyq tóleý, ekonomıkaǵa ınvestısıa quıý, jumys oryndaryn ashý, qyzmetkerlerine qolaıly eńbek orta qalyptastyrý sekildi mindetterdi adal oryndaıdy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdenttiń aıtýynsha, memleket pen bıznes arasyndaǵy qatynas ózara senimge negizdelýi qajet.
– Memlekettik apparat árbir bıznesmenge zań buzýshy retinde qaramaýy kerek. Mundaı ustanym, túptep kelgende, basqarýdyń repressıvti sıpatyna alyp keledi. Memleket kásipkerlerge kómektesýge mindetti. Muny erekshe atap ótkim keledi: kásipkerlerge kómektesý kerek. Al kásipkerler shaǵymdanýshy nemese qoldaýǵa muqtaj rólinde kórinbeı, memlekettik apparattyń teńquqyly seriktesine aınalýǵa tıis, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar Prezıdent jýyq arada sheshýdi qajet etetin basym mindetterge toqtalyp, eń aldymen, zań ústemdigin jáne jeke menshiktiń qorǵalýyn qamtamasyz etý qajet ekenin atap ótti.
– Qylmysqa, onyń ishinde ekonomıkalyq sıpattaǵy qylmysqa qarsy kúres tek qana zań aıasynda júrgizilýi kerek. Mundaı asyrasilteýshilik memlekettiń múddesine ǵana qaıshy kelmeıdi, sonymen qatar Qazaqstannyń abyroı-bedeline nuqsan keltirip, meniń bastamalaryma halyqtyń senimin azaıtady. Biz qadaǵalaýdyń teńgerimdi mehanızmin qalyptastyrýymyz qajet, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy zańgerler jáne kásipkerler qoǵamdastyǵymen óz aldyna bólek kasasıalyq ınstansıa qurý máselesi jóninde keńes ótkizý qajettigi pisip jetilgenine nazar aýdardy.
– Sýdıalar korpýsy bul qadam azamattardyń quqyqtaryn sapaly qorǵaýǵa múmkindik beredi dep sanaıdy. Prezıdent Ákimshiligi atalǵan máseleni qolǵa alady. Kasasıalyq sotty qurý jóninde ortaq pikirge kelsek, sot júıesiniń búdjetin arttyrýǵa jol bermeımiz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdenttiń aıtýynsha, sot sheshimderiniń 60 paıyzdan astamy azamattar men bıznestiń paıdasyna sheshiledi. Buǵan qosa memlekettik apparattyń bıznesti sotqa júginýge májbúr etetin kemshilikterdi túzetý jumystary tıisti deńgeıde júrgizilmeıdi. Osyǵan baılanysty Úkimetke Joǵarǵy Sotpen jáne Ulttyq kásipkerler palatasymen birlesip, memlekettik organdar qyzmetindegi teris áreketterge muqıat taldaý jasap, olardy joıý úshin pármendi sharalar qabyldaýǵa tıis.
Qasym-Jomart Toqaev aktıvterdi qaıtarý kezinde memleket pen bıznestiń múddeleri arasyndaǵy teńgerimdi saqtaýdy kelesi basymdyq retinde atap ótti.
– Taıaýda aktıvterdi qaıtarý jóninde zań qabyldandy. Bul zań aktıvterdi qaıtarý sharalaryn bir maqsatqa jumyldyrýǵa baǵyttalǵan. Iaǵnı, bul – shyn máninde, qoǵamdyq kelisim aktisi. Túptep kelgende, bul shara ekonomıkamyzdy saýyqtyryp, áleýmettik jikke bólinýshilik pen adamdar arasyndaǵy alshaqtyqtyń aldyn alýǵa tıis. Adal bızneske, sheteldik jáne otandyq ınvestorlarǵa budan qaýiptenýdiń esh reti joq, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy elimizdiń áleýetti kásipkerlerin metalýrgıa, hımıa, mashına jasaý jáne basqa da salalarda iri jobalardy júzege asyrýǵa atsalysýǵa shaqyrdy.
– Sizderde qarjy da, tájirıbe de jetkilikti, álemdik naryqtarǵa shyǵatyn baılanystar da bar. Sondyqtan osyndaı jobalardy júzege asyrý máselesin qarastyrýǵa shamalaryńyz jetedi. Eldiń damýyna qarjy quıýǵa daıyn ekenderińizdi kórsetińizder. Adal ári óz eline paıdamdy tıgizsem degen nıettegi bıznes árdaıym qurmetke laıyq jáne olar memlekettiń qorǵaýynda bolady. Ashyǵyn aıtaıyn, joǵary da aıtylǵan óndiristerge ınvestısıa salý aktıvterdiń túp tórkininiń zańdylyǵyn dáleldeýge talpynys retinde qarastyrylady. Eger siz ıe bolǵan kapıtal tek menshik ıesine ǵana emes, sondaı-aq ulttyq ekonomıkanyń ıgiligine jáne Qazaqstannyń órkendeýine qyzmet etse, onda bul – aqshanyń qaıdan kelgeni jónindegi suraqty kún tártibinen alyp tastaýǵa jaqsy sebep. Alaıda mundaı mámilege kelý múmkindigi barǵan saıyn azaıyp keledi. Ony da túsiný kerek, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev ekonomıkany yntalandyratyn ádil salyq saıasatyn júrgizý qajet ekenin taǵy bir mańyzdy mindet retinde atap ótti.
– Salyq organdary kásipkerlerdi jappaı sotqa tartyp jatyr. Atap aıtqanda, kelisimderdi jaramsyz dep taný jóninde talap-aryz kóp beriledi. Sottardyń júktemesi edáýir artty. Olarǵa salyqtyń durys tólenýin tekserý mindeti de júkteldi. Buǵan jol berýge bolmaıdy. Jaǵdaıdy túzeý úshin sharalar qajet. Jalpy, bizde salyq qyzmeti meılinshe tıimdi jumys isteıdi. Úkimet jańa Salyq kodeksinde salyqtan jaltarýǵa qarsy is-qımyldyń tıimdi mehanızmin qarastyrýy kerek, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent salyq túsimderinde eleýli sáıkessizdik bar ekenine toqtalyp, salyq saıasatyn jetildirý qajettigin aıtty.
– Elimizdegi salyqtyń 80 paıyzyn 260-qa jýyq kompanıa tóleıdi. Bul teńgerimsizdikti basqa salyq tóleýshilerdiń salyqtyq túsimin arttyrý arqyly túzeý kerek. Sarapshylardyń baǵalaýyna sáıkes elimizde jumyspen qamtylǵan jalpy halyqtyń tórt mıllıony tabysynan salyq tólemeıdi. Jeńildetilgen salyq rejımi engizilgenine qaramastan, mıkro jáne shaǵyn bıznes sýbektileri aqsha aınalymyn jasyrady jáne azaıtyp kórsetedi. Bıznes sýbektileriniń 70 paıyzǵa jýyǵy jeńildetilgen deklarasıada bes mıllıonnan az tabys kórsetip, osy rejım aıasynda túsimderdiń 6 paıyzyn ǵana tóleıdi. Sondyqtan salyq prosedýralaryn jeńildetip, halyqpen jáne bıznespen tıimdi qarym-qatynas jasaý arqyly belsendi salyq tóleýshilerdi kóbeıtý jańa salyq saıasatynyń negizgi maqsattarynyń biri bolýǵa tıis. Salyq tóleýden jaltarýdan, tekserýshi organdarmen til tabysyp, táýekelge barýdan góri salyq tóleý tıimdi ári ońaı bolýy kerek, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy naqty ındýstrıalandyrýdy qamtamasyz etýdi kelesi mańyzdy mindet retinde aıqyndady.
– Kúrdeli jáne ornyqty ekonomıkaǵa ónimdi ortasha jáne joǵary deńgeıde óńdeý segmentterin belsendi ıgeretin óńdeý ónerkásibi negiz bolatyny belgili. Sonymen qatar bul baǵytta kedergilerdiń kóptigi kásiporyndar «ǵumyrynyń» uzaqqa sozylmaýynan baıqalady. Elimizde eki jyldyń ishinde ashylǵan kompanıalardyń tórtten biri ǵana naryqta qalady. Salystyrar bolsaq, bul kórsetkish basqa elderde 70-80 paıyzǵa teń. Kóp jaǵdaıda bul Qazaqstandaǵy bıznes-ahýaldyń áli de jetilmegenin kórsetedi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memlekettiń pikirinshe, munaı servısi salasy otandyq ekonomıkany ártaraptandyrýdyń jáne ósimdi qamtamasyz etýdiń negizgi tetigi bolýy kerek.
– Búginde Teńiz, Qashaǵan jáne Qarashyǵanaq ken oryndaryndaǵy jobalardy jobalaýmen basqa memleketter aınalysyp jatyr. Bul Teńiz ken ornyn keleshek keńeıtý jobasyna da qatysty. Jobalyq sheshimderde ımporttyq materıaldar men qurylǵylar esepke alynatyny túsinikti. Bul otandyq óndirýshilerdiń munaı-gaz salasyndaǵy jobalardy júzege asyrý múmkindikterin shekteıdi. İri jobalardaǵy (Teńiz, Qashaǵan, Qarashyǵanaq) taýarlardyń jergilikti úlesi 5 paıyzǵa da jetpeıdi. Úkimet jergilikti ınjenerler men kompanıalardy mindetti túrde tarta otyryp, jobalyq dızaın-ofısterdi Qazaqstanǵa kóshirýge yqpal etýge tıis, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Orta kásipkerliktiń damýyn jedeldetý – kelesi mańyzdy mindet. Prezıdenttiń aıtýynsha, Qazaqstanda shaǵyn jáne iri bıznes úshin óte jaqsy jaǵdaı jasalǵan. Sonymen qatar shaǵyn bıznes kásipkerliktiń asa mańyzdy sanalatyn orta býynyna kóshý úshin yntalandyrý jumystary jetispeıdi.
– Orta kásipker, bizdiń baqylaýymyz boıynsha, áldeqaıda shıraq, mobıldi jáne qubylmaly naryqtyq jaǵdaılarǵa tez beıimdeledi. Iá, sońǵy 7 jylda JİÓ-degi shaǵyn jáne orta kásipkerlik úlesiniń óskeni baıqalady. Biraq bul dınamıkanyń negizgi qozǵaýshy kúshi – shaǵyn kásipkerlik sýbektileri. Olardyń sany 46 paıyzǵa kóbeıdi. Osy oraıda orta kásipkerlik tek 0,5 paıyzǵa ósip, ekonomıkadaǵy úlesin 5 paıyzdan 6,2 paıyzǵa deıin arttyrdy. Bul rette EYDU elderinde onyń úlesi orta eseppen 18 paıyzǵa teń, al jekelegen memleketterde odan da joǵary, ıaǵnı 26 paıyzǵa deıin. Dál osy orta bıznesti, ásirese óńdeý ónerkásibindegi kásipkerlikti qoldaý úshin elimizde áli kúnge deıin eshqandaı erekshe jaǵdaı jasalmaǵan, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy Joldaýda kásipkerlik sýbektilerin yntalandyrýǵa baǵyttalǵan birqatar tapsyrma bergenin eske saldy. Atap aıtqanda, memlekettik qarjylyq qoldaýdyń erekshe sharalaryn usyný, sondaı-aq standartty salyq rejıminde jumys isteıtin bıznes úshin memlekettik tenderlerge jeńildikpen qol jetkizý máselelerin pysyqtaý kerek.
Budan bólek, Prezıdent Úkimetke qoldaý sharalaryna qatysty tetikterdi sapaly túrde jańǵyrtýdy tapsyrdy.
Memleket basshysy «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasynyń qyzmetine qatysty máselelerge arnaıy toqtalyp, Palata bıznes pen memleket arasyndaǵy tıimdi dıalogtyń negizgi ózegi bolýǵa tıis ekenin atap ótti.
– Palatany odan ári transformasıalaý, ony korporatıvtik basqarý sapasyn aıtarlyqtaı arttyrý qajet. Palata kásipkerlerdiń ortaq pikirin tolyq jetkizip, áleýmettik-ekonomıkalyq reformalardy ilgeriletetin uıym bolýǵa tıis, – dedi Memleket basshysy.
Sonymen qatar jıynda Ulttyq ekonomıka mınıstri Álibek Qýantyrov, Bas prokýror Berik Asylov, «Atameken» UKP prezıdıýmynyń tóraǵasy Raıymbek Batalov, Kásipkerlerdiń quqyqtaryn qorǵaý jónindegi ýákil Rýstam Júrsinov, «Rıdder taý-ken shahta jabdyǵy zaýyty» JSHS quryltaıshysy Andreı Pechenın, «Qaıyp-Ata» JSHS bas dırektory Syrym Ertaev, «Kazdream» IT holdıńiniń negizin qalaýshy ári basshysy Dáýren Tólebaev, «Orient Finance Groupe» JSHS aksıoneri Rýslan Shaekın, «Maıly daqyldardyń tájirıbelik sharýashylyǵy» JSHS dırektory Farıd Ábitaev, «Konkýrent-B» JSHS temir joldardy jobalaý jáne salý jónindegi kompanıanyń dırektory Baqytbek Qadyrov, Abaı oblysynyń kásipkeri Elena Asylbekova sóz sóıledi.