Qasym-Jomart Toqaev BUU Bas Assambleıasy 76-sessıasynyń Jalpy debattarynda sóz sóıledi
Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev BUU Bas Assambleıasy 76-sessıasynyń Jalpy debattarynda «Bolashaqqa senim – ómirge tózimdilikti kúsheıtý: COVID-19-dan keıingi qaıta jańǵyrý, ornyqty qalypqa kelý, álem qajettilikterin qanaǵattandyrý, adam quqyqtaryn qurmetteý jáne Birikken Ulttar Uıymynyń qyzmetin jandandyrý» taqyrybynda sóz sóıledi, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz
Memleket basshysy óz sózinde álem betpe-bet kelip otyrǵan úsh birdeı syn-qaterge nazar aýdartty. Olar: COVID-19 pandemıasynan keıin qaıta qalypqa kelý, klımat daǵdarysy jáne Aýǵanstandaǵy gýmanıtarlyq jaǵdaı.
– Ekonomıkalyq jáne áleýmettik saldary áli de aýyr bolyp otyr. Jumyssyzdyq beleń alyp, mıllıondaǵan adam kún kóris tabysynan aıyryldy. Qazirgi tańda 130 mıllıonnan astam adam kedeılikke tap bolyp otyr. Damý salasyndaǵy ilgerileýge ketken talaı jyldar qurdymǵa ketýi múmkin. Pandemıa kóptegen salalarda osal tustarymyzdy aıǵaqtap, mýltılateralızm men halyqaralyq yntymaqtastyqtyń asa mańyzdy ekenin anyq kórsetti. Biz barynsha ádil, ornyqty ári gýmanısik álem qalyptastyrýǵa mindettimiz. Vaksınaǵa qoljetimdiliktiń jalpyǵa ortaq ári ádil qaǵıdasyn qamtamasyz etýden bastaý qajet. Bul máseleni sheshýde jahandyq etıka men nıettestikti basshylyqqa alǵan jón, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent vaksınalarǵa jahandyq qoljetimdilikti barynsha ári tez keńeıtýdi usynyp, vaksınalarmen ekijaqty negizde nemese COVAX júıeleri arasynda bólisýge daıyn ekenin jetkizdi.
Memleket basshysy kómirqyshqyl gazdyń óte joǵary deńgeıine, ormandardyń órtke oranýy, sıklondar, sý basý men qurǵaqshylyq adamdarǵa apat alyp keletin qalypty jaǵdaıǵa aınalyp otyrǵanyn atap ótti
– Teńizge shyǵatyn joly joq iri memleket bolyp sanalatyn Qazaqstannyń klımaty tez ózgerip jatyr, sonysymen halqymyz ben ekonomıkamyzǵa qaýip keltirýde. Sońǵy 75 jyldyń ishinde jyldyq ortasha temperatýra 2 gradýska jylynyp, qazirgi ýaqytta ár bes jyl saıyn qýańshylyq bolyp keledi. Osyǵan baılanysty Qazaqstan 2060 jylǵa qaraı kómirteginen taza el bolýdy kózdeıdi. Kelesi aıdan bastap biz 2008 jylǵy deńgeımen salystyrǵanda ishki jalpy ónimniń energıa shyǵynyn 50 paıyzǵa azaıtýǵa baǵyttalǵan 2050 jylǵa deıin kómirtegi az ulttyq strategıany damytýdy bastaımyz, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Aýǵanstan jaǵdaıyna toqtalǵan Memleket basshysy kelissózder ótkizý arqyly ınklúzıvti jáne saılanǵan jańa úkimet qurý jónindegi BUU Qaýipsizdik Keńesiniń úndeýin quptaıtynyn aıtty.
– Qazaqstan Aýǵanstannyń bolashaqta óz ishinde birligi jarasqan jáne kórshilerimen tatý turatyn táýelsiz ári egemen memleket bolǵanyn qalaıdy. Aýǵanstan óziniń halyqaralyq mindettemelerin oryndaýdy jalǵastyryp, el aýmaǵyn terrorıstter, esirtki tasymaldaýshylar men adam saýdasymen aınalysatyndardyń oshaǵyna aınaldyrmaýy tıis. Ózimizdiń saıası nemese jeke pikirlerimizge qaramastan, Aýǵan halqynyń taǵdyryna beıjaı qaraı almaımyz. Aýǵanstandaǵy aýyr gýmanıtarlyq jaǵdaıǵa basa mán berýimiz qajet. BUU mekemeleri men basqa da gýmanıtarlyq uıymdarǵa jyldam, qaýipsiz ári kedergisiz gýmanıtarlyq qoljetimdilik berilýi tıis, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Aýǵanstanǵa kómek kórsetý jónindegi BUU Mısıasy jáne BUU-nyń Aýǵanstandaǵy basqa da bólimshelerin der kezinde kóshirip aldy. Aýǵanstanǵa gýmanıtarlyq kómek jetkizý úshin tasymaldaý alańyn usynýǵa jáne qomaqty úles qosýǵa daıyn ekenimiz týraly da aıtty.
Prezıdent BUU-nyń kún tártibindegi basqa da birqatar mańyzdy máselelerdi kóterýge nıetti ekenin, sonyń ishinde qarýsyzdaý salasyndaǵy jumystardy jandandyrý qajettigin alǵa tartty. Qazaqstan ıadrolyq qarýy bar memleketterdi Birikken Ulttar Uıymynyń 100 jyldyǵy qarsańynda, ıaǵnı 2045 jylǵa deıin ıadrolyq qarýdan tolyq bas tartýǵa úndeıdi.
Memleket basshysy Dúnıejúzilik azyq-túlik baǵdarlamasynyń málimetine súıenip, bıyl 270 mıllıon adam azyq-túlik tapshylyǵyn sezinetinin atap ótti.
– Qazaqstan – iri bıdaı óndirýshi jáne eksporttaýshy el. Sondaı-aq Azyq-túlik qaýipsizdigi jónindegi Islam uıymynyń negizin qalaýshylardyń biri. Onyń tórtinshi Bas Assambleıasy ótken aıda elordamyzda ótti. Biz ornyqty aýyl sharýashylyǵynyń jarqyn bolashaǵy úshin sheteldik ınvestorlardy ózimizge shaqyramyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdenttiń aıtýynsha, ornyqty damý ekonomıkalyq ósimge ǵana emes, sondaı-aq áleýmettik jáne saıası damýǵa da baılanysty. Qazaqstan 30 jyl ishinde kemeline kelgen, tájirıbeli memleket boldy. Demokratıaǵa beıildigin nyǵaıtýǵa jáne azamattardyń basqarý isine keńinen atsalysýyna yqpal etýge umtylady.
– Biz bul jetistiktermen toqtap qala almaımyz. Maqsatymyz – memlekettiń tıimdiligin, saıası úderistiń ashyqtyǵy men básekege qabilettiligin odan ári arttyrý. Saıası jáne ekonomıkalyq reformalar ári qaraı qarqyndy damı beredi. Bıylǵy qańtarda Qazaqstan Ólim jazasyn joıýǵa baǵyttalǵan azamattyq jáne saıası quqyqtar týraly halyqaralyq paktiniń Ekinshi Fakúltatıvtik hattamasyn ratıfıkasıalady. Maýsymda Úkimet Adam quqyǵy salasyndaǵy kezek kúttirmeıtin sharalar josparyn bekitti. Onda uzaqmerzimdi ınstıtýsıonaldy negiz qalandy. Halyqaralyq seriktesterimizben tyǵyz yntymaqtasa otyryp, adam saýdasyn túbegeıli joıý úshin bar kúsh-jigerimizdi jumsaımyz. Bul jahandyq yntymaqtastyqty qajet etedi. Biz 2022-2024 jyldary BUU-nyń Adam quqyqtary jónindegi keńesiniń quramyna ený úshin óz kandıdatýramyzdy usyndyq. Saılanǵan jaǵdaıda Qazaqstan Keńes jumysyna óz úlesin qosýǵa tyrysady, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń óńirlik saıasaty «Úlken oıyndaǵy» «nóldik nátıje» saıasaty men quqyq kúshtiniń jaǵynda qaǵıdatyn birtindep shynaıy yntymaqtastyqqa jáne Azıanyń kindiginde ómir súretin halyqtar úshin zor paıdaǵa aýystyrýǵa baǵyttalǵanyn málimdedi.
– Bul álemdik qoǵamdastyqtyń Qazaqstanmen jáne Ortalyq Azıamen belsendi yqpaldastyq ornatýyna múmkindik týǵyzady. Biz «S5+» formatynda óńirden tys jerlerdegi negizgi eldermen aımaqtyq dıalog ornatýǵa úlken úmit artamyz. Osyndaı seriktestik qatynastar aıasynda sý tapshylyǵyn, onyń sapasynyń buzylýyn jáne tıimsiz paıdalanylýyn qamtıtyn sý resýrstaryna baılanysty problemalarǵa basa mán beremiz. Óńirimizdegi sý qaýipsizdigi energetıkaǵa, azyq-túlik pen qorshaǵan ortaǵa tikeleı baılanysty. Ózge memleketterdiń túrli múddesine qaramastan, Qazaqstan ortaq maqsatqa qol jetkizýge baǵyttalǵan strategıalardy úılestirý úshin burynǵysha óńirlik sý-gıdroenergetıkalyq konsorsıým qurýdy usynady, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent órkenıetterdiń eýrazıalyq toǵysynda ornalasqan Qazaqstan burynǵydaı tepe-teń, syndarly syrtqy saıasat ustanatynyn atap kórsetti.