Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev pen Fransıa Prezıdenti Emmanúel Makron qazaq-fransýz bıznes-forýmynyń ashylýyna qatysty, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz
Memleket basshysy bıyl Qazaqstanda ekonomıkalyq ósim kórsetkishi 4,7 paıyz deńgeıine jetkenin, ásirese, munaıdan tys salalarda eleýli progres bar ekenin atap ótti. Prezıdenttiń aıtýynsha, Qazaqstan 2029 jylǵa qaraı ulttyq ekonomıkanyń kólemin eki ese arttyrýdy strategıalyq maqsat etip otyr.
Qasym-Jomart Toqaev el ekonomıkasyna shetelden ınvestısıa tartý isine aıryqsha mán beriletinin málimdedi. Qazaqstanǵa shetelden kelgen tikeleı ınvestısıa kólemi Ortalyq Azıadaǵy basqa elderge salynǵan ınvestısıalardyń jalpy kóleminen asyp túsedi.
Prezıdent Qazaqstan men Fransıa arasyndaǵy ekonomıkalyq yntymaqtastyq nátıjeli damyp kele jatqanyna nazar aýdardy.
– Qazirgi kúrdeli geosaıası ahýalǵa qaramastan, byltyr ekijaqty taýar aınalymy 30 paıyzǵa artyp, 4 mıllıard dollarǵa jetti. Osy oń úrdis bıyl da saqtalyp otyr. Fransıa – bizdiń ekonomıkamyzǵa 19 mıllıard dollarǵa jýyq qarjy quıǵan eń iri halyqaralyq ınvestorlardyń biri. Bıyl alǵashqy alty aıda fransýz seriktesterimizdiń Qazaqstanǵa salǵan tikeleı ınvestısıasy 50 paıyzǵa artty. Bul – tańǵalarlyq ósim ári elimizge degen joǵary senimniń belgisi, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy búginde elimizde eki júzge jýyq fransýz kompanıasy jumys isteıtinin aıtty. Olardyń ishinde energetıka sektorynda – Total Energies, Orano, Air Liquide, ónerkásip salasynda – Airbus, Saint-Gobain, temirjol salasynda – Alstom, agrarlyq azyq-túlik óndirisi sektorynda – Lactalis jáne Danone kompanıalary bar.
Sonymen qatar Prezıdent ózara yntymaqtastyqtyń basym baǵyttaryna toqtaldy. Yqpaldastyqty damytýda energetıka sektorynyń áleýeti zor. Memleket basshysynyń aıtýynsha, Qazaqstan – Fransıa naryǵyna shıki munaı jetkizetin negizgi memlekettiń biri. Elimiz eksport kólemin arttyrýǵa daıyn. Qasym-Jomart Toqaevtyń pikirinshe, munaı jáne gaz qoryn geologıalyq barlaý, ýran eksporty, jel, kún jáne gıdroenergetıka salalarynda iri jobalardy júzege asyrýǵa múmkindik mol.
– Qazaqstan ýran óndirisi boıynsha álemde birinshi orynda jáne Eýropa tutynatyn ıadrolyq otynnyń tórtten bir bóliginen astamyn qamtamasyz etip otyr. Atom energetıkasy Fransıanyń energetıka sektorynda 63 paıyzdy quraıdy. Osyǵan oraı yntymaqtastyqty odan ári keńeıtýge orasan zor áleýetimiz bar. Aýaǵa taralatyn kómirtegi shyǵaryndylaryn keleshekte nól deńgeıine jetkizý maqsatyndaǵy múddemiz sáıkes keledi. Fransıa sıaqty, Qazaqstan da óz aımaǵynda bul sala boıynsha kóshbasshy sanalady. Jańartylatyn energıa kózderine keler bolsaq, jel, kún jáne gıdroenergetıka baǵyttaryndaǵy iri jobalardy júzege asyrý úshin halyqaralyq kóptegen iri kompanıa Qazaqstanǵa kelip jatyr. Jalpy qýaty 1GVt bolatyn jel stansıasy parkin salý maqsatynda fransýzdyq Total Energies kompanıasynyń 1,3 mıllıard dollar kóleminde ınvestısıa quıýǵa nıet bildirýi – sonyń aıqyn dáleli. «Jasyl» sýtegi salasy da zor áleýetke ıe. Joba tabysty júzege asyrylsa, Qazaqstan eksporttaýshylardyń ondyǵyna kire alady. Biz ómirlik mańyzy bar óndiris, tehnologıa jáne saraptamalyq bilim almasý baǵytyndaǵy yntymaqtastyqty odan ári nyǵaıtýǵa nıettimiz, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Kooperasıanyń taǵy bir baǵyty – asa mańyzdy shıkizat materıaldaryn óndirý jáne óńdeý.
– Jahandyq tehnologıalyq revolúsıa damyǵan saıyn, sırek kezdesetin metaldarǵa suranys geometrıalyq progresıamen ósedi. Jalpy, 2040 jylǵa qaraı ondaı metaldarǵa suranys tórt ese, sonyń ishinde lıtıı elementine qajettilik 10 ese artady degen boljam jasalyp otyr. Qazaqstanda jalpy quny 46 trıllıon dollarǵa baǵalanatyn 5 myńdaı barlanbaǵan ken orny bar. Osy rette atalǵan salany birlese ıgerý isinde elimiz senimdi seriktes bola alady. Búginde biz Eýropa Odaǵynyń ekonomıkasyna qajetti 30 sırek kezdesetin metaldyń 16-syn óndiremiz jáne Eýropa naryǵynyń fosforǵa degen qajettiliginiń 70 paıyzyn qamtamasyz etemiz. Elimizdiń aýmaǵynda ken oryndarynyń 9 túri bar. Tıisti ınvestısıa tabylsa, olardy ıgerýge bolady. Osyǵan oraı fransýz kompanıalaryn ózara tıimdi seriktestik ornatýǵa shaqyramyz, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev agrarlyq azyq-túlik sektoryn yntymaqtastyqtyń taǵy bir basym baǵyty dep sanaıdy.
Prezıdent jahandyq azyq-túlik tapshylyǵy jaǵdaıynda elimiz aýyl sharýashylyǵy óniminiń eksportyn 2 ese arttyrýdy kózdep otyrǵanyn jetkizdi. Memleket basshysy mal sharýashylyǵy jáne egin sharýashylyǵy salalaryndaǵy birlesken jobalarǵa jan-jaqty qoldaý kórsetýge daıyn ekenin atap ótti.
Kólik-logıstıka salasy yqpaldastyqtyń taǵy bir ózekti baǵyty retinde ataldy.
Prezıdent elimizdiń Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytyn nemese «Orta dálizdi» damytýǵa barynsha kúsh salyp otyrǵanyna nazar aýdardy.
– Bul – Eýropa men Azıa arasyndaǵy senimdi jetkizý tizbegin qamtamasyz etetin eń qysqa ári anaǵurlym ómirsheń baǵdar. Tasymal kólemi ósip keledi. Sondyqtan biz jyl saıynǵy júk tasymalyn 10 mıllıon tonnaǵa deıin jetkizý úshin seriktesterimizben birge ınfraqurylymdy jańǵyrtý jumystaryna belsendi kiristik. Endi bul baǵyttaǵy is-áreketimizdi Transeýropalyq kólik jelisimen jáne Eýropa Odaǵynyń «Jahandyq qaqpa» bastamasymen ushtastyrý mańyzdy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysynyń pikirinshe, bıotehnologıa jáne medısına salalaryndaǵy yntymaqtastyqty jolǵa qoıý úshin múmkindik mol. Bıotehnologıa klasterin damytý maqsatynda Ulttyq «QazBioPharm» bıofarmasevtıkalyq holdıńi quryldy. Prezıdent kóptegen jetekshi kompanıalar Qazaqstanda dári-dármek pen medısınalyq qurylǵy óndirisin damytýdy josparlap otyrǵanyn atap ótip, fransýz kompanıalaryn da osy baǵyttaǵy yqpaldastyqqa shaqyrdy.
Qasym-Jomart Toqaev sózin qorytyndylaı kele, «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń ınvestısıa tartý isindegi artyqshylyqtaryna toqtaldy.
– Búginde álemniń 78 elinde bazasy bar 2100-den astam kompanıa AHQO-da jumys isteıdi. Olar tek Qazaqstanǵa ǵana emes, búkil óńirge ınvestısıalyq kapıtal tartýǵa yqpal etip otyr. Biz AHQO-daǵy fransýz kompanıalarynyń sany artýyn jáne Qazaqstanda alǵashqy fransýz bankiniń ashylýyn qýana quptar edik. Bul qadam bizdiń ınvestısıa jáne qarjy salalaryndaǵy yntymaqtastyǵymyzǵa tyń serpin beredi, – dedi Prezıdent.
Sonymen qatar jıynda Fransıa Prezıdenti Emmanúel Makron sóz sóıledi. Ol óz sózinde Qazaqstannyń 2060 jylǵa qaraı kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý jónindegi maqsatyn joǵary baǵalady. Sondaı-aq Qazaqstannyń bul baǵyttaǵy bastamalaryn qoldaýǵa daıyn ekenin jetkizdi. Emmanúel Makronnyń aıtýynsha, Qazaqstan – Eýropa men Azıa arasyn baılanystyratyn altyn kópir. Fransıa Prezıdenti seriktestikti kólik baǵyttary, eń aldymen «Orta dáliz» arqyly damytý mańyzdy dep sanaıdy. Emmanúel Makron Fransıanyń atalǵan kólik magıstralin órkendetýge óz úlesin qosýǵa daıyn ekenin aıtty. Fransıa basshysy azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy yntymaqtastyqtyń perspektıvasy zor ekenin atap ótti. Emmanúel Makron sózin qorytyndylaı kele, ózara múddeni kózdeıtin kóptegen saladaǵy yqpaldastyqty odan ári nyǵaıtýǵa daıyn ekenin rastaǵany úshin Qasym-Jomart Toqaevqa alǵys aıtty.