Erekshe stıl, boıalǵan shash, tatý. Bir kezderi kópshilikke osyndaı keıippen, «túsiniksiz» ánderimen, onymen qosa ózderiniń kıim kıý stılderi, sol kezde kózge jat kórinetin obrazdarymen jarq ete qalǵan «91 tobyn» jaqtaýshylardan góri olarǵa syn aıtyp, qaralaǵandar qarasy qalyń boldy. 2016 jyldary toptyń kóptegen konsertterin ótkizýge tyıym salynyp, tipti top músheleriniń ómirine qaýip tóngen kezder de jıiledi.
Toptyń keskin-kelbetine, aıtqan ánderine ashyq túrde syndar aıtyp, tipti osy taqyrypta telearna baǵdarlamalarynda kóptegen tok-shoýlar túsirilip, pikirtalastar da aıtyldy. Topty qoldaýshylarǵa qaraǵanda, olardy dattaýshylardyń, olardyń ónerine túsinbeýshilikpen qaraýshylar qarasy qalyń boldy. Degenmen, osyndaı qıyndyqtarǵa qaramastan, búginde Ninety One ózderin moıyndatqan, ózderiniń ónerin qoldaıtyn qalyń tyńdarmany bar juldyzdarǵa aınaldy deýge tolyq negiz bar.
2023 jylǵy mamyrda toptyń ár qatysýshysy Qazaqstandaǵy IýNISEF izgi nıet elshileriniń biri retinde jeke taǵaıyndalǵan bolatyn.
Toptyń ánderinde mańyzdy máseleler qozǵalady jáne pozıtıvtik qundylyqtar nasıhattalady. Máselen, «Bari biled» jáne «Why'm» ánderinde sóz bostandyǵy, qorshaǵan ortanyń lastanýy jáne zorlyq-zombylyq sıaqty taqyryptar kóteriledi.
Cýret: Unicef.org
IýNISEF-tiń izgi nıetti elshileri retinde «NINETY ONE» qatysýshylary IýNISEF-tiń balalarǵa medısınalyq, bilim berý jáne qorǵaý qyzmetterine qol jetimdilikti qamtamasyz etý maqsatyn qoldap, psıhıkalyq densaýlyq pen Internettegi qaýipsizdik jaıynda habardar bolý máselesine erekshe nazar aýdarady.
«NINETY ONE» tobynyń balalardyń ómirin jaqsartýǵa degen umtylysy shabyt beredi. Ózderiniń mýzykasy arqyly olar qazaqstandyq balalar men olardyń otbasylarynyń ómirin jaqsy jaqqa ózgertedi. IýNISEF osy mýzykalyq toptyń músheleri İzgi nıet elshileri bolyp tabylatynyn maqtan tutady jáne eldiń barlyq balalary úshin jarqyn bolashaq qurýǵa baǵyttalǵan birlesken jumystyń jalǵasatynyna úmittenedi.
Bıyl toptyń qurylǵanyna – 8 jyl. Ózgeshe leppen kelgen jańasha formattaǵy topty Orda tobynyń ánshisi Erbolat Bedelhan qurǵan bolatyn. Iá, bul topqa kóp syn aıtyldy, «kúıe» jaǵyldy, deıturǵanmen, erekshe baǵyttaǵy óner ıeleri buǵan synbady. Toptyń negizin qalaýshy Erbolat Bedelhan toptaǵy jastarǵa olardyń osyndaı kóptegen syndardan ótetinin áý basta aıtyp eskertken bolatyn. Toptyń qurýshysy ári prodúseri bolǵan Erbolat Bedelhannyń ózi de Orda tobynan shyqqan ánshi ekeni kópke belgili. Ótken jyldan beri 91-lik jigitter prodúsersiz jumys istep keledi. Iaǵnı, top prodúserimen jasalǵan jumys toqtap, qazir top óz aldyna jeke jumys istep jatyr. Bul sheshim - prodúserdiń qalaýy, topty aıaǵyna turǵyzyp, tyńdarmandarynyń ózi qalyń «áskerge» aınalyp, 91 músheleriniń qanaty qataıdy degen kezde topty «uıasynan» ushyrǵan bolýy kerek. Toptyń bergen suhbattaryna qaraǵanda, búginde olardyń burynǵy prodúsermen qarym-qatynasy jaqsy, ónerdegi aǵalarynan áli de bolsa, aqyl-keńes alyp turady.
Ninety One - mıllıondaǵan jankúıerlerdiń júregin jaýlaǵan Q-pop baǵytyndaǵy alǵashqy qazaqstandyq top. Biraq bul baǵyttyń ózi sheteldik káristerdiń K-pop janrynan týyndaǵan dep jatady. Syrt kelbetteri káristiń doramalarynda názikteý kelgen káris jigitterinen aınymaı qalǵan bizdiń jigitter sol ónerdi ózderiniń shamasy jetken «qazaqsha-pop», ıaǵnı Q-pop retinde qalyptastyrdy. Basynda aıtyp ketkenimizdeı, bul topqa, jalpy ónerine qarsylyq kórsetkender, aıaqtarynan shalǵysy kelgender kóp boldy. «Bular nashaqorlar, kózderin boıap, qulaqtaryn tesip, ne ul, ne qyz ekenin túsiniksiz» degen syńaıda qaralaýshylar boldy. Shyn máninde, toptyń aıtýynsha, olardyń bar qalaǵany – qazaq jastaryna ózderiniń tilinde, ıaǵnı qazaqsha Q-pop baǵytynda olardyń suranysyn berý. Sebebi, bul topty shektegenmen, jastar osy baǵytty báribir sheteldik toptardan izdeıtin edi. Sol turǵydan alǵanda, 91 toby jastardyń suranysyn japty. Qazirgi jastardyń arasynda ekiniń biriniń osy topty tyńdaıtynyna qarap, buǵan kelispeske de bolmaıdy dep qaldyq. Osy aqparatty jazý barysynda toptyń You-tube arnasyndaǵy biraz ánderin tyńdap, sońynda jazylǵan pikirlerdi de eskerdik. Bir baıqaǵanymyz, top ánderin tyńdaıtyndardyń basym bóligi «tilimiz qandaı keremet, osyǵan deıin onyń osyndaı ádemi ekenin bilmeppiz» dep jazǵan. Budan Q-pop baǵyty arqyly bolsa da, tildiń qadirin uqtyrýǵa bolady eken degen oı keldi.
Bir qyzyǵy, topty súıip tyńdaıtyndar arasynda úlken adamdardyń da bar ekenin ańǵardyq. Oǵan da mysal keltirip keteıik: «Jasym 61-de. Osy toptyń ánderin jaqsy kórip tyńdaımyn. Jańasha baǵyt jastarǵa jarasyp-aq tur. Bastysy, ánderiniń bári qazaq tilinde» degen eken bir apamyz.
Jalpy, pikirlerdiń bárin oqyp shyǵý múmkin emes, arasynda sheteldik tyńdarmandarynan da pikirler kóp eken. Teris pikir de joq emes, degenmen qazir toptyń izdep, jańa shyǵatyn ánderin kútip júrip tyńdarmandary kóp ekeni anyq.
Osy rette, Ninety One ánderin tyńdaý arqyly qazaq tilin úırenýge qyzyǵýshylyǵy oıanǵan degen sheteldikter jaıly jańalyqty kózińiz shalǵan bolar. AQSH-tyń Qazaqstandaǵy elshiligi Evan Allen esimdi sheteldiktiń oqıǵasymen bólisken edi. Tarazdaǵy ýnıversıtetterdiń birinde aǵylshyn tilinen sabaq beretin Evan orys tilin múlde bilmeıtinin, sondyqtan qazaq tilin úırenýge derekkóz tabý qıyn bolǵanyn aıtqan.
«Ninety one tobyn tapqan kezde qatty qýandym. Men olardyń ánderinen tildi úırene bastadym, olardan sózderi men ıntonasıalardy qaıtalaı bastadym. Qazaq tilin úırenýge kóp ýaqyt jumsadym», – deıdi sheteldik.
Evan top ánderiniń barlyq sózin biledi eken. Top ónerine degen qyzyǵýshylyq, sol eldiń tilin úırenýge jetelese – bul sol ultqa degen qurmet dep baǵalaý kerek shyǵar.
Bir jyl prodúsersiz jumys istegen top osydan 2 aı buryn «Gáp» atta jańa álbomdaryn jaryqqa shyǵardy. Toptyń 8 jasqa tolýyn olar aýqymdy túrde atap ótti. Aldymen Astanada, keıinnen Almatyda 1-qyrkúıek kúni ótken konsertteri arqyly qorytyndylady. Asa joǵary daıyndyqpen ótken konsertterine jınalǵan tyńdarmandarynyń sol jerden jarıalaǵan beıne-úzindileri búginde áleýmettik jelilerde jetip artylady. Tek Almatyda ótken konsertiniń ózine 9000 adam barǵan.
Toptyń basynan búgingi kúnge deıingi jasaǵan jumystaryn hronologıalyq retpen usynýdy jón kódik. Tómendegi aqparat qazaqsha vıkıpedıa negizinde jasaldy:
Top ujymy 2015 jyly «Aıyptama» ánimen debút jasap, ózderin tanystyrdy. Án kóptegen mýzykalyq charttardan alǵashqy oryndardy ıelenip, beınebaıany men top músheleriniń syrt kelbetteri adamdardyń qyzyǵýshylyqtaryn týdyrdy. Ary qaraı, shyǵarylǵan kúni-aq hıt bolǵan mını-albomdar men sınglder halyq nazaryna arty-artynan usynyla bastady. Beınebaıandary YouTube jelisinde kóp qaralymdar jınap, 120 eldiń mýzykalyq charttarynda boı kórsetken bolatyn.
2015: Aıyptama ánimen debút alýy
Ninety One toby 2014 jyly bolǵan K-Top Idols jobasynyń negizinde KTI-boys degen ataýmen qurylǵan. ZAQ pen A.Z bul jobanyń jeńimpazdary bolǵan, al ALEM men BALA topqa kastıng arqyly qosyldy. ACE SM Entertainment agenttiginde 2,5 jyl stajer bolyp, topqa qosyldy. KTI-boys 1,5 jyl boıy kúrdeli daıyndyqtan ótip, 2015 jyldyń 1 qyrkúıeginde Ninety One ataýymen alǵashqy «Aıyptama» sınglyn jaryqqa shyǵardy. Dál sol jyldyń 8 qazan aıynda osy ánge beınebaıan túsirilip, halyq nazaryna usynyldy. Klıp Gakku TV arnasynda Top-10 sherýinde 20 apta boıy úzdik atanyp, 31 naýryz kúni topqa Gakku TV arnasynyń arnaıy syılyǵy tabystaldy.
Sýret: Yvision.kz
2016: Qaıtadan
2016 jyldyń 3 aqpanynda Ninety One tobynyń «Aıyptama» álbomy «Apple Inc.» kompanıasynyń iTunes medıapleerine engizildi[3]. 2016 jyldyń 2 maýsymynda Almaty qalasynda toptyń «Qaıtadan» ánine kezekti beınebaıan jaryqqa shyqty, al 5 maýsym kúni Astana qalasynda klıptiń tusaýkeseri ótti. Bul beınebaıan da Gakku TV arnasynda Top-10 sherýinde 20 apta boıy 1 orynda turyp kezekti «Gakku Top Ten» arnaıy syılyǵyn ıelendi. 2016 jyldyń 4 qyrkúıeginde Astana, al 24 qyrkúıek kúni Almaty qalasynda ónerlerine 1 jyl tolýyna oraı jeke konsertterin berdi. Sol jyly top Qazaqstannyń Astana, Almaty, Shymkent, Taraz, Óskemen, Semeı, Petropavl, Pavlodar, Qaraǵandy jáne Kókshetaý qalalarynda óziniń jeke konsertterin berip, 23 shilde - 5 tamyz aralyǵynda Qytaıda ótken Orda tobynyń jeke konsertine qatysty.
2017: «QARANGY ZHARYQ»
2017 jyldyń 1 mamyrynda tórt aılyq úzilisten keıin top «QARANGY ZHARYQ» atty jańa tolyq álbomyna engen «Su asty» ánine túsirilgen beınebaıanmen sahnaǵa qaıta oraldy (comeback). «QARANGY ZHARYQ» álbomynyń alǵashqy bóliminiń tusaýkeserinde jigitter atalmysh álbom bes shaǵyn álbomnan turatyndyǵyn jáne ár álbomǵa eki án enetindigin aıtty. Sonymen qatar álbomnyń ishinde Qazaqstandyq alǵashqy komıks - paıym («paiym») jaryqqa shaqty. Paıym ataýy - Su Asty Corporation. Qazirgi kezde álbomnyń tek 2 bólimi jaryq kórdi. 2017 jyldyń 2 shildesinde 91 toby "QARANGY ZHARYQ" atty resmı týryn Taldyqorǵanda bastap, Qazaqstannyń Taraz (4 shilde), Oral (7 shilde), Aqtaý (9 shilde), Qostanaı (11 shilde), Óskemen (13 shilde) jáne Semeı (14 shilde) sıaqty qalalarynda ózderiniń jeke konsertterin qoıyp, 16 shilde kúni Qaraǵandy qalasynda týrlaryn aıaqtady.
Top ataýy
Kópshilik arasynda top músheleri 1991 jyly týǵan jigitterden quralǵan dep oılaıdy. Sol sebepti de top ataýyn 91 dep ataǵan dep esepteıdi.
Alaıda top ataýy alǵashynda KTI-boys bolǵan. Sodan keıin 91- ge aýysty. Toptyń «NINETY ONE» dep atalýyn top músheleri Qazaqstannyń 1991 jyly alynǵan táýelsizdigimen túsindiredi. Top ataýynan Top bunymen ózderin de, óz mýzykasynyń, stıliniń táýelsiz ekenin kórsetkisi keldi.
Top múshelerin onyń tyńdarmandary óz esimderinen góri, laqap attarymen jaqsyraq tanıdy.
ALEM – Málik Batyrhan Abaıuly, 1993 jyly 18 aqpanda týǵan. Toptyń úlkeni, vokalısti, Ózbekstan, Úshqudyq týmasy. Kishirek kúninde Qostanaıǵa kóship kelgen.
ACE – Azamat Qaıratuly Ashmaqyn, 1993 jyly 29 tamyzda týǵan.Toptyń lıderi, vokalıst, jetekshi bıshi, top kelbeti, Almaty týmasy
ZaQ – Dýlat Bolatuly Muhametqalı, 1996 jyly 8 aqpandy týǵan, bas bıshi, reper, Semeıdiń týmasy
BALA – Danıar Aqylbaıuly Qulymsha, 1998 jyly 19 aqpanda týǵan, bas vokalıst, toptyń kenjesi, Aqtóbeniń týmasy
A.Z - Azamat Baıbolatuly Zenkaev, toptyń eks-lıderi, reper, 1993 jyldyń 28 qyrkúıeginde Atyraý qalasynda dúnıege kelgen.
Top quramynda bastapqyda 5 adam edi, 2020 jyly 4 tamyzda «ninetyone» ınstagram paraqshasynda, Azamat Zenkaev toptan ketetini týraly resmı túrde habarlandy. Qazir top quramynda 4 ánshi bar.
ALEM
Batyrhan Abaıuly Málik — top vokalısti, toptyń úlkeni. 1993 jyldyń 18 aqpanynda Ózbekstan Respýblıkasynyń Úshqudyq qalasynda dúnıege kelgen. Otbasynda ózinen bólek aǵasy jáne qaryndasy bar. Reseıdiń Chelábi qalasynda Mádenıet jáne óner akademıasyn aıaqtaǵan, sonymen qatar mýzyka mektebiniń dombyra klassynda oqyǵan. «Qazaqstan Daýysy» atty respýblıkalyq vokaldy televızıalyq shoý jobasynyń fınalısti. H-faktor jobasynyń jartylaı fınalısti. Barselona (Ispanıa), Berlın (Germanıa) jáne Reseı qalalarynda ótken halyqaralyq konkýrstar laýreaty.
ACE
Azamat Qaıratuly Ashmaqyn — top vokalısti, toptyń kóshbasshysy, jetekshi bıshi, 1993 jyldyń 29 tamyzynda Almaty qalasynda dúnıege kelgen. İnisi bar. Temirbek Qarauly Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademıasynyń kolejinde akterlik sheberlik mamandyǵyn bitirgen. Ońtústik Koreıalyq prodúserlik SM Entertainment (kor. SM엔터테인먼트) atty mýzykalyq agenttik aıasynda 2012-2015 jyldary Koreıa Respýblıkasynda bilim alyp kelgen. Sondyqtan qazaq jáne orys tilderinen bólek koreı tilin biledi. Tilderge degen qyzyǵýshylyǵy óte joǵary. Mıstıkalyq jáne ezoterıkalyq kitaptardy oqyǵandy jaqsy kóredi.
ZAQ
Dýlat Bolatuly Muhametqalı — horeograf, reper, 1996 jyldyń 8 aqpanynda Shyǵys Qazaqstan oblysy, Semeı qalasynda dúnıege kelgen. Otbasynda ózinen bólek inisi jáne qaryndasy bar. Úrjar aýdany Úrjar aýylyndaǵy «İlıas Jansúgirov» atyndaǵy orta mektepte 11 jyl oqyǵan. Abylaıhan atyndaǵy Qazaq halyqaralyq qatynastar jáne álem tilderi ýnıversıtetinde oqyǵan. Orys tilinen halyqaralyq olımpıada jeńimpazy. "K-TOP IDOLS" jobasynyń jeńimpazy.
BALA
Danıar Aqylbaıuly Qulymsha — top vokalısti,makne. 1998 jyldyń 19 aqpanynda Aqtóbe qalasynda dúnıege kelgen. Sýret salǵandy unatady. Júsipbek Elebekov atyndaǵy respýblıkalyq estrada-sırk kolejinde oqyǵan. «Brotherhood» aspapty tobynyń burynǵy múshesi.
Fandom
Toptyń fandomy – «EagleZ». «EagleZ» aǵylshyn tilinen aýdarǵanda «qyrandar» degen maǵyna bildiredi. Sońyndaǵy «Z» árpiniń qoıylý ereksheligi de bar. Bul tyńdaýshylardyń qazirgi «Z býyny» ekendigin kórsetedi. «EagleZ» ataýy toptyń atymen tyǵyz baılanysty. Top músheleri jankúıerlerin erkin, bıiktegi qyranǵa teńeıdi. Jigitter ózderiniń talantymen tek Qazaqstanda emes, sonymen qatar Reseı, Ýkraına, Ulybrıtanıa, Túrkıa, Ońtústik Koreıa, Amerıka Qurama Shtattary, Kanada, Qytaı jáne basqa memleketterde áıgili bolyp, EagleZ-dyń sany kóbeıýde. Sheteldik jankúıerler beınebaıan jáne vıdeolaryna reaksıa túsirip, áleýmettik jelilerge jiberip otyrady.
Top týraly eń-eń degen aqparattardy bir jerge jınap berýge tyrystyq. Mýzyka álemine taptaýryndardy buza otyryp kirgen 91 toby búginde kópshiliktiń, ásirese jastardyń súıikti tobyna aınaldy. Jańasha lep ákelgen top ózderin moıyndata bildi degen oıdamyz. Sońǵy shyqqan álbomdaryn top "Gáp" dep ataǵan bolatyn. Nege "gáp" dep ataǵandaryn suraǵanda, olar "Ár adamnyń ómiri - ol óziniń tańdaýy . Al tańdaý jasaǵan kezde, onyń artynda bir gáp bar" dep jaýap berdi. NINETY ONE taǵy qandaı gáp daıyndap júr eken? Qazaqstan shoý-bıznesine kelgende shý jasap kelgen toptyń qalaı bolǵanda da eldiń shoý-bıznesinde aty qalary anyq.Shoý-bızneske kelgen kezderinen jurtshylyqty eleń etkizgen topqa aldaǵy ýaqytta shyǵarmashylyq jetistikter men uzaq ǵumyr tileımiz.